Marek J. Janczewski
Korzyści ze stosowania zbilansowanej diety i aktywności ruchowej u ludzi w wieku podeszłym
The benefits of the balanced diet and physical activity in the elderly
(M.Sc. Eng., R.G.N.)
Melrose Services Ltd., Bournemouth, UK
Dyrektor: Marek J. Janczewski (M.Sc.Eng., RGN)
Streszczenie
The Western health care institutions worked out special programmes in an effort to improve the overall physical activity of the elderly, preventing at the same time the premature loss of mobility, immunity to every-day stress, infections and mental retardation. Programmes and strategies devoted to such issues are based on the physical, social and psychological potential of the elderly. The relevant literature review would indicate that diet and physical activity in the elderly should be seen as parallel issues. A balance diet and the appropriate eating habits combined with adequate physical activity can help the elderly to maintain their psychological and physical activity at a high level, contributing at the same time a lowering of the ever growing economic costs of becoming elderly.
WSTĘP
Fakt, że żyjemy dłużej pociąga za sobą mnóstwo konsekwencji. To nie tylko kwestia ekonomii per se, to także problemy natury społecznej, kulturowej I zdrowotnej. Długowieczność nie implikuje zdrowotności, czy też witalności. Fizjologiczne procesy degeneracyjne tkanek wszystkich typów i rodzajów w połączeniu z jatrogenezą, skażeniem środowiska naturalnego i stresem codzienności mają ujemny wpływ na starzejącą się jednostkę ludzką (7, 15).
Celem pracy było przedstawienie antycypowanych i realistycznych korzyści płynących ze stosowania zbilansowanej diety i aktywności ruchowej u ludzi w wieku podeszłym.
MATERIAŁY I METODY
Podstawę niniejszej pracy stanowiła metaanaliza dostępnych anglojęzycznych materiałów badawczych zarówno jakościowo-normatywnych jak i ilościowo-analitycznych. Szczególny nacisk położono na kompleksowość zagadnienia, jego znaczenie praktyczne i właściwości prognostyczno-prewentatywne.
DIETA JAKO ŹRÓDŁO ENERGII
Dieta jest jedynym źródłem energii dla Homo Sapiens. Naturalne procesy starzenia nie omijają naszego układu trawiennego (7). Przyjmowanie pokarmów, metabolizm, katabolizm i wydalanie produktów przemiany materii ulegają spowolnieniu (6, 19). Wadliwe żywienie zarówno ilościowe jak i jakościowe odbija się ujemnie na biochemii starzejącego się organizmu. Stany niezbilansowanego energetycznie żywienia (przekarmianie) mogą manifestować się jako nieinsulinozależna cukrzyca wieku podeszłego, hipercholesterolemia i w konsekwencji arterioskleroza. Elektrolitowo-mineralne niezbilansowanie może przejawić się jako żelazo-zależne anemie, nadciśnienie tętnicze, zmiękczenie kości, czy też osteoporoza (7, 9, 19).
Pokarm musi byś dostarczony z zewnątrz, co implikuje, że albo jednostka sama postara się o dokonanie odpowiednich zakupów, albo zakupy te zostaną jej dostarczone. Nie jest intencją autora elaboracja w kierunku ekonomicznych aspektów związanych z owymi operacjami. Milczącym założeniem jest, że dana osoba jest ekonomicznie samowystarczalna i zamieszkuje własne lokum. Zakłada się również, że podstawę jej codziennej diety stanowią pokarmy termicznie przetworzone. Starsza osoba musi być na tyle mobilna i sprawna, aby owe pokarmy przygotować. Tak byłoby w idealnej sytuacji. W praktyce możliwe są trzy opcje:
– Dostarczanie gotowych potraw z zewnątrz (w U.K. „MealsonWheels”),
– Dostarczanie półproduktów spożywczych wymagających minimalnej obróbki cieplnej: dania instant, odwodnione – dehydratyzowne, liofilizowane, mrożone, puszkowane czy schłodzone, czy nawet próżniowo pakowane.
– Dostarczanie surowych produktów spożywczych – jednostka samodzielnie przygotowuje swoje pożywienie.
Należy pamiętać, że obecnie ma-my do czynienia z generacją ludzi starszych, dla której obce może być używanie kuchni mikrofalowej lub idea dania „instant”. Dlatego też należy indywidualnie ocenić przystosowanie danej jednostki do realiów współczesnych nam artykułów spożywczych, jej umiejętności kulinarne oraz preferencje pokarmowe (15, 19).
Fakt, że pokarm musi być przygotowany w ten, czy w inny sposób, inicjuje aktywność ruchową, jakkolwiek minimalną. Ważne jest, że dana osoba choćby dla przetrwania robi coś fizycznie. Oczywiście aktywność ruchowa poszczególnych ludzi jest różna (15). W Wielkiej Brytanii kliniczną oceną aktywności ruchowej ludzi starszych i zabezpieczeniem im odpowiedniej pomocy zajmują się terapeuci zajęciowi (Occupational Therapists). Pracują oni w ośrodkach leczenia zamkniętego i otwartego.
ZARYS GASTROGERONTOLOGII
Naturalne spowolnienie procesów przemiany materii w wieku podeszłym wymaga odpowiednich zmian w jadłospisie (15,19). Pokarmy o znacznej gęstości energetycznej¹ powinny stanowić mniejszość ogólnej ilości spożywanego pokarmu. Natomiast produkty bogate w sole mineralne, witaminy i substancje resztkowe powinny stanowić dominującą pozostałość (15, 19). Pamiętać oczywiście należy o osłabionych czynnościach organów smaku, zapachu, gryzienia, żucia, połykania, trawienia, przyswajania i wydalania (7).
Częstym powodem niewystarczającej ilości substancji resztkowych w diecie ludzi starszych są braki lub ubytki uzębienia, paraliże o różnej etiogenezie i dyspepsje (7). Osobę starszą może również przerażać czas potrzebny na przygotowanie danego posiłku lub jego tekstura. W konsekwencji jednostka taka woli jeść posiłki o lekkiej teksturze (7, 15). Ubogie w substancje resztkowe dania mogą mieć znacznie wyższą energetyczność. Stąd tylko krok do zachwiania izokaloryzmu, otyłości I chorób z nią związanych.
Prowadzone w Finlandii badania na osobach w wieku od 25 do 64 lat (18) i w Holandii na populacji w wieku od 20 do 59 lat (14) wskazują na statystycznie istotny wzrost zapadalności na choroby układu krążenia, układu oddechowego, niedomagania mięśniowo-szkieletowe oraz cukrzycę nieinsulinozależną u osobników z nadwagą i otyłością. Podobne zależności stwierdzono również w badaniach prowadzonych na ludziach w wieku podeszłym (9, 13). Należy również pamiętać o dodatkowym synergistycznym efekcie pomiędzy naturalnymi procesami starzenia i degeneracją organów i układów a czynnikami chorobotwórczymi.
SPRAWY WSTYDLIWE – ZAPARCIA
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Anon: Elderly, www.healthnet.org.uk/village/elderly.htm, 2000. 2. Anon: Exercise, www.healthnet.org.uk/village/exercise.htm, 2000. 3. Anon: ISAPA home page, www.isapa.org, 2000. 4. Anon: www.preventinghomefalls.gov.uk, 2000. 5. BMNES (British Meat Nutrition Educatio Service): Food in Focus. A practical guide to Weight & Well-being. BMNES, 1999, Milton Keynes. 6. Campbell J.: The mechanics of eating and drinking, Nursing Times, 1993, 89 (21), 32-33. 7. DiGiovanna A.G.: Human aging: bilogical perspectives, McGraw Hill Inc, London, 1994, 187-210 1. (8) DTI (Department of Trade and Industry): Avoid slips, trips and broken hips. Set up to safety – Our Healthier Nation, Department of Trade and Industry, London, 2000. 8. Florez H.: Steps toward the primary prevention of type II diabetes mellitus. Various epidemilogical considerations. TO: Pasos hacia la prevencion primaria de la diabetes mellitus tipo II. Algunas consideraciones epidemiologicas. Invest-Clin. 1997, 38 (1), 39-52. 9. HEA (Health Education Authority),Older People and Physical Activity. Conference Materials, 11.02.2000., 2000, HEA, London. 10. King A.C., et al.: Physical Activity InterventionsTargeting Older Adults. A Critical Reviwe and Recommendations, American Journal of Preventive Medicine, 1998, 15 (4), 316-333. 11. Kinnunen O.: Study of constipation in a geriatric hospital, day hospital, old people´s home and at home. Aging, 1991, 3 (2), 167-170. 12. Kohrt W.M.: Health Benefits of Exercise in the Elderly. http://medinfo.wustl.edu/~rescolla/res_c.../HEALTH BENEFITS OF EXERCISE IN THE ELDERLY.htm 2000. 13. Lean M.E. et al.: Impairment of health and quality of life in people with large waist circumference. The Lancet, 1998, 351, 853-856. 14. Lechter Smalling S.: Nutrition. in:Seidel et al. (Eds),Mosby´s Guide to Physical Examination, (4th Ed.), Mosby, London. 1999, 133-160. 15. Nazarko L.: Preventing constipation in older people. Professional Nurse. 1996, 10 (12), 816-820. 16. Passmore A.P. et al.: Chronic constipation in long stay eldderly patients: a comparison of lactulose and senna-fibre combination, British Medical Journal, 1993, 307, 769-771. 17. Rissanen A. et al.: Risk of disability and moratlity due to overweight in a Finnish population. British Medical Journal, 1990, 301, 835-837. 18. Rosenberg I.H.: Nutrition and Aging. In: Human Nutrition and Dietics, Garrow J.S. et al.,(Eds), 10th Ed., Chrchill Livingstone, London,2000,465-470. 19. Winney J, Constipation, Nursing Standard, 1998, 13 (11), 49-56.
