Ulepszone właściwości stosowanych obecnie materiałów ceramicznych, pozwalające na wysoce estetyczną odbudowę zębów upowszechniło ich zastosowanie w stomatologii. W ostatnim czasie daje się zauważyć wyraźnie większe zainteresowanie zarówno ze strony lekarzy jak i pacjentów leczeniem za pomocą wkładów, nakładów licówek i koron pełnoceramicznych. Powodem tego jest nie tylko ich doskonała estetyka, ale również wysoka biokompatybilność, trwałość koloru i odporność mechaniczna. Bardzo ważną, szczególnie z biologicznego punktu widzenia cechą, jest szczelność wypełnień ceramicznych. Mocowanie ich za pomocą niewielkiej ilości materiału wiążącego redukuje występujący w wypełnieniach kompozytowych skurcz polimeryzacyjny do minimum, a tym samym prawie całkowicie eliminuje mikroprzeciek poprawiając trwałość wypełnienia i zapewniając dobrą adhezję do tkanek zęba. Klasyczne wypełnianie ubytków klasy II i MOD materiałami kompozycyjnymi, zwłaszcza w pobliżu lub poniżej brzegu dziąsłowego kończy się wielokrotnie niepowodzeniami ze względu na brak suchości pola w trakcie zabiegu, a co za tym idzie narastającym mikroprzeciekiem (1, 2, 3, 4). Znacznie korzystniejszym rozwiązaniem jest w tym przypadku wypełnienie za pomocą wkładów i nakładów kompozytowych wykonanych metodą EOS (Extra Oral System) lub zastosowanie wkładów wykonanych metodą CAD/CAM (Computer aided design/ Computer aided machining). Te ostatnie metody zasługują na szczególną uwagę ponieważ niezwykle precyzyjne przygotowanie wypełnienia z metalu, ceramiki lub związanych uprzednio materiałów kompozycyjnych gwarantuje stałość jego wymiarów. W metodach leczenia wymagających łączenia ceramiki z tkankami zęba istotnym warunkiem powodzenia jest rodzaj i jakość zastosowanego materiału łączącego (5, 6). Trwałość połączenia tych dwóch materiałów stałych zależy od siły wiązania materiału łączącego, która powinna być dostatecznie wysoka aby skutecznie opierać się siłom żucia oddziałującym na połączenie wkład – tkanki zęba. Wydało się nam zatem celowe przeprowadzenie badań nad oceną siły wiązania pomiędzy porcelaną a szkliwem przy zastosowaniu dostępnych na rynku materiałów łączących.

Do badań użyto 50 świeżo usuniętych bydlęcych siekaczy dolnych. Wybór tego typu zębów był podyktowany nie tylko zbliżoną budową ich szkliwa do szkliwa zębów ludzkich (7), ale również niezwykle istotnym z metodologicznego punktu widzenia faktem, że wszystkie zęby zostały usunięte w tym samym czasie i były przechowywane w jednakowych warunkach.

Oczyszczone z pozostałości tkanek miękkich zęby umieszczano w roztworze soli fizjologicznej i przetrzymywano przez okres jednej doby w chłodziarce w temperaturze 4°C, a następnie poddawano badaniu na obecność ukrytych ognisk demineralizacji za pomocą urządzenia Diagnodent 2095 (KaVo, Niemcy). Po tym okresie zatapiano je w żywicy akrylowej Futura Self (Schütz-Dental) w kwadratowych teflonowych foremkach (3 x 3 x 1,5) tak aby brzeg sieczny znajdował się w odległości 2 cm powyżej poziomu żywicy, a oś długa była prostopadła do podstawy formy (2, 8, 9). Miejsca do utworzenia wiązania na powierzchni wargowej siekaczy opracowywano ręcznie karborundowym papierem ściernym o ziarnistości 600 wg specyfikacji ISO 6344-1 (10), pod strumieniem bieżącej wody. Tak przygotowane zęby podzielono losowo na pięć grup po dziesięć każda. Następnie za pomocą maszyny frezującej systemu CAD/CAM Cerek II przygotowano z ceramiki szklanej Vita Blocks Mark II (Vita, Niemcy) krążki o średnicy 5 mm i grubości 2 mm. Dozębową powierzchnię krążków poddano kondycjonowaniu przy zastosowaniu 5% kwasu fluorowodorowego IPS Ceramic etching gel (Ivoclar, Liechtenstain) oraz silanu ESPE Sil (3M ESPE, Niemcy). Przygotowane w ten sposób krążki ceramiczne łączono za szkliwem zębów przy pomocy pięciu różnych systemów wiążących (tab. 1) zgodnie z zaleceniami producentów. Zęby wraz z przyklejonymi do ich wargowej powierzchni ceramicznymi krążkami umieszczano w wodzie destylowanej i przetrzymywano w cieplarce przez 24 godziny w temperaturze 37° C, po czym poddawano termocyklingowi (500 cykli w zakresie temperatur od 5° C do 55° C). Następnie poszczególne grupy badawcze poddano testowi na ścinanie, który wykonywano za pomocą uniwersalnej maszyny testującej Hounsfield H5KS (Anglia), stosując głowicę o sile 500 N i szybkość przesuwu 0,5 mm/min. Aby uniknąć błędów wynikających z nieznacznych różnic szerokości krążków mierzono je za pomocą ektronicznej suwmiarki Absolute Digimatic Caliper Mityutuyo Ltd (Anglia) z dokładnością do 0,001 mm, a wyniki wprowadzano do komputera współpracującego z urządzeniem testowym. Po wykonanym teście wszystkie próbki oceniano w mikroskopie optycznym Nikon SMZ 2T (Nikon, Japonia), pod powiększeniem 40 X, w celu oceny ilości środka łączącego pozostawionego na szkliwie oraz określenia charakteru płaszczyzny przełomów. Oceny ilościowej dokonano stosując wskaźnik ARI (Adhesiv Remnant Index) (11), według następującej skali: 0 – brak cementu na szkliwie, 1 – mniej niż 50% na szkliwie, 2 – więcej niż 50% na szkliwie, 3 – cały klej na szkliwie z wyraźnym odbiciem próbki ceramicznej. Charakterystykę typów przełomów dokonano według następujących kryteriów: A1 – przełom adhezyjny z pozostawieniem całości środka łączącego na szkliwie, A2 – przełom adhezyjny z pozostawieniem całości środka łączącego na porcelanie, K1 – przełom kohezyjny w obrębie środka łączącego, K2 – przełom kohezyjny w obrębie szkliwa, A/K – przełom mieszany uwzględniający cztery poprzednie kategorie.

Otrzymane dane poddano analizie statystycznej za pomocą testu Shapiro-Wilka, który potwierdził zgodność wyników próbek z rozkładem Gaussa. Następnie przeprowadzono jednoczynnikową analizę wariancji ANOVA oraz test Tukeya-Kramera wielokrotnych porównań wartości średnich. Poziom istotności ustalono dla p <0,05.