© Borgis - Nowa Stomatologia 4/2007, s. 114-119
*Jolanta Nawrocka-Furmanek1, Krystyna Rusiniak-Kubik1, Elżbieta Mierzwińska-Nastalska1, Małgorzata Zadurska2, Barbara Siemińska-Piekarczyk2, Anetta Zubrzycka2, Piotr Zubrzycki1
Występowanie parafunkcji narządu żucia w zależności od zaburzeń okluzji i wad zgryzu wśród młodych dorosłych*
The occurrence of the oral parafunctional habits in relation with malocclusions among young adults
1Katedra Protetyki Stomatologicznej Instytut Stomatologii Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Elżbieta Mierzwińska-Nastalska
2Zakład Ortodoncji Instytut Stomatologii Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik Zakładu: dr n. med. Barbara Siemińska-Piekarczyk
Pojawianie się i zwiększanie intensywności i częstości występowania u pacjentów szkodliwych nawyków ruchowych narządu żucia – parafunkcji może być odpowiedzią na stres i/lub nieprawidłowości w układzie stomatognatycznym (1, 2). Parafunkcje, pełniąc rolę obronną, polegającą na rozładowaniu stresu, doprowadzają – w wyniku wzmożonej aktywności mięśniowej – do przeciążeń w układzie stomatognatycznym. Wśród parafunkcji narządu żucia wyróżnia się parafunkcje zwarciowe, wykonywane z kontaktem zębów przeciwstawnych (zaciskanie, zgrzytanie, stukanie zębami) oraz parafunkcje niezwarciowe, w których nie dochodzi do kontaktu zębów. Należą do nich m.in. nagryzanie błony śluzowej warg i policzków, obgryzanie paznokci, żucie gumy. Według wielu autorów parafunkcje mogą być jedną z przyczyn dysfunkcji ruchowych i bólowych stawów skroniowo-żuchwowych (3, 4). Wobec dużej częstości występowania parafunkcji (28-80%) i dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia (30%-70%) w populacji zarówno dzieci (5, 6, 7), jak i dorosłych (8, 9, 10), nabierają znaczenia badania epidemiologiczne nad ich uwarunkowaniem morfologicznym i czynnościowym.
W przeprowadzonych w latach wcześniejszych badaniach wykazano wpływ stwierdzanych parafunkcji w grupie studentów na częstość występowania objawów dysfunkcji. Wieloletnie szkodliwe nawyki ruchowe w obrębie narządu żucia mogą doprowadzić z czasem do przekroczenia mechanizmów adaptacyjnych i kompensacyjnych układu stomatognatycznego i być przyczyną rozwoju dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia (8). Podobne spostrzeżenia dotyczące wpływu występowania parafunkcji na rozwój objawów dysfunkcji narządu żucia podaje też Koeck (11).
CEL PRACY
Celem pracy było zbadanie częstości występowania parafunkcji, zarówno zwarciowych, jak i niezwarciowych, w grupie studentów stomatologii. Przeanalizowano częstość stwierdzania parafunkcji w zależności od istniejących warunków zgryzowych (na podstawie ustalonego rozpoznania ortodontycznego) i stwierdzanych objawów dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia.
MATERIAŁ I METODA
Przebadano 264 studentów stomatologii Akademii Medycznej w Warszawie, w tym 185 kobiet (70%) i 79 mężczyzn (30%) (tab. 1). Badania wykonano w latach 2003-2005. Wiek badanych wahał się od 19 do 25 lat. Przeprowadzono badania ankietowe i kliniczne. W ankiecie studenci odpowiadali na pytania dotyczące leczenia ortodontycznego w przeszłości, występowania parafunkcji, objawów zaburzeń i dysfunkcji w obrębie układu stomatognatycznego. Objawy dysfunkcji układu ruchowego narządu żucia określano jako B – bólowe, R – ruchowe, A – akustyczne. Przeprowadzone badania ankietowe dotyczyły występowania parafunkcji w obrębie narządu żucia, takich jak a) zgrzytanie zębami; b) zaciskanie zębów; c) gryzienie, nagryzanie twardych przedmiotów (ołówek, długopis); d) obgryzanie paznokci; e) przygryzanie warg, policzków czy języka i f) żucie gumy – jego częstość i przyczyny. Występujące parafunkcje podzielono na 2 grupy: zwarciowe i niezwarciowe.
Tabela 1. Występowanie parafunkcji przebadano w grupie studentów.
| Płeć | PARAFUNKCJE | Ogółem |
| - | + |
| Kobiety | 32 (17,30%) | 153 (82,70%) | 185 (100%) |
| Mężczyźni | 18 (22,78%) | 61 (77,22%) | 79 (100%) |
| Ogółem | 50 (18,94%) | 214 (81,06%) | 264 (100%) |
U każdego studenta wykonano badanie kliniczne zewnątrz- i wewnątrzustne. W badaniu zewnątrzustnym oceniano rysy twarzy; symetrię, położenie bródki w polu biometrycznym, proporcje wysokościowe twarzy (odcinka czołowego, środkowego i dolnego), co w uzupełnieniu badania wewnątrzustnego służyło ustaleniu rozpoznania ortodontycznego według diagnostyki Orlik-Grzybowskiej (ryc. 1a i 1b, 2a i 2b, 3a i 3b). Zewnątrzustnie badano także stan mięśni żucia ich ewentualną bolesność i przerost. Stawy skroniowo-żuchwowe badano palpacyjnie i fonendoskopem podczas odwodzenia i przywodzenia żuchwy; rejestrując czy ich praca jest synchroniczna i symetryczna, czy są obecne objawy akustyczne i bólowe.
Ryc. 1a. Zgryz otwarty.
Ryc. 1b. Zgryz otwarty.
Ryc. 2a. Tyłozgryz, zgryz głęboki.
Ryc. 2b. Tyłozgryz, zgryz głęboki.
Ryc. 3a. Przodozgryz, nieprawidłowości zębowe.
Ryc. 3b. Przodozgryz, nieprawidłowości zębowe.
W badaniu wewnątrzustnym oceniano zakres i tor ruchów żuchwy przy odwodzeniu; bolesność palpacyjną mięśnia żwacza, skroniowego, skrzydłowego przyśrodkowego i bocznego. Przeprowadzono także analizę zwarcia w 4 pozycjach okluzyjnych: pozycji międzyguzkowej – centralnego zwarcia, przedniej – protruzyjnej i bocznych prawej i lewej, co pozwalało określić typ prawidłowej artykulacji I, II lub III, bądź wykryć zaburzenia artykulacji. W badaniu zgryzu oceniano klasy Angle´a, klasy kłowe, nagryz pionowy (w mm i w ułamku wysokości koron siekaczy dolnych), nagryz poziomy i obecność stłoczeń. Rejestrowano także na diagramach wszystkie braki zębowe oraz objawy patologicznego starcia zębów.
Dane z poszczególnych kart wprowadzono do komputera i przeanalizowano zależności 20 elementów. Analizę statystyczną wyników oparto na teście chi2 i V2 przy poziomie istotności p<0,05.
WYNIKI
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Dayal P.K., et al.: Orofacial manifestations of myofascial pain dysfunction syndrome amongst dental patients. Indian Journal of Dental Research. 1990; 2(1):145-52. 2. Biondi M., Picardi A.: Temporomandibular joint pain-dysfunction syndrome and bruxism: etiopathogenesis and treatment from a psychosomatic integrative viewpoint. Psychotherapy & Psychosomatics. 1993; 59(2): 84-98. 3. Farsi N.M.: Symptoms and signs of temporomandibular disorders and oral parafunctions among Saudi children. Journal of Oral Rehabilitation. 2003; 30(12):1200-8. 4. Carlsson G.E., et al.: Predictors of signs and symptoms of temporomandibular disorders: a 20-year follow-up study from childhood to adulthood. Acta Odontologica Scandinavica. 2002; 60(3):180-5. 5. Magnusson T., et al.: Four-year longitudinal study of mandibular dysfunction in children. Community Dentistry & Oral Epidemiology. 1985; 13(2):117-20. 6. Winocur E., et al.: Oral habits among adolescent girls and their association with symptoms of temporomandibular disorders. Journal of Oral Rehabilitation. 2001; 28(7):624-9. 7. Widmalm S.E., et al.: Prevalence of signs and symptoms of craniomandibular disorders and orofacial parafunction in 4-6-year-old African-American and Caucasian children. Journal of Oral Rehabilitation. 1995; 22(2):87-93. 8. Nawrocka-Furmanek J., i wsp.: Występowanie parafunkcji i dysfunkcji narządu żucia w relacji do warunków okluzyjnych studentów stomatologii Protetyka Stomatologiczna 2004; 3:152,161. 9. Kleinrok M.: Zaburzenia czynnościowe układu ruchowego narządu żucia. Lublin. 10. Magnusson T., et al.: An evaluation of the need and demand for treatment of craniomandibular disorders in a young Swedish population. Journal of Craniomandibular Disorders. 1991; 5(1):57-63. 11. Koeck B.: Zaburzenia czynnościowe narządu żucia. Wyd. I. Urban &Partner, Wrocław 1997. 12. Capurso U., Giacomelli P.: Orofacial parafunctions in relation to the function and dysfunction of the masticatory apparatus Minerva Stomatologica. 1991; 40(10): 619-31. 13. Schiffman E.L., et al.: The relationship of occlusion, parafunctional habits and recent life events to mandibular dysfunction in a non-patient population. Journal of Oral Rehabilitation. 1992; 19(3): 201-23. 14. Widmalm S.E., et al.: Association between CMD signs and symptoms, oral parafunctions, race and sex, in 4-6-year-old African-American and Caucasian children. Journal of Oral Rehabilitation. 1995; 22(2): 95-100. 15. Widmalm S.E., et al.: Oral parafunctions as temporomandibular disorder risk factors in children. Cranio. 1995; 13(4): 242-6. 16. Conti A., et al.: Relationship between signs and symptoms of temporomandibular disorders and orthodontic treatment: a cross-sectional study. Angle Orthodontist. 2003; 73(4): 411-7. 17. Gesch D., et al.: Dental occlusion and subjective temporomandibular joint symptoms in men and women. Results of the Study of Health in Pomerania (SHIP). Schweizer Monatsschrift fur Zahnmedizin. 2004; 114(6): 573-80. 18. Kampe T., et al.: Ten-year follow-up study of signs and symptoms of craniomandibular disorders in adults with intact and restored dentitions. Journal of Oral Rehabilitation. 1996; 23(6): 416-23. 19. Ciancaglini R., et al.: The relationship of bruxism with craniofacial pain and symptoms from the masticatory system in the adult population. Journal of Oral Rehabilitation. 2001; 28(9): 842-8. 20. Magnusson T., et al.: A longitudinal epidemiologic study of signs and symptoms of temporomandibular disorders from 15 to 35 years of age. Journal of Orofacial Pain. 2000; 14(4): 310-9. 21. Ahlberg J., et al.: Reported bruxism and biopsychosocial symptoms: a longitudinal study. Community Dentistry & Oral Epidemiology. 2004; 32(4): 307-11. 22. Manfredini D., et al.: Prevalence of bruxism in patients with different research diagnostic criteria for temporomandibular disorders (RDC/TMD) diagnoses. Cranio. 2003; 21(4): 279-85. 23. Macfarlane T.V., et al.: Association between local mechanical factors and orofacial pain: survey in the community. Journal of Dentistry. 2003; 31(8): 535-42. 24. Celic R., et al.: A study of the influence of occlusal factors and parafunctional habits on the prevalence of signs and symptoms of TMD. International Journal of Prosthodontics. 2002; 15(1): 43-8. 25. Glaros A.G., Burton E.: Parafunctional clenching, pain, and effort in temporomandibular disorders. Journal of Behavioral Medicine. 2004; 27(1): 91-100. 26. Egermark I., et al.: A 20-year longitudinal study of subjective symptoms of temporomandibular disorders from childhood to adulthood. Acta Odontologica Scandinavica. 2001; 59(1): 40-8. 27. Molina O.F., et al.: A clinical study of specific signs and symptoms of CMD in bruxers classified by the degree of severity. Cranio. 1999; 17(4): 268-79. 28. Moss R.A., et al.: Oral habits and TMJ dysfunction in facial pain and non-pain subjects. Journal of Oral Rehabilitation. 1995; 22(1): 79-81. 29. Carlsson G.E., et al.: Predictors of bruxism, other oral parafunctions, and tooth wear over a 20-year follow-up period. Journal of Orofacial Pain. 2003; 17(1): 50-7. 30. Carlsson G.E., et al.: Prediction of demand for treatment of temporomandibular disorders based on a 20-year follow-up study. Journal of Oral Rehabilitation. 2004; 31(6): 511-7. 31. Fujita Y., et al.: Oral habits of temporomandibular disorder patients with malocclusion. Bulletin of Tokyo Dental College. 2003; 44(4): 201-7. 32. Henrikson T., et al.: Symptoms and signs of temporomandibular disorders in girls with normal occlusion and Class II malocclusion. Acta Odontologica Scandinavica. 1997; 55(4): 229-35. 33. Johansson A., et al.: Gender difference in symptoms related to temporomandibular disorders in a population of 50-year-old subjects. Journal of Orofacial Pain. 2003; 17(1): 29-35. 34. Hirsch C., et al.: Incisal tooth wear and self-reported TMD pain in children and adolescents. International Journal of Prosthodontics. 2004; 17(2): 205-10. 35. John M.T., et al.: No association between incisal tooth wear and temporomandibular disorders. Journal of Prosthetic Dentistry. 2002 87(2): 197-203.
