© Borgis - Nowa Stomatologia 1/2002, s. 37-40
Katarzyna Ciechowicz, Piotr Fiedor, Kinga Grabowska, Monika Duszek, Andrzej Wojtowicz
Analiza histopatologiczna i PCR błony śluzowej jamy ustnej u pacjentów po przeszczepieniu nerki allogenicznej z aktywnym zakażeniem Ludzkim Wirusem Brodawczaka (HPV)*
Histopathological Evaluation of the Oral Mucosa in Patients after Renal Transplantation and with HPV Infection.
z Zakładu Chirurgii Stomatologicznej IS AM w Warszawie, Kliniki Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej IT w Warszawie
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Andrzej Wojtowicz
Ludzki wirus brodawczaka (HPV) tworzy wraz z innymi wirusami brodawczaka rodzaj Papilloma należący do rodziny Papovaviridae. W skład tej rodziny wchodzą także wirusy polyoma i SV40, stąd nazwa rodziny: papilloma, polyoma, simian vacuolating. Po raz pierwszy opisany został przez Richarda Shope´a w 1933 roku. W 1995 r. van Rast sklasyfikował 77 typów HPV a obecnie rozróżniamy ich ponad 100 (1, 14, 21).
HPV należy do małych bezosłonkowych DNA wirusów o ikosahedralnej symetrii i średnicy 45-55 nm. Genom utworzony jest z podwójnej nici kolistego DNA, długości 7900 par zasad, który tworzy wraz z białkami strukturalnymi nukleokapsyd o charakterystycznej budowie (72 kapsomery o pentamerycznej budowie) (11).
Wirus brodawczaka charakteryzuje się epiteliotropizmem, co związane jest ze zdolnością replikacji jedynie w jądrach komórek różnicującego się nabłonka wielowarstwowego płaskiego. Większość typów jest charakterystyczna dla błony śluzowej danej okolicy ciała (11, 12, 14, 18, 21).
W obrębie jamy ustnej zakażenie Ludzkim Wirusem Brodawczaka (Human Papillomavirus – HPV) może przebiegać bez objawów klinicznych lub pod postacią (14, 18, 19, 21, 23):
1.Brodawczaka płaskonabłonkowego (Papilloma planoepitheliale): dość miękkie brodawkowate twory, na wąskiej lub szerokiej podstawie.
2.Miejscowego rozrostu nabłonka (Focal Epithelial Hyperplasia – FEH, choroba Heck´a): liczne guzkowate wzniesienia błony śluzowej, najczęściej na szerokiej podstawie, charakterystyczne jest ich występowanie u pewnych grup etnicznych spowodowane genetycznie uwarunkowaną liczbą receptorów na komórkach nabłonka dla antygenów wirusowych.
3.Kłykcin kończystych (condylomata acuminata): dość rzadko występujące wykwity, podobne do włókniaków.
4.Brodawek pospolitych (verrucae vulgares): są to kopulaste grudki różnej wielkości, jasnoróżowe, kształtu okrągłego lub owalnego, o szerokiej podstawie, gładkiej lub lekko pobruzdowanej powierzchni. Najczęściej bez cech zapalnych. Mają dość dużą zakaźność.
5.Brodawczaka krtani (papilloma laryngis).
6.Nabłonkowej dysplazji brodawkowatej (epidermodysplasia verruciformis generalisata).
7.Rogowiaka kolczystokomórkowego (keratoacanthoma): łagodny guz najczęściej umiejscowiony na czerwieni wargi dolnej.
8.Białego gąbczastego znamienia (naevus spongiosus albus): tzw. leukoplakia miękka; uznawanego za wrodzony.
Wirus brodawczaka powoduje charakterystyczne zmiany w obrazie histopatologicznym. Wykładnikiem morfologicznym infekcji HPV jest komórka zwana koilocytem z charakterystycznym przejaśnieniem wokół jądra komórkowego tzw. „halo” i licznymi wakuolami zawierającymi dużą liczbę wirionów. Histologicznymi cechami zakażenia HPV (tzw. koilocytosis) w nabłonkach może być: koilocytowa dysplazja, hyperkeratoza, dyskeratoza pojedynczych komórek, wielojądrzastość oraz czasami parakeratoza. Dodatkowo występować mogą: hiperchromatyczne jądra, wakuole cytoplazmatyczne, ziarnistości keratohialinowe, wrzecionowate jądra komórkowe. W badaniu histopatologicznym w powierzchownej warstwie zmian obserwujemy cienką zrogowaciałą warstwę nabłonka często z wyraźną parakeratozą. Pod tą warstwą widoczne są pojedyncze zwakuolizowane komórki – koilocyty oraz czasami komórki mitozoidalne: duże, jasne, dyskeratotyczne. W dolnej warstwie nabłonka widać często liczne komórki dwujądrzaste. W blaszce właściwej widać rozszerzone naczynia krwionośne, a także naciek z limfocytów (1, 3, 9).
Wirus brodawczaka wywołuje najczęściej zmiany o charakterze łagodnym, które mogą ulec niekiedy spontanicznemu wyleczeniu, jednakże nie można zapominać o typach wirusa, które wywołują dysplazję i mają duży potencjał onkogenny (tab. 1). Wirusy HPV, szczególnie typ 16 opisano w przypadkach raka płaskonabłonkowego jamy ustnej i uważa się go za jedną z jego przyczyn (7, 10, 21, 22). Transformacja nowotworowa zmian jest dość częsta u osób narażonych na działanie dodatkowych czynników kancerogennych np.: palenie tytoniu, alkohol, promieniowanie UV, immunosupresja (6, 12, 20) (tab. 2). Związek pomiędzy stanem odporności a podatnością na infekcję HPV jest od dawna wykazywany w badaniach epidemiologicznych. Pierwotne (stosunkowo rzadko występujące) i wtórne niedobory odporności są przyczyną częstego występowania i długiego utrzymywania się brodawczaków. Szczególną grupę stanowią pacjenci poddani przewlekłej immunosupresji po przeszczepieniu narządowym (2, 4, 6).
Tabela 1. Podział typów HPV w zależności od stopnia ryzyka onkogenezy.
| Okolica | Niskie ryzyko onkogenezy | Wysokie ryzyko onkogenezy |
| Skóra | 1, 2, 3, 4, 19-29 | 5, 8, 10, 14 |
| Okolica anogenitalna | 6, 11, 40, 42, 44 | 16, 18, 30, 31, 33, 45 |
| Jama ustna | 13, 32, 57, 72, 73 | 30 |
Tabela 2. Podział typów HPV charakterystycznych dla błony śluzowej jamy ustnej w zależności od ich potencjału onkogennego.
| Typy niskiego ryzyka | Typy wysokiego ryzyka |
| Typ | Rodzaj zmiany | Typ | Rodzaj zmiany |
| 13 | Choroba Hecka | 30 | Rak jamy ustnej |
| 32 | Choroba Hecka | | |
| 57 | Brodawczak (sinus paranasalis) | | |
| 72 | Brodawczak (oral mucosa) | | |
| 73 | Brodawczak (oral mucosa) | | |
CEL PRACY
Celem pracy była kliniczna i histopatologiczna ocena błony śluzowej u pacjentów po przeszczepieniu nerki allogenicznej i stwierdzonym aktywnym zakażeniem HPV w okolicy anogenitalnej.
MATERIAŁ I METODY
Grupa badana składała się z 10 chorych (8 kobiet, 2 mężczyzn) w wieku 23-58 lat, 2-18 lat po przeszczepieniu nerki allogenicznej. Każdy pacjent z tej grupy miał potwierdzone uprzednio badaniem PCR zakażenie HPV w okolicy anogenitalnej (tab. 3).
Tabela 3. Dane pacjentów.
| | Wiek | Płeć | Okres dializowania | Ostatnia dializa | TPN (lata) | Cukrzyca | Infekcje |
| Przed TPN | Po TPN |
| 1 | 43 | M | 3 | 92 | 82 (18) | - | - | HBV CMV |
| 2 | 42 | M | 1 | 91 | 81 (18) 98 (2) | - | -
| CMV
|
| 3 | 42 | K | 7 | 91 | 91 (9) | Typ II | -
| HSV
EBV |
| 4 | 38 | K | 1 | 95 | 95 (5) | - | CMV | CMV |
| 5 | 58 | K | 4 | 95 | 95 (5) | Typ II | CMV | CMV
HCV |
| 6 | 23 | K | 5 | 93 | 93 (7) | - | HBV
HCV | HBV
HCV CMV |
| 7 | 29 | K | 8 | - | 98 (2) | - | HBV
HCV | HBV
HCV |
| 8 | 36 | K | 3 | 89 | 89 (11) | - | HBV | HBV |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Premoli-de-Percoco G., Christensen R.: Human papillomavirus in oral verrucal-papillary lesions. Pathologica, 1992, 84:383-92. 2. El-Sabaront R., Gruber S.A.: Etiology and pathogenesis of posttransplant tumors: new insights into viral oncogenesis. Ann. Trans., 1997, 2:67. 3. Majewski S., Jabłońska S.: Human Papillomavirus-associated tumors of the skin and mucosa. J. Am. Acad. Dermatol. 1997, 36:659. 4. Penn I.: The problem of cancer in organ transplant recipients. Trans. Sci. 1994, 4:23. 5. Zur Hausen H.: Roots and perspectives if contemporary papillomavirus research. J. Cancer. Res. Clin. Oncol. 1996, 122:3. 6. Owsińska H. at al.: Klinika i patomorfologia zakażeń Ludzkim Wirusem Brodawczaka (HPV) okolic anogenitalnych u chorych z przeszczepem nerki. Przegl. Dermatol. 1999, 86:4. 7. De Villiers et al.: Infection of the oral mucosa with defined types of human papillomaviruses. Med. Microbiol. Immunol. 1986, 174:287-94. 8. Panici PB. et al.: Oral condyloma lesions in patients with extensive genital human papillomavirus infection. Am. J. Obstet Gynecol. 1992, 167:451-8. 9. Beaudenon S. et al.: A new type of human papillomavirus associated with oral focal epithelial hyperplasia. J. Invest. Dermatol. 1987, 88. 10. Löning T. at al.: Analysis of oral papillomas, leukoplakias and invasive carcinomas for human papillomavirus type related DNA. J. Invest. Dermatol. 1985, 84:417-20 11. Eversole R.: The human papillomaviruses and oral mucosal disease. Editorial.: Oral Surg. Oral Med. Oral Path 1991, 71:700. 12. Watts S.L. at al.: Human papillomavirus DNA types in squamous cell carcinomas of the head and neck. Oral Surg. Oral Med. Oral Path 1991, 71:701-7. 13. Shroyer K., Greer R. Jr.: Detection of human papillomavirus DNA by in situ DNA hybridization and polymerase chain reaction in premalignant and malignant oral lesions. Oral Surg. Oral Med. Oral Path 1991, 71:708-13. 14. Zeuss M.S. et al.: In situ hybridization analysis of human papillomavirus DNA in oral mucosa lesions. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. 1991, 71:721-5. 15. Leigh I.M., Glover M.T.: Skin cancer warts in immunosuppressed renal transplant recipients. Recent. Results. Cancer. Res., 1995,139:69-86. 16. Hopfl R., Bens G. at al., Human Papillomavirus DNA in non-melanoma skin cancers of renal transplant recipients: detection of a new sequence related to epidermodysplasia verruciformis associated types. J. Invest. Dermatol. 1997, Jan., 108(1):53-6. 17. Arends M.J. et al.: Renal allograft recipients with high susceptibility to cutaneous malignancy have an increased prevalence of human papillomavirus DNA in skin tumors and a greater risk of anogenital malignancy. Br. J. Cancer 1997, 75(5):722-8. 18. Tsuchiya H., Tomita Y. et al.: Detection of human papillomavirus in head and neck tumors with DNA hybridization and immunohistochemical analysis. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. 1991, 71:721-5. 19. Young S.K., Min K.W.: In situ hybridization analysis of oral papillomas, leukoplakias, and carcinomas for human papillomavirus. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. 1991, 71:726-9. 20. Abdelsayed R.A.: Study of human papillomavirus in oral epithelial dysplasia and epidermoid carcinoma in the absence of tobaccoand alcohol use. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. 1991, 71:730-2. 21. Scully C. et al.: Papillomaviruses: Their possible role in oral disease. Oral Surg Oral Med. Oral Pathol 1985, 60:166-74. 22. Yeudall W.A.: Human papillomaviruses and oral neoplasia. Oral Oncol., Eur. J. Cancer 1992, Vol. 28B, No 1:61-66. 23. Eversole L.R. et al.: Demonstration of human papillomavirus DNA in oral condyloma acuminatum. J. Oral Pathol. 1987, 16:266-72.
