W klasyfikacji Pindborga i Kramera (6) ranula łącznie z mucocele zaliczana jest do torbieli zastoinowych. Torbiel zastoinowa, zwana żabką (ranula), powstaje na podłożu przewlekłych procesów zapalnych lub urazu, wskutek których dochodzi do obliteracji przewodów wyprowadzających. Następstwem tych procesów jest retencja śliny. Gromadzenie się w śliniance podjęzykowej lub w przewodzie wyprowadzającym wydzieliny prowadzi do powstania i rozwoju torbieli zastoinowej. Klinicznie ranula przedstawia się jako owalne lub kuliste uwypuklenie umiejscowione w okolicy podjęzykowej. Torbiel wypełniona jest śluzem, który prześwieca przez cienką błonę śluzową, dając charakterystyczne niebieskie, zabarwienie. Występować może w każdym wieku, wzrasta powoli, rozprężająco. Jej duże rozmiary mogą utrudniać ruchy języka, mowę, żucie i połykanie. W leczeniu chirurgicznym stosowanych jest kilka metod postępowania polegających na usunięciu samej torbieli, usunięciu torbieli wraz z gruczołem ślinowym lub zabiegu marsupializacji (5).

W dostępnej literaturze z okresu 1990-2000 przedstawione są opisy przypadków torbieli zastoinowej ślinianki podjęzykowej (1, 2, 3, 4).

W jednym z ośrodków w Nowej Zelandii, Davisona M. i wsp. leczyli z powodu ranuli 20 pacjentów, w tym 9 kobiet i 11 mężczyzn powyżej 9 roku życia. Na podstawie przeprowadzonego wywiadu autorzy stwierdzili, iż w 6 przypadkach czynnikiem sprawczym był uraz. W pozostałych przypadkach etiologia nie została ustalona. Wszyscy pacjenci zostali poddani zabiegowi cystecktomii wraz z wyłuszczeniem ślinianki. Obserwacje odległe wyników leczenia nie wykazały choroby, stwierdzono natomiast w 7 przypadkach uszkodzenie nerwu podjęzykowego. Powikłania te obserwowano zarówno u pacjentów operowanych z dojścia wewnątrz- i zewnątrzustnego. Autorzy uważają, że zastosowane radykalne leczenie torbieli gwarantuje dobry wynik, pod warunkiem zachowania maksymalnej ostrożności mającej uchronić nerw podjęzykowy.

Natomiast Sorrubes M., Jenier R. w latach 1976-1998 leczyli z powodu torbieli ślinianki podjęzykowej 14 pacjentów, których średnia wieku wynosiła 8,1 lat. U wszystkich pacjentów wykonano zabieg cystektomii. W wyniku tego leczenia u 14% pacjentów obserwowano nawroty choroby, a u 18% wystąpiły inne powikłania (brak jest jednak danych na temat wspomnianych powikłań). Ze względu na obserwowane nawroty, autorzy uważają iż najlepszą metodą leczenia jest usunięcie torbieli wraz ze ślinianką podjęzykową.

Obserwacje Sorrubesa M. i Jeniera R. potwierdzają badania prowadzone przez Ichimura K. i wsp. W latach 1986-1996 leczyli 7 przypadków ranuli. Autorzy określili lokalizację tej torbieli jako dotylną w 2 przypadkach oraz doprzednią w 5 przypadkach. Wszystkie torbiele poddali zabiegowi cystektomii, z których 5 usunęli wraz ze ślinianką podjęzykową. Zastosowane przez autorów leczenie nie powodowało nawrotów choroby.

Z kolei w innym ośrodku Yochimura Y., podjął próbę oceny skuteczności leczenia ranuli. Swoje obserwacje oparł o wyniki leczenia 35 pacjentów. Wykazał, iż najpewniejszą metodą leczenia jest cystektomia z wyłuszczeniem ślinianki podjęzykowej. Wyniki badań Yochimury zawarte zostały w tabeli 1.