© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2002, s. 116-121
Anna Sosnowska-Boroszko1, Anna Gordon1, Jolanta Siemińska2, Aleksander Remiszewski1, Jadwiga Janicha1, Maria Wacińska-Drabińska1, Anna Grzybowska1, Adam Goliński1, Agnieszka Wal1, Małgorzata Piętowska1, Faride Valipour Kolti1, Halszka Boguszewska-Gutenbaum1
Wady szkliwa w zębach stałych u dzieci w wieku szkolnym
Enamel anomalies in permanent dentition of school children
1z Zakładu Stomatologii Dziecięcej ISAM w Warszawie,
p.o. Kierownika: dr n. med. Aleksander Remiszewski
2z Katedry i Zakładu Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej AM w Warszawie,
Kierownik Katedry i Zakładu: prof. zw. dr hab. n. med. Ewa Szczepańska-Sadowska
Wielu autorów, zarówno polskich jak i zagranicznych, coraz częściej porusza w swoich pracach problem wzrostu frekwencji zaburzeń mineralizacji szkliwa u dzieci (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10). Powszechność oraz wciąż niewyjaśnione jednoznacznie przyczyny tego zjawiska powodują, że wielu autorów podejmuje badania w tym kierunku (2, 3, 4, 11, 9, 10). Również obserwacje własne lekarzy z naszej kliniki oraz coraz częstsze pytania rodziców dotyczące zmian na zębach ich dzieci skłoniły nas do szerszego zainteresowania się tym problemem oraz do rozpoczęcia podobnych badań.
Celem pracy była ocena rodzaju i częstości występowania zaburzeń mineralizacji szkliwa u dzieci w jednej z warszawskich szkół.
MATERIAŁ I METODA
Badaniem wstępnym objęto 409 dzieci w wieku szkolnym zamieszkujących teren o śladowej zawartości fluoru w wodzie pitnej. Spośród tych uczniów wyłoniono grupę 96 dzieci ze stwierdzonymi zmianami na szkliwie w wieku 10-15 lat i poddano ją dalszym szczegółowym badaniom.
Badania wstępne przeprowadzili asystenci naszej kliniki przy użyciu zgłębnika i lusterka w oświetleniu sztucznym. Badano zęby nie oczyszczone i nie osuszone.
Dalszej szczegółowej oceny zmian szkliwa dokonano w gabinecie stomatologicznym.
Podczas badania zęby zostały profesjonalnie oczyszczone ze złogów nazębnych i osuszone.
Wyniki badań zostały zapisane w specjalnie opracowanej karcie klinicznej uwzględniającej: diagram uzębienia, ocenę stanu przyzębia i warunków zgryzowych oraz wskaźnik OHI i DDE Index.
Ponadto rodziców pacjentów poproszono o wypełnienie ankiety zawierającej pytania mogące być pomocne w określeniu ewentualnych przyczyn występujących zaburzeń mineralizacji szkliwa. Jednakże analiza ankiet oraz ewentualne zależności między danymi z ankiety a występowaniem zmian na szkliwie będą przedmiotem dalszych prac.
Epidemiologiczny wskaźnik rozwojowych uszkodzeń szkliwa – DDE Index, którym posłużyliśmy się w celu opisania zmian na szkliwie zębów stałych zawierał następujące parametry:
1.Typ zmian szkliwa:
prawidłowe
nieprzezroczystość (białokremowa)
nieprzezroczystość (żółtobrązowa)
hipoplazja (wgłębienia)
hipoplazja (bruzdy poziome)
hipoplazja (bruzdy pionowe)
hipoplazja (brak szkliwa)
przebarwienia szkliwa bez nieprzezroczystości
inne uszkodzenia
2.Liczebność i ograniczenie zmian szkliwa:
pojedyncze
wielokrotne
rozlane, delikatne białe
rozlane plamkowatości
3.Umiejscowienie zmian szkliwa:
połowa dodziąsłowa
połowa przysieczna
powierzchnia żująca
guzki zębów
Stosując się do zaleceń autorów wskaźnika DDE brano pod uwagę powierzchnię językową i wargową zębów przednich i bocznych oraz powierzchnię żującą zębów przedtrzonowych i trzonowych. W każdym przypadku było możliwe zakodowanie dwóch lub więcej różnych zmian umiejscowionych na tej samej powierzchni zęba – kombinacja zmian. Podobnie postępowano w przypadku określania liczebności i ograniczenia zmian.
Otrzymane wyniki poddano analizie statystycznej, w której wyznaczano częstości występowania i błędy analizowanych typów zmian z rozkładu dwumianowego. Dla wartości ilościowych wyznaczano wartości średnie i błędy rozkładu normalnego. Różnice między wyznaczanymi wartościami porównywano testem t-studenta. Różnice uznawano za istotne statystycznie przy p<0,05.
WYNIKI BADAŃ
Wyniki badań wstępnych zostały przedstawione w tabeli 1. W badanej grupie 409 uczniów zaburzenia mineralizacji szkliwa stwierdzono u 153 dzieci, co stanowiło 37,8% całej badanej populacji.
Stwierdzono również, że zmiany szkliwa w równym stopniu dotyczyły chłopców (36,8%) jak i dziewczynek (38,0%) (tab. 1).
Tabela 1. Frekwencja zmian szkliwa.
| Badani | Liczba badanych | Zmiany szkliwa |
| Dziewczynki | 200 | 76 (38,0%) |
| Chłopcy | 209 | 77 (36,8%) |
| Razem | 409 | 153 (37,8%) |
W dalszej części pracy przedstawiono wyniki badań szczegółowych. Analizę rozpoczęto od określenia odsetka zębów szczęki i żuchwy ze zmianami szkliwa (ryc. 1, 2).
Ryc. 1. Odsetek zębów szczęki ze zmianami w szkliwie.
Ryc. 2. Odsetek zębów żuchwy ze zmianami w szkliwie.
W szczęce w ponad 61% zębów stwierdzono zaburzenia mineralizacji szkliwa. Najwięcej zmian odnotowano w siekaczach przyśrodkowych (72%) i bocznych (ok. 66%) oraz w zębach przedtrzonowych (w ponad 65%). W grupie zębów I trzonowych w ponad 50% zębów stwierdzono zmiany (ryc. 1). W żuchwie w ok. 37% zębów stwierdzono zmiany szkliwa. Najwięcej zmian dotyczyło zębów przedtrzonowych (ponad 50%) i I trzonowych (ok. 50%), w najmniejszym stopniu siekaczy (ok. 24%) (ryc. 2 – str. 118). Następnie zbadano typy zmian najczęściej występujące w badanych zębach. Dla potrzeb analizy statystycznej utworzono sześć następujących grup:
zęby I trzonowe szczęki
zęby przedtrzonowe szczęki
zęby odcinka przedniego szczęki tj. od kła do kła
zęby I trzonowe żuchwy
zęby przedtrzonowe żuchwy
zęby odcinka przedniego żuchwy tj. od kła do kła
Zęby II trzonowe zostały wyłączone z dalszej analizy ze względu na inny czas mineralizacji w stosunku do zębów I trzonowych. Rozkład typów zmian szkliwa w poszczególnych grupach zębów ilustruje rycina 3 – str. 118.
Ryc. 3. Typy zmian szkliwa w obrębie zębów szczęki i żuchwy.
Zaburzenia mineralizacji szkliwa stwierdzono w 49% ogółu badanych zębów. Najczęściej występowały zmiany o charakterze nieprzezroczystości białokremowej, które stanowiły 46% badanych zębów. Pozostałe typy zmian stanowiły mniej niż 1% wszystkich zaburzeń i zostały określone jako „inne”. Analizując te wyniki zaobserwowano, że w każdej grupie zębów dominował typ zmian w postaci nieprzezroczystości białokremowej – stanowił on 94,5% ujawnionych wad szkliwa.
Rozpatrując liczebność i ograniczenie zmian szkliwa, (ryc. 4), stwierdzono, że najczęściej występowały zmiany o charakterze rozlanym, przy czym w grupie tej zawarte zostały zarówno zmiany o charakterze rozlanych, delikatnych białych linii i rozlanych plamkowatości. Najrzadziej występowały ograniczone zmiany pojedyncze i wielokrotne, a ich rozmieszczenie dla poszczególnych grup zębowych było proporcjonalne do ogólnej liczby zębów ze zmianami.
Ryc. 4. Liczba i ograniczenie zmian szkliwa na zębach szczęki i żuchwy.
W badaniach określono również umiejscowienie zmian szkliwa (ryc. 5). W grupie wszystkich badanych zębów zaburzenia mineralizacji szkliwa występowały najczęściej na połowie przysiecznej korony zęba (ok. 15%). Natomiast połowa dodziąsłowa jak i guzki zębowe zajęte były w równym stopniu (ok. 8%). Najrzadziej zmiany umiejscowione były na pozostałej części powierzchni żującej (po wyłączeniu guzków). W grupie zębów trzonowych szczęki i żuchwy dominowały zmiany na powierzchni dodziąsłowej i guzkach zębów oraz kombinacje zmian obejmujące dwie powierzchnie zęba. W zębach przedtrzonowych szczęki i żuchwy zajęte były głównie guzki zębowe, a zmiany zlokalizowane były najczęściej na dwóch powierzchniach. W grupie zębów przednich szczęki i żuchwy najczęściej zmiany występowały na połowie przysiecznej korony zęba.
Ryc. 5. Umiejscowienie zmian szkliwa na zębach szczęki i żuchwy.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1.Stańczak-Sionek D. i wsp.: Wady szkliwa zębów stałych u dzieci 7- i 12-letnich w makroregionie warszawskim, badanych w latach 1987 i 1993. Przegląd Stomatologii Wieku Rozwojowego 2/3, 1996. 2. Woźniak K., Sych Z.: Szczegółowy rozkład parametrów wskaźnika DDE w populacjach o różnym stopniu ekspozycji na związki chemiczne w powietrzu atmosferycznym. Magazyn Stomatologiczny 9, 1999. 3. Kaczmarczyk J. i wsp.: Czy narasta występowanie enamelopatii rozwojowych zębów stałych. Czasopismo Stomatologiczne 11-12, 1993. 4. Ciepły J.: Zaburzenia mineralizacji tkanek twardych zębów u dzieci zamieszkujących rejony o śladowej i optymalnej zawartości fluoru w wodzie pitnej. Przegląd Stomatologii Wieku Rozwojowego 3, 1997. 5. Emeryk B. i wsp.: Badania porównawcze zaburzeń mineralizacji szkliwa u dzieci lubelskich. Czasopismo Stomatologiczne, 1994, XLVII, 7. 6. Sobiech I. i wsp.: Wady szkliwa w zębach stałych u dzieci w różnych grupach wiekowych z regionu warszawskiego. Nowa Stomatologia 4, 2000. 7. Kaczmarek U. i wsp.: Zaburzenia mineralizacji twardych tkanek zębów w wybranych grupach wieku u dzieci polskich. Czasopismo Stomatologiczne 1992, XLV, 3. 8. Kwiatkowska A. i wsp. Występowanie rozwojowych uszkodzeń szkliwa w uzębieniu stałym u dzieci warszawskich. Czasopismo Stomatologiczne1987, XL, 3, 149. 9. Clark Ch.: Trends in prevalence of dental fluorosis in North America. Commun. Dent. Oral Epidemiol.1994, 22, 148. 10. Wang N. J. et al.: Risk factors association with fluorosis in non-fluoridated population in Norway. Commun. Dent. Oral Epidemiol.1997, 25, 396-401. 11. Jańczuk Z. i wsp.: Zaburzenia mineralizacji szkliwa u dzieci poddanych profilaktyce próchnicy. Czasopismo Stomatologiczne1984, XXXVII, 11. 12. Szpringer-Nodzak: „Stomatologia wieku rozwojowego. PZWL 1995. 13. Jańczuk Z.: Stomatologia Zachowawcza. Zarys kliniczny. PZWL 1995. 14. Kuczyńska E., Kiernicka M.: Wrodzone nieprawidłowości budowy twardych tkanek zębów – problem klasyfikacji. Przegląd Stomatologii Wieku Rozwojowego 4, 1993. 15. Rucińska i wsp.: Problem zmętnień szkliwa zębów stałych u dzieci. Nowa Stomatologia 1/2, 1997. 16. Clarkson J., O´Mullane D. M.: Enamel fluorosis/defects in 8- and 15-year-old children fluoridate and non-fluoridated areas in Irland. Caries res. 1986, 20, 154. 17. Liefde B., Graham P. H.: Prevalence of developmental defects of enamel and dental caries in new zeland children receiving differing fluoride supplementation. Commun. Dent. Oral Epidemiol. 1985. 13. 164. 18. Terenowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna. Wykaz obiektów, w których zbadano poziom fluorków w wodzie pitnej na terenie Warszawy.
