Zespół Turnera dotyczy osób płci żeńskiej i jest najczęściej związany z monosomią chromosomu X. Charakteryzuje się licznymi zaburzeniami rozwojowymi, wśród których dominuje niski wzrost i niedorozwój gonad, prowadzący do bezpłodności. Rzadszymi wadami rozwojowymi mogą być: płetwistość szyi, łokieć koślawy oraz wady serca, nerek i inne. W zespole tym mogą też występować pewne zaburzenia w obrębie narządu żucia. W nielicznych pracach zwracano uwagę na wady zgryzu i nieprawidłowości tkanek miękkich jamy ustnej oraz podniebienie gotyckie i różnice w budowie zębów w porównaniu z populacją osób ogólnie zdrowych. (1, 2, 3, 4, 5, 6). We wcześniej opublikowanych badaniach własnych (7, 8) stwierdziliśmy mniejsze wymiary koron zębów stałych u osób z zespołem Turnera oraz ich „uproszczoną budowę” i różnice w barwie szkliwa.

Celem obecnej pracy były badania dotyczące frekwencji i intensywności próchnicy w uzębieniu mieszanym i stałym, chorych z zespołem Turnera o różnych aberracjach chromosomu X.

Badaniami objęto 62 osoby płci żeńskiej z zespołem Turnera (ZT) w wieku od 5 do 50 lat, u których wykonano badania cytogenetyczne w Katedrze i Zakładzie Biologii i Genetyki AM w Gdańsku. W oparciu o te badania chore podzielono na 3 grupy w zależności od kariotypu. Grupę pierwszą (I) stanowiło 27 osób z kariotypem 45,X (monosomia). Grupę drugą (II) liczącą 14 osób stanowiły osoby z aberracjami strukturalnymi jednego z chromosomów X o kariotypach: 46,X,del(Xq) – 6 osób, 46,X,i(X)(q10) – 5 osób; 46,X,del(Xp)- 2 osoby; 46,X,r(X) – 1 osoba. Grupa trzecia (III) liczyła 21 osób z kariotypami określanymi mianem mozaiek w tym: u ośmiu osób stwierdzono obok linii komórkowej 45,X, linie: 46,XX (4 osoby), 47,XXX (2 osoby), 46,XX i 47,XXX (2 osoby). Kariotyp mos 45,X/46,Xi(X) (q10) stwierdzono u 4 osób. U dalszych 4 osób obok linii komórkowej 45,X występowały linie komórkowe z aberracją chromosomu X- del (Xp) lub del (Xq) po jednej osobie oraz translokacja t(X;X) u 2 osób. U pięciu osób obok linii komórkowej 45,X wykazano obecność linii: 46,XY (3 osoby) lub 47,XYY (1 osoba) oraz 46,X,r(Y) (1 osoba). Grupę kontrolną stanowiły 62 ogólnie zdrowe osoby płci żeńskiej, odpowiadające wiekowo pacjentkom z ZT. W ocenie klinicznej odnotowywano liczbę zębów mlecznych i stałych w odniesieniu do wieku, ich ustawienie w łuku, barwę szkliwa oraz budowę morfologiczną koron. Dla oceny zapadalności na próchnicę badano częstość jej występowania i nasilenie. Posłużono się oceną odsetkową zębów z próchnicą aktywną oraz wykonywano badania szczegółowe przy użyciu wskaźnika PUW dla uzębienia stałego i wskaźnika puw dla uzębienia mlecznego wg Masztalerza i Potoczka (9), przy czym: P, p – liczba zębów stałych (P) i mlecznych (p) z czynną próchnicą, U, u – liczba zębów stałych i mlecznych usuniętych z powodu próchnicy, W, w – liczba zębów stałych i mlecznych z wypełnieniami. Uzyskane dane, w odniesieniu do poszczególnych grup kariotypowych i dla ogółu badanych z ZT, porównywano z grupą kontrolną. Analizę statystyczną przeprowadzano korzystając z testu istotności Chi₂ z poprawką Yatesa, za pomocą którego porównywano frekwencję próchnicy w uzębieniu mieszanym oraz frekwencję próchnicy w uzębieniu stałym. Intensywność próchnicy w uzębieniu mieszanym i stałym badanych grup kariotypowych i całej grupy chorych z zespołem Turnera w porównaniu z grupą kontrolną analizowano za pomocą testu Mann-Whitney´a U, obliczając uprzednio średnie arytmetyczne przyjętych parametrów (10). Uzyskane dane przedstawiono w tabelach.