© Borgis - Nowa Stomatologia 1/2003, s. 12-15
Renata Milewska, Elżbieta Łuczaj-Cepowicz
Odległa ocena leczenia endodontycznego zębów stałych z nie zakończonym rozwojem korzenia u dzieci po urazach mechanicznych
Long-term evaluation of endodontic treatment in permanent teath with incompletely formed roots after traumatic injuries
z Zakładu Stomatologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Białymstoku
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Danuta Waszkiel
![](img/bannery/wcierka2.png)
Wstęp
Urazy zębów stałych przedniego odcinka szczęki bądź żuchwy stanowią drugą, co do częstości, przyczynę zgłaszania się dzieci do gabinetu stomatologicznego. Uszkodzeniu ulegają najczęściej przyśrodkowe lub boczne siekacze szczęki. W wyniku urazu może dochodzić do: złamania korony zęba, złamania korzenia, zwichnięcia częściowego lub całkowitego.
W przypadku urazu zębów stałych u pacjentów w wieku 7-13 lat leczenie często komplikuje fakt, że korzenie nie są jeszcze całkowicie uformowane (1, 2, 3, 4, 5, 6). Postępowanie lecznicze w takich przypadkach ma na celu nie tylko utrzymanie zęba w jamie ustnej, ale również doprowadzenie do zakończenia rozwoju korzenia. Następstwa urazów zębów oraz ich powikłania (obumieranie miazgi zęba, zahamowanie rozwoju korzenia, resorpcja twardych tkanek zęba, zmiany w tkankach okołowierzchołkowych oraz wiele innych) były już wielokrotnie opisywane (1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9).
Z uwagi na 2-3-letni okres kształtowania się korzenia zęba, od momentu pojawienia się jego korony w jamie ustnej, leczenie endodontyczne może nastręczać wiele trudności. W trakcie jego prowadzenia dochodzi czasami do powstania powikłań, które zmuszają lekarza do podjęcia decyzji o ekstrakcji zęba.
Niniejsza praca przedstawia niektóre możliwości leczenia endodontycznego zębów po urazach w sytuacji, gdy ich korzenie znajdowały się jeszcze w fazie formowania.
Materiał i metody
Materiał badawczy stanowiły 42 zęby przednie (32 siekacze przyśrodkowe, 8 siekaczy bocznych i 2 kły) u dzieci w wieku 7-13 lat leczonych po urazach w Poradni Stomatologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Białymstoku.
W czasie badania wstępnego ustalono okoliczności urazu, dolegliwości subiektywne, przeprowadzano dokładne badanie kliniczne pacjenta oraz wykonywano zdjęcie rentgenowskie przylegające lub pantomograficzne. Następnie wdrażano odpowiednie leczenie i prowadzono obserwację każdego przypadku klinicznego. Urazy klasyfikowano według Ellisa (6).
Przedmiotem badania autorek były te przypadki po urazach, które wymagały leczenia endodontycznego w zębach z nieuformowanym wierzchołkiem korzenia.
Przed podjęciem leczenia dokonywano pomiaru długości roboczej kanału metodą Ingla i Nichollsa. Kanały opracowywano biomechanicznie metodą tradycyjną lub metodą step-back (10, 11).
W przypadku kanałów zainfekowanych stosowano leczenie antyseptyczne używając do płukania 1% roztwór podchlorynu sodu, 3% wodę utlenioną i 0,9% NaCl, zachowując następującą kolejność: podchloryn sodu, woda utleniona, podchloryn sodu, sól fizjologiczna (10, 12, 13, 14, 15, 16, 17).
Do tymczasowego wypełniania kanałów używano:
I grupa pacjentów – preparatu na bazie Ca(OH)2 (Biopulp firmy Chema Rzeszów) przygotowanego ex-tempore z wodą destylowaną;
II grupa pacjentów – pasty jodoformowej w połączeniu z nietwardniejącymi preparatami Ca(OH)2 (Biopulp).
W obu przypadkach materiał wprowadzano do kanału za pomocą igły Lentulo i odsączano przy użyciu suchych sączków papierowych (18). Do uszczelniania używano ćwieków gutaperkowych. Kontrolę radiologiczną stanu rozwoju korzenia i tkanek okołowierzchołkowych przeprowadzano w odstępach 3-4 miesięcy i w razie potrzeby wymieniano i uzupełniano zawartość kanału. Leczenie prowadzono do momentu zakończenia rozwoju korzenia i zamknięcia otworu wierzchołkowego. W przypadku zaburzeń w kształtowaniu korzenia termin ostatecznego wypełnienia kanału ustalano w oparciu o stopień zaawansowania rozwoju korzeni zębów jednoimiennych strony przeciwnej.
Przy współistniejących przewlekłych stanach zapalnych tkanek okołowierzchołkowych dodatkowo stosowano biostymulację laserową w dawce 4 J na punkt dwa razy w tygodniu przez okres dwóch miesięcy (laser półprzewodnikowy CTL-1106 M o długości fali 830 mm). Wierzchołki korzeni naświetlano metodą kontaktową od strony przedsionka i jamy ustnej właściwej.
Do ostatecznego wypełnienia kanałów użyto pasty Endomethasone N i ćwieków gutaperkowych.
Wyniki i ich omówienie
Tabela 1 przedstawia występowanie urazowych uszkodzeń zębów stałych w poszczególnych klasach według Ellisa z uwzględnieniem płci. Wynika z niej, że urazom ponad dwukrotnie częściej ulegali chłopcy (71,42%) niż dziewczęta (28,58%). Najczęstszą przyczyną leczenia endodontycznego było pourazowe obumarcie miazgi (IV klasa wg Ellisa) (59,93%) oraz następstwa złamania korony z obnażeniem miazgi (III klasa wg Ellisa) (28,57%). Wśród leczonych dzieci stwierdzono cztery przypadki całkowitego zwichnięcia zęba (V klasa wg Ellisa) i tylko jeden przypadek złamania korzenia (VI klasa wg Ellisa).
Tabela 1. Występowanie urazowych uszkodzeń zębów, w poszczególnych klasach według Ellisa, w badanej populacji z uwzględnieniem płci.
Wyszczególnienie | Urazowe uszkodzenia zębów w poszczególnych klasach według Ellisa |
Razem | III | IV | V | VI |
n | % | n | % | n | % | n | % | n | % |
Dziewczęta | 12 | 28,58 | 2 | 4,75 | 9 | 21,44 | 1 | 2,38 | 0 | 0,00 |
Chłopcy | 30 | 71,42 | 10 | 23,81 | 16 | 38,09 | 3 | 7,14 | 1 | 2,38 |
Razem | 42 | 100,00 | 12 | 28,57 | 25 | 59,53 | 4 | 9,52 | 1 | 2,38 |
W tabeli 2 przeanalizowano zależność postępowania klinicznego na pierwszej wizycie, od czasu zgłoszenia się dziecka do leczenia. Należy zaznaczyć, że do Poradni Stomatologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Białymstoku pacjenci kierowani są często przez lekarzy stomatologów z poradni szkolnych lub innych gabinetów, w których udziela się pierwszej pomocy po urazie. W wielu przypadkach, dopiero pojawienie się pourazowych powikłań skłania lekarza prowadzącego leczenie do skierowania dziecka do naszej placówki.
Tabela 2. Rodzaj zabiegu wykonanego na pierwszej wizycie po urazie w zależności od okresu zgłoszenia się dziecka u lekarza.
Czas zgłoszenia się po urazie | Rodzaj zabiegu wykonanego na pierwszej wizycie | Razem |
Ekstyrpacja | Leczenie martwicy i zgorzeli |
Przyżyciowa | Mortalna | IV klasa | V klasa | VI klasa |
III klasa |
n | % | n | % | n | % | n | % | n | % | n | % |
2-7 dzień | 4 | 9,52 | 8 | 19,05 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 12 | 28,57 |
8 dzień - 1 miesiąc | 0 | 0 | 0 | 0 | 17 | 40,48 | 1 | 2,38 | 1 | 2,38 | 19 | 45,24 |
2-12 miesiąc | 0 | 0 | 0 | 0 | 5 | 11,91 | 3 | 7,14 | 0 | 0 | 8 | 19,05 |
Powyżej 1 roku | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 7,14 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 7,14 |
Razem | 4 | 9,52 | 8 | 19,05 | 25 | 59,53 | 4 | 9,52 | 1 | 2,38 | 42 | 100,00 |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Adamowicz-Klepalska B., Maraszkiewicza-Kulesza M.: Urazowe uszkodzenia zębów stałych i powikłania u pacjentów zgłaszających się do Zakładu Stomatologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Gdańsku. Przegl. Stomat. Wieku Rozwoj. 1996, 2/3, 14/15:45-51. 2. Limanowska-Shaw H.: Aktualne poglądy na leczenie endodontyczne u dzieci. Czas. Stomat., 1977, 50, 11:726-732. 3. Pypeć L.J.: Leczenie powikłań ze strony miazgi i tkanek okołowierzchołkowych w stałych zębach dziecięcych po urazach mechanicznych z zastosowaniem biostymulacji laserowej. Przegl. Stomat. Wieku Rozwoj. 1996, 1:26-29. 4. Pypeć L.J.: Ocena kształtowania korzeni stałych zębów przednich po urazach mechanicznych u dzieci szkolnych. Praca doktorska. AM Łódź, 1992. 5. Pypeć L.J.: Rozwój korzeni stałych górnych siekaczy leczonych metodami biologicznymi po urazach mechanicznych klasy II i III według Ellisa u dzieci w wieku od 7 do 12 lat. Przegl. Stomat. Wieku Rozwoj. 1994, 6-7:87-90. 6. Szpringer-Nodzak M.: Urazowe uszkodzenia zębów u dzieci. Biblioteka Stomatologa Praktyka. Sanmedia Med. Tour Press International. Warszawa 1992. 7. Andreasen J.O.: Traumatic injuries of the teeth. W.B. Saunders Comp. Philadelphia. London, Toronto 1981. 8. Barańska-Gachowska M. i wsp.: Pourazowe uszkodzenia zębów w materiale Katedry i Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego Śl. AM Czas. Stomat., 1991, 44, 7-8:485-491. 9. Kleinrok M.: Zasady postępowania w przypadku rozchwiania i przemieszczenia zębów przednich. Magazyn Stomat. 1991, 6:24-27. 10. Arabska-Przedoełska B.: Endodoncja. Med. Tour Press International. Warszawa 1996. 11. Tronstad L.: Clinical Endodontics. Geogr. Thieme Verlag Stuttgart – New York 1991. 12. Baumgartner J.C., Cuenin P.R.: Efficacy of several concentrations of sodium hypochloride for root canal irrigation. J. Endod. 1992, 18:605-612. 13. Bronicka-Szyper J., Bączkowski T.: Obserwacje na temat przydatności preparatów na bazie wodorotlenku wapnia w leczeniu zakażonych kanałów korzeniowych. Nowa Stomat., 1998, 3:32-36. 14. Górnicka A. i wsp.: Preparaty Ca(OH)2 w leczeniu próchnicy i w endodoncji. Stomatologia Współczesna, 1998, 5, 3:169-171. 15. Langeland K. i wsp.: Praktyczne aspekty terapii endodontycznej (Cz. III). Stomat. Współcz., 1997, 2:122-127. 16. Łaszkiewicz J.: Współczesne poglądy na rolę antyseptyków w leczeniu endodontycznym. Czas. Stomat., 1994, 47, 9:583-586. 17. Radlińska J. i wsp.: Zastosowanie jodoformu z Dexadentem do odkażania kanałów korzeniowych w leczeniu przewlekłych zapaleń tkanek okołowierzchołkowych. Czas. Stomat., 1994, 47, 12:822-826. 18. Sigurdsson A.: Intracanal placement of Ca(OH)2, a comparison of techniques. J. Endod., 1992, 18, 8:367-370.