© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2003, s. 120-124
Elżbieta Łuczaj-Cepowicz, Renata Milewska
Ocena stanu narządu żucia u dzieci, młodzieży i młodych dorosłych z cukrzycą insulinozależną (1 typu)
Evaluation of masticatory organ status in children, adolescents and young adults with isulin-dependent diabetes mellitus (type 1)
z Zakładu Stomatologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Białymstoku
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Danuta Waszkiel
Cukrzycę (diabetes mellitus) określa się jako zespół chorobowy o wieloczynnikowej etiologii i zróżnicowanym przebiegu klinicznym. Spośród wyróżnionych przez Światową Organizację Zdrowia trzech typów cukrzycy, wśród dzieci i młodzieży w większości przypadków występuje cukrzyca insulinozależna (1 typu), ujawniając się najczęściej po 10 roku życia. Przeprowadzone badania epidemiologiczne dowodzą, że u osób młodych, zarówno w Polsce, jak i w innych krajach Europy, wzrasta zapadalność na tę chorobę (1). Powikłania cukrzycy, w tym także dotyczące jamy ustnej, występowały często i były opisywane przed odkryciem i wprowadzeniem do terapii insuliny. Obecnie spotyka się je rzadziej, głównie u osób z cukrzycą chwiejną i nieuregulowaną. Nieprawidłowości w jamie ustnej mogą dotyczyć rozwoju i wyrzynania się zębów stałych, próchnicy zębów i jej powikłań oraz chorób przyzębia, zwłaszcza w okresach długotrwałego rozchwiania metabolicznego (1, 2).
Celem niniejszych badań była ocena stanu uzębienia u dzieci, młodzieży i młodych dorosłych leczonych z powodu cukrzycy insulinozależnej.
MATERIAŁ I METODYKA
Badaniem objęto 50 osób z cukrzycą insulinozależną (po 25 dziewcząt i chłopców) leczonych w Poradni Cukrzycowej Samodzielnego Publicznego Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Białymstoku. Średni wiek badanych wynosił 14 lat 1 miesiąc (od 7 lat 4 miesięcy do 20 lat 9 miesięcy). Wszystkie osoby z diabetes mellitus leczone były insuliną, a czas jaki upłynął od momentu rozpoczęcia leczenia wynosił średnio 6,5 roku (od 1 roku do 12 lat). U wszystkich cukrzyków choroba była w fazie uregulowanej. Zbadano także grupę kontrolną 50 osób zdrowych (25 dziewcząt i 25 chłopców) wybranych losowo spośród pacjentów zgłaszających się celem leczenia stomatologicznego do Zakładu Stomatologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Białymstoku. Średni wiek badanych w grupie kontrolnej wynosił 14 lat (od 7 lat 9 miesięcy do 20 lat).
Badanie przeprowadzono w gabinecie stomatologicznym w sztucznym oświetleniu, za pomocą zgłębnika i lusterka stomatologicznego, a metodyka była zgodna z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (3).
Oceniono:
– warunki zgryzowe – występowanie wady zgryzu oraz ewentualne noszenie aparatu ortodontycznego,
– staw skroniowo-żuchwowy – występowanie zjawisk akustycznych podczas ruchów żuchwy,
– higienę jamy ustnej – na podstawie wskaźnika płytki nazębnej i uproszczonego wskaźnika higieny jamy ustnej (po uprzednim wybarwieniu płytki nazębnej preparatem Plaque-test firmy Vivadent),
– stan uzębienia – częstość próchnicy (odsetek osób z próchnicą) oraz intensywność próchnicy (na podstawie średniej liczby PUW),
– skuteczność świadczeń leczniczych – za pomocą wskaźnika leczenia próchnicy,
– obecność na powierzchni szkliwa zmętnień i hypoplazji.
Wyniki opracowano statystycznie z zastosowaniem testów: c2, t-Studenta oraz Manna-Whitneya.
WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
Ocena warunków zgryzowych wykazała podobny i jednocześnie bardzo wysoki odsetek osób z wadami zgryzu w grupie z cukrzycą – 74% (37 osób) oraz w populacji zdrowej – 72% (36 osób). Nie zauważono znamiennych różnic związanych z płcią, chociaż u cukrzyków wady zgryzu występowały nieznacznie częściej u chłopców, zaś w grupie kontrolnej u dziewcząt. Godny zauważenia jest fakt, że tylko 19,18% osób z zaburzeniami zgryzu było leczonych ortodontycznie, statystycznie mniej cukrzyków (5,41%) niż zdrowych (33,33%) i taką zależność obserwowano zarówno u dziewcząt jak i u chłopców (tab. 1).
Tabela 1. Liczba i odsetek osób z wadami zgryzu w badanej populacji.
|
| Wada zgryzu | Leczeni ortodontycznie | Nieleczeni ortodontycznie |
| n | % | n | % | n | % |
|
Grupa z cukrzycą
| Dziewczęta (25 osób) (A) | 16 | 64,00 | 1 | 6,25 | 15 | 93,75 |
| Chłopcy (25 osób) (B) | 21 | 84,00 | 1 | 4,76 | 20 | 95,24 |
| Ogółem (50 osób) (C) | 37 | 74,00 | 2 | 5,41 | 35 | 94,59 |
|
Grupa kontrolna
| Dziewczęta (25 osób) (D) | 19 | 76,00 | 4 | 21,05 | 15 | 78,95 |
| Chłopcy (25 osób) (E) | 17 | 68,00 | 8 | 47,06 | 9 | 52,94 |
| Ogółem (50 osób) (F) | 36 | 72,00 | 12 | 33,33 | 24 | 66,67 |
|
Razem (100 osób)
| 73 | 73,00 | 14 | 19,18 | 59 | 80,82 |
|
Analiza statystyczna
| | D i E
p < 0,05
C i E p < 0,05
A i D p < 0,05
B i E p < 0,01 | |
U 36% osób z cukrzycą występowały trzaski w stawach skroniowo-żuchwowych, zaś w grupie kontrolnej odsetek ten był nieznacznie niższy – 32%. W obu populacjach nie odnotowano statystycznie istotnych różnic związanych z płcią. Zauważono również, że zjawiska akustyczne w stawach skroniowo-żuchwowych występowały tylko u osób z wadami zgryzu (tab. 2 – str. 122).
Tabela 2. Stan stawu skroniowo-żuchwowego w badanej populacji.
|
| Zjawiska akustyczne w stawie s-ż |
| % | n |
| Grupa z cukrzycą | Dziewczęta (25 osób) | 9 | 36,00 |
| Chłopcy (25 osób) | 9 | 36,00 |
| Ogółem (50 osób) | 18 | 36,00 |
| Grupa kontrolna | Dziewczęta (25 osób) | 8 | 32,00 |
| Chłopcy (25 osób) | 8 | 32,00 |
| Ogółem (50 osób) | 16 | 32,00 |
| Razem (100 osób) | 34 | 34,00 |
Stan higieny jamy ustnej w badanej populacji przedstawia tabela 3 (str. 122). Wskaźnik płytki nazębnej w grupie z cukrzycą wyniósł 1,15 (nie różnił się u dziewcząt i chłopców). W grupie kontrolnej wskaźnik ten był niższy – 1,00 (0,98 u dziewcząt i 1,02 u chłopców). Uproszczony wskaźnik higieny jamy ustnej przyjmował wyższe wartości u chorych na cukrzycę – 1,46 (dziewczęta – 1,49, chłopcy – 1,43), w porównaniu z populacją zdrową – 1,16 (dziewczęta – 1,08, chłopcy – 1,24). Jednak obserwowane różnice nie były statystycznie istotne.
Tabela 3. Stan higieny jamy ustnej w badanej populacji z cukrzycą i w grupie kontrolnej
| | Wskaźnik płytki nazębnej | Wskaźnik higieny jamy ustnej |
| Grupa z cukrzycą | Dziewczęta (25 osób) | 1,14 | 1,49 |
| Chłopcy (25 osób) | 1,15 | 1,43 |
| Ogółem (50 osób) | 1,15 | 1,46 |
| Grupa kontrolna | Dziewczęta (25 osób) | 0,98 | 1,08 |
| Chłopcy (25 osób) | 1,02 | 1,24 |
| Ogółem (50 osób) | 1,00 | 1,16 |
| Razem (100 osób) | 1,08 | 1,31 |
Częstość choroby próchnicowej w badanej populacji okazała się bardzo wysoka. U dzieci i młodzieży z diabetes mellitus wyniosła 98%. Oznacza to, że tylko jedna osoba nie była dotknięta próchnicą i był to 11,5-letni chłopiec od 3 lat leczony z powodu cukrzycy 1 typu. W grupie kontrolnej frekwencja próchnicy wyniosła 100%.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Symonides-Ławecka A.: Cukrzyca u dzieci. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1987. 2. Szpringer-Nodzak M.: Stomatologia wieku rozwojowego. Warszawa, PZWL 1987. 3. World Health Organisation. Oral Health Surveys. Basic Methods 3rd edition. Geneva, 1989. 4. Pinson M. et al.: Periodontal disease and type 1 diabetes mellitus in children and adolescents. J. Clin. Periodontol. 1995, 22:118-123. 5. Sandholm J. et al.: Periodontal status of Finnish adolescents with insulin-dependent diabetes mellitus. J. Clin. Periodontol. 1989, 16:617-620. 6. Andronikaki Faldami A. et al.: Diabetes mellitus and periodontium. 1. Prevalence of periodontal disease in young insulin-dependent diabetics. Stomatologia Athenai 1990, 47(2): 73-83. 7. Pommereau de V. et al.: Periodontal status in insulin-dependent diabetic adolescents. J. Clin. Periodontol. 1992, 19(9 Pt 1):628-632. 8. Novaes Jr A.B. et al.: Manifestations of insulin-dependent diabetes mellitus in periodontium of young Brasilian patients. J. Periodontol. 1991, 62(2): 116-122. 9. Bacic M. et al.: CPITN assesment of periodontal disease in diabetic patients. J. Periodontol. 1988, 59(12):816-822. 10. Faulconbridge A.R. et al.: The dental status of a group of diabetic children. Br. Dent. J. 1981, 151:253-255. 11. Gale A.H. et al.: The dental caries and periodontal disease experience of patients with early onset insulin dependent diabetics. Int. Dent. J. 1986, 36:219-224. 12. Pohjamo L. et al.: Caries prevalence related to the control of diabetics. Proc. Fin. Dent. 1988, 84: 247-252. 13. Sarnat H. et al.: Dental status of diabetic children in relation to diet and degree of diabetic control. Pediatr. Adolesc. Endocrin .1979, 7:347-351. 14. Swanljung O. et al.: Caries and saliva in 12-18-year-old diabetics and controls. Scand. Dent. Res. 1992, 100:310-313. 15. Akyuz S., Oktay C.: The relationship between periodontitis and tooth decay in juvenile diabetes mellitus cases and in healthy children. J. Marmara Univ. 1990, 1(1):73-83. 16. Iughetti L. et al.: Oral health in choldren and adolescents with IDDM – a review. J. Pediatr. Endocrinol. Metab. 1999, 12(5): 603-610. 17. Kirk J.M., Kinirons M.J.: Dental health of young insulin dependent diabetic subjects in Northern Ireland. Community Dent .Health 1991, 8(4):335-341. 18. Poppe B. et al.: Karies, Gigivitis und Periodontitis bei 12-bis14jahringen unter den Bedingungen der Zuckerrestriktion – Untersuchungen an Typ-I-Diabetikern. Zahn Mund Kieeferheilkd 1989, 77(7): 674-679. 19. Smolar N.J., Godowaniec L.W.: Porażennost zubow i sostojanije parodonta u dietiej bolnych sacharnym diabetom. Stomatologija Mosk 1989, 59, 12:816-822. 20. Tavares M. et al.: The prevalence of root caries in diabetic population. J. Dent. Res. 1991, 70:979-983. 21. Karjalainen K.M. et al.: Relationship between caries and level of metabolic balance in children and adolescents with insulin-dependent diabetes mellitus. Caries Res. 1997, 31:13-18. 22. Knychalska-Karwan Z.: Stomatologia zachowawcza wieku rozwojowego. Kraków: Collegium Medicum UJ, 1996.
