Podstawową motywację do leczenia ortodontycznego stanowi chęć poprawy estetyki uzębienia własnego lub dziecka. Posiadanie równego szeregu białych zębów ukazywanych w pięknym uśmiechu jest dla wielu osób tak samo ważne, jak dobrze ułożone włosy, modne ubranie czy szczupła sylwetka – stanowi element osobistego i zawodowego wizerunku, wpływając na poziom samooceny. Dla osiągnięcia dobrych wyników leczenia konieczne jest, oprócz uzyskania chęci współpracy ze strony pacjenta, uwzględnienie świadomości tego, w jaki sposób ludzie postrzegają samych siebie (1). Piękno należy rozpatrywać jako pojęcie względne. Oczekiwania pacjentów mogą być różne i nie zawsze zgadzać się z wizją leczącego. Obowiązkiem lekarza jest poznanie ich oczekiwań estetycznych i życzliwe wyjaśnienie, które z nich można spełnić, które mogą okazać się nierealne, a które niewłaściwe.

Istnieje grupa pacjentów o wysokich wymaganiach odnośnie uzyskanej estetyki uzębienia. Zwykle wykazują oni duże zainteresowanie planem leczenia, jego przebiegiem i mechanizmem działania aparatu ortodontycznego. Na drodze ich oczekiwań estetycznych mogą stawać obiektywne przeszkody, do których pokonania postępowanie ortodontyczne okazuje się niewystarczające (2, 3). Przewidując taką sytuację należy od początku planować leczenie interdyscyplinarne. Postęp, jaki nastąpił w stomatologii w zakresie materiałów, zabiegów i technik rekonstrukcji tkanek twardych wydatnie zwiększył możliwości zapewnienia pacjentowi leczenia uwzględniającego jego potrzeby estetyczne. Po rozważeniu możliwości przeprowadzenia zespołowego leczenia, należy wybrać materiały, które zapewnią dobry efekt estetyczny, zdrowie tkanek jamy ustnej oraz trwały efekt kosmetyczny.

Pacjentka A.L., zgłosiła się do poradni ortodontycznej w wieku 13 lat z powodu braku zęba 11 w łuku zębowym. Na podstawie zdjęcia zgryzowego (ryc. 1) stwierdzono, że jest on zatrzymany. Z wywiadu wynikało, że może być to wynikiem urazu jego mlecznego odpowiednika. Zaplanowano wprowadzenie zęba do łuku po chirurgicznym odsłonięciu i przyklejeniu zamka ortodontycznego bez wycinania okienka w błonie śluzowej. W trakcie zabiegu stwierdzono hipoplazję szkliwa tego zęba, o czym poinformowano pacjentkę i jej rodziców. Po 10 miesiącach leczenia wskutek urazu doszło do oderwania ligatury stalowej od zaczepu na sprowadzanym zębie, co spowodowało konieczność jego ponownego odsłonięcia i mogło przyczynić się do nierówności brzegu dziąsłowego. Po ustawieniu zęba widoczna stała się dysproporcja pomiędzy wielkością zębów przednich górnych i szerokością podstaw kostnych (ryc. 2). W celu dalszej poprawy wyglądu uzębienia potrzebna była przebudowa koron zębów 12, 21. Oczekiwania estetyczne pacjentki dotyczyły też zamknięcia szpar w odcinku przednim. Do licowania zębów zastosowano materiał kompozytowy z mikrowypełniaczem, a na życzenie pacjentki zęby powiększono w wymiarze poprzecznym (ryc. 3).

Pacjentka K.G., lat 49. Rozpoznano zgryz krzyżowy w obrębie zęba 23, tremy pomiędzy zębami 11-12, 21-22, 23-24, 24-25, 42-43, braki zębów 14, 15, 16, 26, 35. Luka po zębie 26 uległa samoistnemu zamknięciu (ryc. 4). Z wywiadu wynikało, że ząb 23 wyrznął się w 45 rż. w pozycji podniebiennej, po wcześniejszej (w wieku 40 lat) utracie zęba 26.

Oczekiwania pacjentki dotyczyły także wymiany nieestetycznej korony akrylowej na zębie 13. Z wywiadu wynikało, że w ten sposób zabezpieczono oszlifowany ząb po zdjęciu mostu opartego na zębach 13-17, z którego pacjentka nie była zadowolona z uwagi na utrudnione oczyszczanie, krwawienie dziąseł oraz niewłaściwie ustaloną wysokość zwarcia. Według informacji uzyskanych od pacjentki, wysokość zwarcia skorygowano przez zeszlifowanie guzków zębów dolnych.

Zaplanowano leczenie zespołowe ortodontyczno-protetyczne. Jako badanie pomocnicze w planowaniu leczenia wykonano set-up diagnostyczny (4) (ryc. 5-8). Opracowany plan leczenia zakładał wychylenie zęba 23 do prawidłowego zachodzenia i zamknięcie trem w zakresie przedtrzonowców górnych po stronie lewej poprzez odtworzenie miejsca w tym kwadrancie na szerokość przedtrzonowca. Na życzenie pacjentki zdecydowano pozostawić tremy w obrębie siekaczy bocznych.