Od wielu lat w piśmiennictwie pojawiają się doniesienia o zastosowaniu laserów jako terapii uzupełniającej, bądź alternatywy dla standardowych procedur w leczeniu chorób przyzębia. Badania wykazały, że zastosowanie laserów znacząco wpływa na redukcję poddziąsłowej flory bakteryjnej, odpowiedzialnej za destrukcję tkanek przyzębia. Badania Cobb´a i Ando dowiodły, że zastosowanie lasera NdYAG może redukować ilość obecnych na powierzchni korzenia bakterii Actinobacillus actinomycetemcommitans, Prevotella intermedia czy Por-phyromonas gingivalis. Ponadto Liv i wsp. wykazali, że znamiennie maleje miejscowe stężenie IL-1b po sterylizacji kieszonek dziąsłowych laserem NdYAG. Zdania naukowców są podzielone jeżeli chodzi o porównanie skuteczności laserów w terapii przyzębia w stosunku do metod konwencjonalnych. Jednak najnowsze doniesienia pokazują, że skojarzenie laseroterapii i terapii konwencjonalnej może dać znakomite efekty terapeutyczne (2, 5).

Lecznicze działanie laserów związane jest z wpływem energii na Gram-ujemne bakterie kieszonki dziąsłowej oraz bezpośrednie produkty przemiany materii i endotoksyny, które stymulują wytwarzanie mediatorów zapalenia takich jak IL-1b i TNF-a. Cytokiny te są odpowiedzialne za destrukcję kości i tkanek miękkich (7). Energia promieniowania laserowego pobudza także fibroblasty na powierzchni cementu korzeniowego, czyli umożliwia wytworzenie przyczepu łącznotkankowego. Liu i wsp. (3) starali się wykazać wpływ użycia lasera NdYAG na zmniejszenie produkcji IL-1b przez monocyty krwi obwodowej, poprzez niszczenie endotoksyn zawartych na powierzchni zainfekowanego cementu korzeniowego usuwanych zębów. Dokonali ekstrakcji 50 zębów z powodu zaawansowanej choroby przyzębia. Widoczny kamień usunęli za pomocą kiret. Korzenie zębów pocięli w kierunku wierzchołka poczynając 2 mm poniżej linii szkliwno-cementowej. Otrzymane fragmenty traktowali roztworem 100 U/ ml penicyliny i 100 mg/ml streptomycyny i inkubowali przez 24 godziny w temperaturze 4 stopni C. Z supernatantu izolowali endotoksyny bakterii Porphyromonas gingivalis, Prevotella intermedia i Fusobacterium nucleatum. Monocyty izolowali z krwi obwodowej ogólnie zdrowych, dorosłych osób, które nie przyjmowały żadnych leków przez 3 miesiące przed badaniem. Fragmenty liofilizowanego cementu korzeniowego o wadze 4 mg mieszali z roztworem zawierającym monocyty. Następnie do powierzchni cementu zbliżali końcówkę światłowodu i traktowali wzrastającą energią w zakresie od 50 do 150 mJ. Grupę kontrolną stanowił liofilizowany cement korzeniowy, który nie był poddawany działaniu lasera. Autorzy stwierdzili, że endotoksyny obecne na powierzchni cementu korzeniowego nie są niszczone przez energię emitowaną w zakresie od 50 do 125 mJ (w dalszym ciągu aktywują monocyty do produkcji cytokin, choć w dużo mniejszym stężeniu). Stosowanie uderzenia wiązki laserowej o energii 150 mJ przez 20 sekund powoduje wzrost temperatury w otoczeniu o 120 stopni C, efektywnie wpływając na niszczenie toksyn, ale ze względu na możliwość termicznego uszkodzenia miazgi nie może mieć zastosowania klinicznego. Konkludując autorzy podkreślili jednak znaczący wpływ lasera NdYAG na statystycznie znamienny spadek stężenia cytokin w płynie kieszonek dziąsłowych, ale w połączeniu z konwencjonalnymi metodami, takimi jak skaling i root planing.

Ci sami autorzy w 2002 roku wykazali wpływ lasera NdYAG i CO₂ i skalingu ultradźwiękowego na stan kieszonek dziąsłowych u pacjentów z rozpoznaniem przewlekłego zapalenia przyzębia.W pracy przedstawili wpływ działania obu laserów i skalingu na florę poddziąsłową i stężenie IL-1b w płynie kieszonki dziąsłowej. Do badania zakwalifikowali 18 pacjentów z rozpoznaniem przewlekłego zapalenia przyzębia, ogólnie zdrowych, nie stosujących antybiotyków od 3 miesięcy, nie leczących przyzębia od 6 miesięcy, posiadających 2 lub więcej 5-milimetrowych interproksymalnych kieszonek dziąsłowych. Wyodrębnili 41 miejsc, z których w 14 zastosowali tylko laser NdYAG, 13 miejsc gdzie zastosowali laser CO₂ oraz 14 miejsc gdzie zastosowali magnetostrykcyjny skaler ultradźwiękowy. We wszystkich wymienionych wyżej grupach zabieg wykonywali przez 2 minuty w znieczuleniu miejscowym. Światłowód lasera NdYAG wprowadzali do kieszonki i przesuwali wokół korzenia zęba, emitując energię 2 W. Końcówkę lasera CO₂ lokalizowali w okolicy dziąsła brzeżnego, emitując energię 2 W. Skaler magnetostrykcyjny wprowadzali do kieszonki i stosując maksymalną moc dokładnie oczyszczali powierzchnię korzenia. Pacjenci podlegali wizytom kontrolnym po 1, 4 a następnie 12 tygodniach. Uwzględniono takie parametry kliniczne jak wskaźnik płytki, wskaźnik krwawienia, głębokość kieszonki i poziom utraty przyczepu łącznotkankowego. Stężenie IL-1b w płynie kieszonek dziąsłowych oznaczano za pomocą testu ELISA. W wynikach końcowych, czyli po 12 tygodniach, odnotowano największe zmniejszenie wskaźnika płytki w obrębie kieszonek, gdzie użyto skalera ultradźwiękowego. Wyższe wartości wskaźnika płytki obserwowano w podgrupach, w których zastosowano odpowiednio laser NdYAG i CO₂.Taką samą redukcję wskaźnika krwawienia i głębokości kieszonek zaobserwowano tam gdzie zastosowano skaler i laser NdYAG, najmniejszą w grupie z użyciem lasera CO₂. Wartości poziomu utraty przyczepu łącznotkankowego były porównywalne we wszystkich trzech grupach. Z kolei największy spadek poziomu IL-1b po 12 tygodniach zaobserwowano w grupie, w której zastosowano laser NdYAG. Reasumując autorzy podkreślili, że zastosowanie nawet samego lasera neodymowo-jagowego niesie wymierne korzyści terapeutyczne w leczeniu przewlekłego zapalenia przyzębia, co poniekąd jest sprzeczne z ich poprzednimi doniesieniami i publikacjami. Zwracali także uwagę na korzyści płynące dla pacjentów, którym oszczędza się zabiegi chirurgiczne oraz związany z nimi stres i ból.