© Borgis - Nowa Stomatologia 2/2004, s. 88-90
Małgorzata Sudoł
Czy tlenek cynku z eugenolem jest nadal użyteczny w stomatologii dziecięcej?
Is the treatment with zinc oxide-eugenol indicated in Pediatric Dentistry?
z Katedry i Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego UM w Łodzi
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Magdalena Wochna-Sobańska
Tlenek cynku z eugenolem należy do najdawniej i najczęściej stosowanych materiałów w stomatologii dziecięcej. Wykorzystywany jest do pośredniego pokrycia miazgi, krótkoterminowych (czasowych) wypełnień, jak również jest materiałem z wyboru do wypełnień komory w pulpotomii oraz w pulpektomii w zębach mlecznych (1). Ma zastosowanie w przypadkach ograniczonej współpracy z dzieckiem, co w konsekwencji wiąże się z brakiem suchości ubytku niezbędnej do wykonania wypełnienia ostatecznego. Tlenek cynku z eugenolem jest materiałem, którego wiązanie następuje w środowisku wilgotnym. Używa się go zatem, gdy nie można dokończyć opracowywania ubytku z powodu negatywnej postawy emocjonalnej dziecka (2).
Preparaty tlenku cynku z eugenolem składają się z proszku i płynu. Proszek zawiera tlenek cynku, kalafonię i octan cynku. Tlenek cynku dzięki swoim właściwościom higroskopijnym zmniejsza ciśnienie płynu w kanalikach zębinowych. Kalafonia polepsza właściwości fizyczne, a octan cynku jest akceleratorem reakcji zachodzącej między proszkiem i płynem. Płyn eugenol ma strukturę cztero- lub dwumetoksyfenolu. Wykazuje właściwości bakteriobójcze, ale przy zetknięciu z tkanką wywiera nieznaczne działanie cytotoksyczne. Eugenol reaguje z proszkiem tworząc amorficzny związek chelatowy tlenku cynku (2). Tlenek cynku z eugenolem ma obojętny odczyn pH i właściwości bakteriostatyczne. Nie uszkadza miazgi i jest materiałem powodującym remineralizację zębiny, tworzenie zębiny wtórnej oraz ustępowanie początkowych stanów zapalnych miazgi. Działanie eugenolu polega prawdopodobnie na hamowaniu syntezy prostaglandyny i leukotryny, które są ważnymi bioregulatorami i mediatorami reakcji zapalnych. Łatwo dyfundujący przez zębinę eugenol wykazuje nie tylko działanie przeciwzapalne, ale również łagodnie znieczulające (3). Dlatego też często po jego założeniu dolegliwości bólowe ustępują lub ulegają wyraźnemu zmniejszeniu. Jest to więc działanie wyraźnie objawowe. Właściwości przeciwbólowe wynikają ze zdolności eugenolu do blokowania przewodzenia impulsów nerwowych. Potwierdziły to badania Dubner´a i Stanley´a, w których założenie cienkiej warstwy tlenku cynku z eugenolem na dno głębokich ubytków znacząco redukowało dolegliwości bólowe (4).
Tlenek cynku z eugenolem nadal pozostaje najbardziej efektywnym czasowym wypełnieniem w sytuacji, gdy istnieje ryzyko uszkodzenia miazgi. To stwierdzenie zaważyło na wszystkich badaniach poświęconych omawianemu zagadnieniu (4).
Kandydatami do przykrycia pośredniego miazgi są zęby z głębokimi ubytkami lecz wolne od objawów bólowych. Muszą być zatem spełnione następujące warunki:
1. w wywiadzie brak bólów samoistnych, ząb mógł reagować bólem na bodźce w trakcie spożywania posiłków lecz ból ustępował bezpośrednio po usunięciu bodźca wywołującego,
2. nie ma reakcji na perkusję ani ruchomości patologicznej zęba (5).
Przed wykonaniem pośredniego pokrycia miazgi należy koniecznie potwierdzić, że miazga jest zdrowa oraz że nie stwierdzano wcześniej żadnych jej objawów chorobowych, co najwyżej cechy wskazujące na przekrwienie. Tylko wtedy można liczyć na powodzenie w terapii. Wynik leczenia zależy również od stopnia usunięcia zębiny próchnicowej z dna ubytku. W tym celu należy dokładnie usunąć rozmiękłą próchnicowo zębinę czyli warstwę, którą można oderwać od podłoża ekskawatorem. Przebarwioną próchnicowo zębinę można pozostawić jedynie wtedy, gdy zgłębnik wprawdzie wykazuje retencję, ale już nie odwarstwia zębiny. Wszystkie brzegi ubytku muszą być wolne od próchnicy w celu zagwarantowania szczelności wypełnienia. Zębinę należy usunąć tak dalece jak jest to możliwe bez obnażenia miazgi. (6).
Tlenek cynku z eugenolem jest proponowany alternatywnie do preparatów wodorotlenku wapnia w zabiegach przykrycia pośredniego miazgi. Badania przeprowadzone u młodych pacjentów wykazały, że warstwa zębiny próchnicowej, pozostawionej w ubytku po jego częściowym opracowaniu, może zostać wyjałowiona a liczba drobnoustrojów może być znacznie zmniejszona, zarówno w przypadku zastosowaniu tlenku cynku z eugenolem jak i wodorotlenku wapnia. Jednakże przy podejrzeniu niezdiagnozowanego, mikroskopijnego obnażenia miazgi wskazane jest zastosowanie wodorotlenku wapnia (5). Użycie tlenku cynku z eugenolem bywa krytykowane z powodu potencjalnej możliwości dyfuzji eugenolu do zębiny i tkanki miazgowej. Materiał ten nie może być stosowany na obnażoną miazgę ze względu na toksyczne działanie eugenolu. Kontakt tlenku cynku ze środowiskiem wilgotnym potęguje uwalnianie eugenolu wskutek procesu hydrolizy. Eugenol przenika do miazgi szybko się w niej rozprzestrzeniając i utrzymując wysokie stężenie przez wiele dni (7). Badania wykazały, że eugenol w ciągu 2-3 godzin dociera do miazgi osiągając po 24 godzinach najwyższe stężenie. Przenikanie do miazgi jest 1000 razy mniejsze niż do śliny. Wolne przenikanie eugenolu do miazgi może mieć efekt korzystny – bakteriobójczy, jeśli materiał jest założony na nienaruszoną zębinę. Tlenek cynku z eugenolem charakteryzuje się wyjątkową zgodnością biologiczną, doskonałą tolerancją przez tkanki, dobrym przyleganiem do ścian ubytku. Zapewnia szczelne zamknięcie ubytku ograniczając podaż substratów z pożywienia dla bytujących w ubytku drobnoustrojów. Zmniejszenie liczby bakterii powoduje podwyższeniem pH i stwarza sprzyjające warunki dla remineralizacji zębiny (3).
Eugenol wywiera działanie antybakteryjne, tworząc biologiczną barierę dla mikroprzecieku drobnoustrojów i ich toksyn przez zębinę (8). Jednak tlenek cynku z eugenolem z dużą koncentracją eugenolu wywołuje przewlekłe zapalenie miazgi i martwicę przy bezpośrednim pokryciu miazgi wykonanym u szczurów (germ-free). Badacze uważają, że nie powinien być stosowany do bezpośredniego przykrycia miazgi. Toksyczność tlenku cynku z eugenolem maleje przy odpowiednim zarabianiu. Mieszanina o małym stężeniu eugenolu, umieszczona bezpośrednio na miazgę małpy, daje niewielkie uszkodzenia.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Strange D.M. et al.: Outcome of formocresol/ZOE sub-base pulpotomiees utilizing alternative radiographic success criteria. Pediatr Dent, 2001, 23(4):331-336. 2. Pinkham J.R.: Pediatric Dentistry. Saunders Comp, USA, 1988. 3. Mount G.J., Hume W.R.: Preservation and restoration of tooth structure. Mosby International Ltd, 1998. 4. Dubner R., Stanley H.R.: Reaction to the human pulp to temporary filling materials. Oral Surg, Oral Med, Oral Path, 1962, 15:1009-1017. 5. McDonald R.E., Avery D.R.: Dentistry for the Child and Adolescent. Sixth edition. Mosby-Year Book, Inc. 1994. 6. Geurtsen W. et al.: Endodoncja - podstawy i leczenie. [W:] Stomatologia zachowawcza II. pod red. W. Ketterla Urban & Partner Wrocław 1995. 7. Kiellbasa A.M. et al.: Diffusion behavior of eugenol from zinc oxide-eugenol mixtures through human and bovine dentin in vitro. Oper Dent, 1997 22(1):15-20. 8. Boeckh C. et al.: Antibacterial activity of restorative dental biomaterials in vitro. Caries Res, 2002, 36(2):101-107. 9. Arabska-Przedpełska B.: Endodoncja. Wydawnictwo Medyczne, Warszawa 1996. 10. Szeremeta-Browar T.L. et al.: A comparison of the sealing properties of different retrograde techniques: An autoradiographic study. Oral Surg. 1985, 83. 11. Cox C.F. et al.: Biocompatibility of surface sealed dental materials against exposed pulps. J. Prosthet. Dent., 1987, 57:1. 12. Meryon S.D., Jakeman K.J.: The effects in vitro of zinc release from dental restorative materials. Int. Endodont. J., 1985, 18:191. 13. Das S.: Effect of certain dental materials on human pulp in tissue culture. Oral Surg.,1981, 52:76. 14. Ivanovic V., Santini A.: Rate of formation of tertiary dentin in dog"s teeth in response to lining materiale. Oral Surg., 1989, 67:684. 15. Allen R.K.: Endodontic treatment of primary teeth. Aust. Dent. J., 1979, 24:347-351.
