© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2004, s. 125-127
Sylwia Małgorzata Słotwińska, Maria Dubielecka-Kittel
Profilaktyka stomatologiczna u kobiet w ciąży
Dental prevention in pregnant women
z Zakładu Stomatologii Zachowawczej IS AM w Warszawie
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Maria Wierzbicka
Lekarzy wszystkich specjalności obowiązuje szczególna troska o zdrowie zarówno przyszłej matki, jak i jej nienarodzonego dziecka. Dotychczasowe badania naukowe i wiedza epidemiologiczna oraz liczne obserwacje kliniczne wskazują, że ogólna kondycja organizmu zależy w dużej mierze od zdrowia jamy ustnej. Opieka stomatologiczna nad kobietą w ciąży nabiera w tym kontekście szczególnego znaczenia, a rola lekarza dentysty okazuje się w tej sytuacji niezmiernie ważna. Kobiety w ciąży powinny być objęte specjalną opieką stomatologiczną nie tylko ze względu na swój stan zdrowia, ale także ze względu na zdrowie mającego przyjść na świat dziecka. W planowaniu opieki nad kobietą w ciąży należy pamiętać o pewnych utrudnieniach, takich jak: znacznie ograniczona możliwość podawania niektórych leków oraz częsta niedyspozycja pacjentki wynikająca ze złego samopoczucia zarówno fizycznego, jak i psychicznego.
Dodatkowym problemem pojawiającym się w praktyce lekarza stomatologa są specyficzne uwarunkowania, często natury psychologicznej, ale nie tylko, dotyczące wykonywania zdjęć radiologicznych u kobiet w ciąży. Poruszanie i omawianie tego zagadnienia wzbudza zawsze wiele emocji i kontrowersji. Zdecydowana większość autorów uważa, że stomatologiczna diagnostyka radiologiczna należy do najmniej obciążających macicę napromieniowaniem (1). Badanie radiologiczne przy użyciu nowoczesnego sprzętu, przy jednoczesnym przestrzeganiu ustalonych zasad ochrony, jest obecnie oceniane jako bezpieczne, a ekspozycja na dawkę 5-10 radów nie powoduje skutków szkodliwych dla płodu (2, 3). Jednak nie ma jednoznacznie ustalonych dawek całkowicie obojętnych i bezpiecznych dla rozwijającego się zarodka i płodu, a skutki ujemne ekspozycji mogą pojawić się dopiero w następnych pokoleniach (4). Wydaje się zatem słuszne, by lekarz stomatolog nie zlecał diagnostyki radiologicznej w planowym leczeniu kobiety w ciąży i pozostawił tę metodę tylko dla przypadków nagłych i bólowych.
Opieka stomatologiczna nad ciężarną powinna obejmować przede wszystkim szeroko rozumianą oświatę zdrowotną, działania profilaktyczne oraz postępowanie lecznicze jeśli zajdzie taka konieczność. Przyszłym matkom należy uświadomić, że już w okresie płodowym można i trzeba dbać o zdrowie dziecka, w tym o zdrowie jamy ustnej, a w szczególności o przyszłe uzębienie dziecka. Kobiety w ciąży należy zachęcić do zdrowej i racjonalnej diety (bogatej w jarzyny, warzywa i produkty mleczne), do prowadzenia higienicznego trybu życia, unikania używek i sytuacji stresogennych oraz zaniechania kontaktów z osobami chorymi na choroby zakaźne. Ponadto lekarz stomatolog zawsze musi mieć pewność, że kobieta w ciąży jest pod stałą opieką lekarza ginekologa.
Terminarz zabiegów stomatologicznych u kobiet w ciąży jest uzależniony od jej stanu ogólnego oraz od trymestru ciąży. Warto przypomnieć, że I trymestr ciąży to jej początek, a więc okres przedzarodkowy trwający od momentu zapłodnienia do zagnieżdżenia komórki jajowej oraz okres rozwoju zarodkowego. Uszkodzenia i wady wrodzone powstałe w tym okresie mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka. Wielu autorów przestrzega przed przeprowadzaniem planowych zabiegów stomatologicznych w I trymestrze ciąży, ograniczając ich zakres tylko do sytuacji absolutnie koniecznych (5). Jest to związane między innymi z ryzykiem szkodliwego oddziaływania na płód niektórych leków. Obowiązuje przede wszystkim daleko idąca ostrożność w stosowaniu środków znieczulających, przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Wiadomo, że chlorowodorki mepiwakainy i bupiwakainy mogą powodować zaburzenia czynności serca u płodu (bradykardia). Niesteroidowe leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, hamując syntezę prostaglandyn, mogą opóźnić akcję porodową.
Autorzy amerykańscy uważają, że stres, jakiemu podlega kobieta w ciąży podczas wizyty stomatologicznej, może stanowić poważny czynnik ryzyka dla prawidłowego przebiegu ciąży (6).
Optymalnym okresem do przeprowadzenia ewentualnych zabiegów stomatologicznych jest II trymestr ciąży (7). Kobieta powoli przyzwyczaja się do swojego stanu, nie ma już porannych mdłości, poprawia się ogólne samopoczucie i jest to też, wg wielu naukowców zajmujących się tym zagadnieniem, najbezpieczniejszy okres dla rozwoju płodu.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Tarsitano B.F., Rollinges R.E.: The pregnant dental patient: Evaluation and management. General Dent., 1993, 5-6, 226-231. 2. Sikorska-Jaroszyńska M.: Stany nagłe w stomatologii. Wyd. Czelej. Lublin, 2001. 3. Hulsmann M.: Możliwości i problemy leczenia endodontycznego podczas ciąży. Quintessence, 1995, 3, 1, 35-41. 4.Bartel H.: Wady wrodzone. Embriologia. PZWL, Warszawa, 1999. 5.Little J.W., Falance D.A.: Dental management of the medically compromised patient. Mosby Co. St Louis, 1990. 6.Moore A.: Selecting drugs form pregnant dental patient. J. Am. Dent. Ass., 1998, 129: 1281. 7.Lee A., et al.: Care of the pregnant patient in the dental office. Dent. Clin. North Amer., 1999, 43, 3, 485. 8.Gunay H., et al.: Effect on caries experience of a long-term preventive program for mothers and children starting during pregnancy. Clin. Oral. Invest., 1998, 2, 3, 137. 9.Axelsson P.: Current role of pharmaceutical in prevention of caries and periodontal disease. Int. Dent. J., 1993, 43, 5, 473. 10.Hanada N.: Current understanding of the cause of dental caries. Jpn. J. Infect. Dis., 2000, 53,1,1. 11.Brambilla E.: J. Am. Dent. Ass., 1998, 129, 871. 12.Imfeld T.: Chewing Gum - Facts and Fiction: A Review of Gum-chewing and Oral Health Crit. Rev. Oral Biol. Med., 1999, 10, 3, 405. 13.Makinen K.: Xylitol chewing gums and caries rates: a 40-months cohort study. J. Dent. Res., 1995, 74, 1904. 14.Soderling E.: Influence of maternal xylitol consumption on acquisition of mutans streptococci by infants. J. Dent. Res., 2000, 79, 3, 882. 15.Offenbacher S., et al.: Periodontal Infection as a Possible Risk Factor for Preterm Low Birth Weight. J. Periodontol., 1996, 67, 1103-1113. 16.Hill G.B.: Preterm Birth: Associations With Genital and Possibly Oral Microflora. Ann. Periodontol., 1998, 3, 222-232. 17.Offenbacher S., Beck J.: Periodontitis: a potential risk factor for spontaneous preterm birth. Compend. Contin. Educ. Dent., 1998, 19, 1, 32-39. 18.Dasanayake A., et al.: The association between Porphyromonas gingivalis - specific maternal serum IgG and low birth weight. J. Periodontol., 2001, 72, 1491-1497. 19.Offenbacher S., et al.: New clinical diagnostic strategies based on pathogenesis of disease. J. Periodont. Res., 1993, 28, 523-535.
