© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2004, s. 137-139
Renata Stawicka-Wychowańska1, Piotr Wychowański2
Czyszczenie zębów – skutki uboczne – na podstawie piśmiennictwa
Tooth cleaning – side effects. A literature review
1 z Zakładu Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia IS AM w Warszawie
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Renata Górska
2 z Zakładu Chirurgii Stomatologicznej IS AM w Warszawie
Kierownik Zakładu: doc. dr hab. Andrzej Wojtowicz
Pierwsze szczotki do zębów pojawiły się w Chinach już przed tysiącem lat (1, 2). Do Europy dotarły na przełomie XVIII i XIX wieku. Jednak na początku były bardzo drogie i dopiero w latach 30. weszły do powszechnego użytku, kiedy do ich produkcji zaczęto stosować plastikową rączkę i nylonowe włosie (2). To wydarzenie, wprowadzenie pierwowzoru współczesnych szczoteczek do zębów, zaważyło na popularyzacji higieny jamy ustnej ze względu na dostępność, niską cenę oraz łatwość stosowania i efektywność tego podstawowego przyboru higienizacyjnego.
W XIX wieku zaczęto używać również mechanicznych przyrządów do czyszczenia zębów. W latach 60. zaczęto je produkować początkowo w małych ilościach, gdyż były nadal mało popularne, a szczotki ręczne uważane były za bardziej efektywne (3). W latach 80. masowo zaczęto produkować różnokształtne końcówki do szczotek elektrycznych, które zaopatrzone były w dobrego gatunku włosie, z możliwością ruchów rotacyjnych lub oscylacyjno-rotacyjnych. Szczotki elektryczne stały się konkurencyjne do szczoteczek ręcznych (4, 5, 6).
Podobnie jak szczotki, pasty do zębów i roztwory do płukania jamy ustnej znane są od ponad tysiąca lat. Ich skład, głównie ziołowy, oparty był na oryginalnych recepturach używanych w różnych rejonach świata (7, 8).
Obecnie szczotkowanie zębów z użyciem pasty do zębów jest najbardziej popularnym domowym zabiegiem higienicznym. Wszystkim znane są pozytywne skutki tych zabiegów, niewielu jednak zdaje sobie sprawę z możliwości wystąpienia skutków ubocznych związanych z nieprawidłową techniką zabiegu lub nieprawidłowym składem płukanek i past do zębów.
Wiele past i proszków do czyszczenia zębów zawiera środki silnie abrazyjne. Chociaż międzynarodowe standardy pozwalają na produkcję środków do higieny jamy ustnej o pH wyższym od 10,5; to nadal znaczny odsetek past i płukanek ma pH poniżej 5 (9). Liczne badania in vitro i in situ wykazały, że może to prowadzić do powstawania erozji szkliwa i zębiny (10).
Nieprawidłowa technika szczotkowania zębów samodzielnie lub w połączeniu z pastą do zębów i kwaśnymi płukankami może powodować powstawanie ubytków abrazyjnych w twardych tkankach zęba, abrazję i recesję dziąseł oraz nadwrażliwość zębiny (11, 12).
Ubytki twardych tkanek zęba mogą mieć różną etiologię. W związku z zabiegami higienicznymi mamy do czynienia zawsze z ubytkami niepróchnicowego pochodzenia: abrazją i erozją. Abrazja jest to ubytek tkanek zęba spowodowany mechanicznym procesem z udziałem obcych czynników, które powtarzalnie i często mają kontakt z powierzchnią zęba, np.: twarda szczotka (13). Erozja spowodowana jest rozpuszczeniem tkanek zęba pod wpływem działania substancji chemicznych zawartych w pastach i płynach do płukania jamy ustnej o niskim pH (14).
Kolejnym czynnikiem mającym wpływ na stan twardych tkanek zęba i ich predyspozycję do abrazji i erozji jest to abfrakcja. Wszelkie przeciążenia zgryzowe powodują nieprawidłowy rozkład sił w okolicy policzkowo-przyszyjkowej osłabiając ją na działanie czynników zewnętrznych (15).
Nieprawidłowa technika szczotkowania z użyciem nadmiernej siły do tej pory uważana była za jedyną przyczynę ubytków abrazyjnych (16, 17). Obecnie uważa się, że jest to jeden z czynników mogących modyfikować szkodliwe działanie pasty do zębów. Faktem jest jednak, że osoby dbające o higienę jamy ustnej, ale preferujące technikę szorowania mają poprawną lub dobrą higienę jamy ustnej, mniej ubytków próchnicowych i osadów nazębnych, lecz występują często u nich ubytki abrazyjne. W tych miejscach szczególnie narażonych na uraz mechaniczny obserwuje się również nadwrażliwość zębiny. Na przyszyjkowych powierzchniach górnych lewych kłów i zębów przedtrzonowych u osób praworęcznych obserwuje się często ubytki klinowe i objawy bólowe z nimi związane (18, 19).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Fishman S.L.: Clinical and Biological aspects of Dentifrices, 1-7, Oxford United Press, 1992. 2.Fishman S.L.: Oral hygiene products: How far have we come in 6000 years? Periodomtology 2000, 15, 7-14, 1997. 3.Frandsen A.: Mechanical oral hygiene practices. In: Loe H. Kleinman DV: Dental Plaque Control Measures and Oral Hygiene Practices, 93-116. Oxford. IRL Press, 1986. 4.Hancoc E.B.: Prevention. World Workshop in Periodontics. Anals Periodontol, 1996, 1, 223-249. 5.Walmsley A.D.: The electric toothbrush, a review. Br. Dent. J., 1997, 182, 209-218. 6.Van der Weijden G.A., et al.: The role of electric toothbrushes: advantages and limitations. Quintessence, 1998, 138-155. 7.Weinberg B.: Introduction to the history of dentistry, St Louis, Mosby, 1948, 12-14. 8.Addy M, Moran J.M.: Evaluation of oral hygiene products: science is true; do not be misled by the facts. Periodontology, 2000, 15, 40-51. 9.1609 (1995) International Standard: Dentistry-Toothpaste-Requirements, the methods and marking. ISO, Switzerland. 10.Addy M., et al.: Dentine hypersensitivity: Effects of some proprietary mouthwashes on the dentinesmear layer. J. Dent. 1991, 19, 148-152. 11.Hunter M.L., et al.: The role of toothpaste and toothbrushes in the etiology of tooth wear. Int. Dent. J. 2002, 52, 399-405. 12.Addy M.: Dentine hypersensitivity: new perspectives on an old problem. In. Dent. J. 2002, 52,367-375. 13.Eisenburger M., et al.: comparative study of the wear of enamel induced by alternating and simultaneous combination of abrasion and erosion. Caries Res. 2003 (in submission). 14.Smith B.G.N., Knight J.K.: A comparison of the pattern of tooth wear with etiological factors. Br. Dent. J., 1984, 157, 16-19. 15.Grippo J.O.: Abfractions.: A new classification of hard tissue lesions of teeth. J. Esth. Dent. 1991, 3, 14-19. 16.Attin T., et al.: In situ evaluation of different remineralization periods to decrease brushing abrasion of demineralised enamel. Caries Res. 2001, 35, 216-222. 17.Levith L.C., et al.: Non-carious cervical lesions. J. Dent. Res. 1994, 22, 195-207. 18.Bjorn H, Lindhe J.: Abrasion of dentine by toothbrush and dentifrice. A methodological study. Odontologisk Rev. 1966, 17, 17-27. 19.Abisi E.G., et al.: Dentine hypersensitivity- the effects of toothbrushing and directory compounds on dentine in vitro: an SEM study. J. Oral Res. 1992, 19, 101-110. 20.Vanuspong W., et al.: Cervical tooth weasr and sensitivity: erosion, softening and rehardening of dentine: effects of pH, time and ultrasonicasion. J. Clin. Periodontol. 2002, 29, 351-357. 21.Van der Wejden G.A., et al.: Toothbrushing force in relation toplaque removal. J. Clin. Periodontol. 1996, 23, 724-729. 22.Dyer D., et al.: Studies in vitro of abrasion by different manual toothbrush heads and a standard toothpaste. J. Clin. Periodontol. 2000, 27, 99-103. 23.Serino G., et al.: The prevalence and distribution of gingival recession in subjesty with a high standard of oral hygiene. J. Clin. Periodontol. 1994, 57-63. 24.Mantokoudis D., et al.: Comparision of theclinical effects and gingival abrasion aspects of manual and electric toothbrushes, J. Clin. Periodontol. 2001, 28, 65-72.
