© Borgis - Nowa Stomatologia 4/2004, s. 147-152
Joanna Bagińska, Wanda Stokowska
Lokalizacja próchnicy w poszczególnych zębach mlecznych u dzieci w wieku 36-48 miesięcy z regionu Podlasia
Caries location in particular primary teeth in 36-48 months old children in Podlasie region
z Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Chorób Przyzębia Akademii Medycznej w Białymstoku
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Wanda Stokowska
Próchnicę zębów mlecznych wywołuje szereg czynników związanych przede wszystkim ze sposobem odżywiania oraz niewłaściwą pielęgnacją jamy ustnej dziecka, a także z przebiegiem ciąży, początkiem ząbkowania, przebytymi chorobami, itp.(1, 2, 3, 4). Nierzadko próchnica zaczyna się rozwijać bezpośrednio po wyrznięciu pierwszych zębów (około 6-8 miesiąca życia) i obejmuje kolejno wyrzynające się zęby, szczególnie w szczęce. U dzieci do 3 roku życia rozpoznaje się postać próchnicy zwaną wczesną, występującą na powierzchniach wargowych i podniebiennych siekaczy górnych i żujących pierwszych trzonowców. Przednie zęby żuchwy rzadziej ulegają procesowi próchnicowemu ze względu na ochronną rolę języka i śliny ze ślinianek podjęzykowych i podżuchwowych (1, 2, 3). Wielu autorów podaje, że pomiędzy 3 a 4 rokiem życia następuje znaczny wzrost częstości występowania próchnicy aż o 56-60% (1, 4).
Celem pracy była ocena rozmieszczenia próchnicy w poszczególnych zębach mlecznych u dzieci w wieku 36-48 miesięcy uczęszczających do grup przedszkolnych w Białymstoku oraz w małych miastach i wsiach regionu Podlasia.
MATERIAŁ I METODY
Badaniem objęto 255 dzieci – 147 chłopców i 108 dziewcząt. Na terenie dużego miasta zbadano uzębienie 123 dzieci (72 chłopców i 51 dziewcząt), na terenach małomiasteczkowo-wiejskich 132 dzieci (odpowiednio 75 i 57). Badano dzieci w wieku od 36 do 48 miesięcy, średnia dla całej populacji wyniosła 43 miesiące. Udział w badaniu poprzedzony był uzyskaniem pisemnej zgody ze strony rodziców. Badanie przeprowadzano za pomocą lusterka stomatologicznego i zgłębnika w oświetleniu naturalnym. Przyjęto kryteria według zaleceń WHO tzn. za ząb z próchnicą uważano taki, w którym widoczny jest ubytek próchnicowy lub wypełnienie z wyraźnymi cechami próchnicy wtórnej (5). Nie brano pod uwagę ubytków pochodzenia niepróchnicowego oraz białych lub brunatnych plam i przebarwień zębów. Uzyskane dane zostały opracowane statystycznie testem x2.
WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
Badana grupa charakteryzowała się bardzo wysoką frekwencją próchnicy wynoszącą dla całej grupy 81,6%. Najwyższa była w populacji dziewcząt wiejskich (86%), najniższa wśród dziewcząt z dużego miasta (71,5%). Nie odnotowano istotnych statystycznie różnic w zapadalności na próchnicę w zależności od płci i miejsca zamieszkania badanych dzieci (tab. 1). Średnia liczba puwz w całej grupie wyniosła 4,05±3,79 i była najwyższa dla chłopców z małych miejscowości (4,76±4,18), a najniższa dla dziewcząt z Białegostoku (3,20±3,58) (tab. 2).
Tabela 1. Frekwencja próchnicy w całej badanej populacji dzieci w wieku 36-48 miesięcy.
| Grupa badana | Miasto (n=123) | Wieś(n=132) |
| Chłopcy (n=72) | Dziewczęta (n=51) | Chłopcy (n=75) | Dziewczęta(n=57) |
| Frekwencja próchnicy | 83,3% (n=60) | 71,5% (n=38) | 81,3% (n=61) | 86,0% (n=49) |
| Razem | 79,7% (n=98) | 83,3% (n=110) |
| 81,6% (n=208) |
Tabela 2. Średnia liczba puwz w całej badanej populacji dzieci w wieku 36-48 miesięcy.
| | Miasto | Wieś |
| Chłopcy | Dziewczęta | Chłopcy | Dziewczęta |
| średnie | SD | średnie | SD | średnie | SD | średnie | SD |
| p | 3,94 | ? 3,68 | 2,67 | ? 3,40 | 4,63 | ? 4,18 | 3,39 | ?3,48 |
| w | 0,29 | ? 0,83 | 0,53 | ? 1,14 | 0,13 | ? 0,50 | 0,26 | ?0,92 |
| puw | 4,24 | ? 3,69 | 3,20 | ? 3,58 | 4,76 | ? 4,18 | 3,65 | ? 3,62 |
| puw | 4,05 ? 3,83 |
W badanej grupie najwięcej ubytków próchnicowych stwierdzono w drugich dolnych trzonowcach (40,8%) oraz w pierwszych górnych siekaczach (35,7%). Najmniej narażone na próchnicę okazały się dolne zęby sieczne i dolne kły – poniżej 2%. W szczęce częstość występowania próchnicy kształtowała się następująco: I siekacze – 35,7%, II siekacze – 27,5%, kły – 7,7%, I trzonowce – 30,4%, II trzonowce – 26,3%. W żuchwie stwierdzono odpowiednio: siekacze – 1,4% i 0,3%, kły – 1,40%, trzonowce I – 31,4%, II – 40,8%. Tak więc w odniesieniu do całej populacji zęby przednie ulegały procesowi próchnicowemu częściej w szczęce niż w żuchwie, natomiast w górnych trzonowcach stwierdzono mniej ubytków próchnicowych niż w dolnych (ryc. 1).
Ryc. 1. Częstość występowania ubytków próchnicowych w poszczególnych zębach mlecznych u dzieci w wieku 36-48 miesięcy.
Analizując rozkład ubytków próchnicowych w obrębie poszczególnych zębów w zależności od miejsca zamieszkania badanych, zauważono, że występowanie próchnicy w siekaczach centralnych i bocznych w szczęce wśród dzieci wiejskich było statystycznie częstsze niż u dzieci z terenu dużego miasta, pierwsze górne siekacze to u dzieci wiejskich zęby najczęściej zajęte procesem chorobowym. Natomiast u dzieci z Białegostoku próchnica najczęściej atakowała drugie trzonowce w szczęce i w odniesieniu do strony lewej stwierdzono statystycznie istotną zależność pomiędzy miejscem zamieszkania a występowaniem próchnicy w tych zębach. W żuchwie, niezależnie od miejsca zamieszkania, najczęściej zajęte próchnicą były drugie zęby trzonowe. Nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic w rozmieszczeniu ubytków w zębach żuchwy w zależności od miejsca zamieszkania badanych (tab. 3).
Tabela 3. Częstość występowania próchnicy w poszczególnych zębach mlecznych u dzieci w wieku 36-48 miesięcy w zależności od środowiska zamieszkania.
| 55 | 54 | 53 | 52 | 51 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 |
| Miasto n = 123 | n | 37 | 34 | 11 | 27 | 33 | 34 | 26 | 8 | 32 | 39 |
| % | 30,1% | 27,6% | 8,9% | 22% | 26,8% | 27,6% | 21,1% | 6,5% | 26% | 31,7% |
| Wieś n = 132 | n | 30 | 39 | 8 | 44 | 57 | 58 | 43 | 12 | 47 | 28 |
| % | 22,7% | 29,5% | 6,1% | 33,3% | 43,2% | 43,9% | 32,6% | 9,1% | 35,6% | 21,2% |
| p | | | | * | ** | ** | * | | | * |
| 85 | 84 | 83 | 82 | 81 | 71 | 72 | 73 | 74 | 75 |
| Miasto n = 123 | n | 58 | 38 | 2 | 0 | 0 | 1 | 1 | 1 | 35 | 50 |
| % | 47,25 | 20,9% | 1,6% | 0 | 0 | 0,8% | 0,8% | 0,8% | 28,5% | 40,7% |
| Wieś n = 132 | n | 55 | 44 | 2 | 1 | 3 | 3 | 0 | 2 | 43 | 45 |
| % | 41,6% | 33,3% | 1,5% | 0,8% | 2,3% | 2,3% | 0 | 1,5% | 32,6% | 34,1% |
| p | | | | | | | | | | |
(test Chi–kwadrat, *p<0,05, **p<0,01)
Rozpatrując częstość występowania próchnicy w zależności od płci, stwierdzono, że zarówno w szczęce jak i w żuchwie ubytki próchnicowe częściej obserwowano u chłopców, przy czym w przypadku siekaczy centralnych w szczęce i pierwszych trzonowców dolnych różnice pomiędzy chłopcami i dziewczętami były istotne statystycznie (tab. 4).
Tabela 4. Częstość występowania próchnicy w poszczególnych zębach mlecznych u dzieci w wieku 36-48 miesięcy w zależności od płci.
| | 55 | 54 | 53 | 52 | 51 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 |
| Chłopcy n = 147 | n | 46 | 45 | 12 | 46 | 61 | 62 | 44 | 10 | 50 | 43 |
| % | 32.3% | 30,6% | 8,2% | 31,3% | 41,5% | 42,2% | 29,9% | 6,8% | 34% | 29,3% |
| Dziewczęta n = 108 | n | 21 | 28 | 7 | 25 | 29 | 30 | 25 | 10 | 30 | 24 |
| % | 19,4% | 25,9% | 6,5% | 23,1% | 26,9% | 27,8% | 23,1% | 9,3% | 26,9% | 22,2% |
| p | * | | | | ** | ** | | | | |
| | 85 | 84 | 83 | 82 | 81 | 71 | 72 | 73 | 74 | 75 |
| Chłopcy n = 147 | n | 62 | 58 | 2 | 1 | 3 | 3 | 0 | 2 | 52 | 59 |
| % | 42,2% | 39,5% | 1,4% | 0,7% | 2% | 25 | 0 | 1,4% | 35,4% | 40,1% |
| Dziewczęta n = 108 | n | 51 | 24 | 2 | 0 | 0 | 1 | 1 | 1 | 26 | 36 |
| % | 47,25 | 22,2% | 1,9% | 0 | 0 | 0,9% | 0,9% | 0,9% | 24,1% | 33,3% |
| p | | * | | | | | | | | |
(test Chi-kwadrat, * p<0,05, **p<0,01)
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Badzian-Kobos K., i wsp.: W sprawie "próchnicy butelkowej". Czas. Stomat., 1985, 38(6), 412-417. 2.Szczepańska J.: Występowanie próchnicy w siekaczach górnych a terminy wyrzynania zębów mlecznych. Czas. Stomat., 1993, 46(1), 1-5. 3.Szpringer-Nodzak M.: Specyfika przebiegu procesu próchnicowego w zębach dziecięcych. Czas. Stomat., 1991, 44(6), 475-8. 4.Zalecenia Konsultanta Krajowego w dziedzinie pediatrii oraz Konsultanta Krajowego w dziedzinie stomatologii dziecięcej. Warszawa 2000. 5.World Health Organization Oral Health Surveys. Basic Methods. 4th Edition. Geneva 1997. 6.Dybiżbańska E., i wsp.: Występowanie próchnicy u 3- i 6-letnich dzieci w Polsce. Czas. Stomat., 2003, 56(8), 510-515. 7.Ogólnokrajowy Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej i Jego Uwarunkowań. Polska 2002. Ministerstwo Zdrowia 2003. 8.Iwanicka-Frankowska E., i wsp.: Ocena stanu zdrowotnego uzębienia dzieci w wieku przedszkolnym w Warszawie. Nowa Stomat., 2003, 3, 125-128. 9.Proc P., Filipska-Skąpska R.: Ocena stanu uzębienia oraz stomatologicznych potrzeb leczniczych dzieci łódzkich do lat 5. Nowa Stomat., 2003, 4, 185-189. 10.Przylipiak S., i wsp.: Stan uzębienia dzieci w wieku przedszkolnym zamieszkałych w dzielnicach m. Białegostoku o różnym stężeniu fluoru w wodzie. Czas. Stomat., 1976, 29, 11, 1037-1044. 11.Fetkowska-Mielnik K., i wsp.: Ocena porównawcza stanu uzębienia mlecznego dzieci z Lublina na przełomie 16 lat. Czas. Stomat., 2002, 55(3), 165-168. 12.Davies G.M., et al.: Caries among 3-year-olds in Greater Manchester. Br. Dent. J., 2001, 190(7), 381-384. 13.Dini E.L., et al.: Caries and its association with infant feeding and oral health-related behaviours in 3-4-year-old Brazilian children. Community Dent. Oral. Epidemiol., 2000, 28, 241-248. 14.Du M., et al.: Caries patterns and their relationship to infant feeding and socio-economic status in 2-4-year-old Chinese children. Int. Dent. J. 2000, 50, 385-389. 15.Stecksen-Blicks C., Borssen E.: Dental caries, sugar-eating habits and tooth-brushing in uroups of 4-year-old children 1967-1997 in the city of Umea, Sweden. Caries Res., 1999, 33, 409-414. 16.Dimitrova M.M., et al.: A study of caries polarization in 1-, 2-, and 3-year-old children. Folia Medica 2000, 42(3), 55-59. 17. Boguszewska-Gutenbaum H., i wsp.: Występowanie próchnicy w poszczególnych grupach zębów mlecznych u dzieci do trzeciego roku życia w regionie warszawskim. Prz. Stomat. Wieku Rozwoj., 1996, (2/3), 76-81. 18.Fetkowska-Mielnik K., i wsp.: Problem próchnicy zębów mlecznych u dzieci w żłobkach lubelskich. Czas. Stomat., 1984, 37(7), 491-496. 19.Dimitrova M.M., et al.: Specificity of caries attack in early childhood. Folia Medica 2000, 42(3), 50-54. 20.Buhl S., et al.: Untersuchungen zur Karieshäufigkeit bei 6- bis 48monatigen Kleinkindern. Dtsch Zahnarzt Z+ 1989, 44 (9), 673-677. 21.Grindefjord M., et al.: Caries prevalence in 2.5-year-old children. Caries Res 1993, 27, 505-510.
