© Borgis - Nowa Stomatologia 1/2005, s. 7-10
Agnieszka Bruzda-Zwiech, Małgorzata Daszkowska, Magdalena Wochna-Sobańska
Ocena wpływu lizaków bezcukrowych na wartość pH śliny
The influence of sugar-free lollipops on pH value of saliva
z Katedry i Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego UM w Łodzi
Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. M. Wochna-Sobańska
Z uwagi na rolę, jaką odgrywają węglowodany ulegające fermentacji bakteryjnej w etiologii w próchnicy zębów, ich redukcja w diecie powinna być jednym z głównych celów profilaktyki przeciwpróchnicowej. Każde spożycie cukrów powoduje okresowy spadek pH na powierzchni szkliwa pokrytego płytką nazębną, co prowadzi do jej demineralizacji (1, 2). Główny nacisk w profi- laktyce przeciwpróchnicowej powinien być kładziony na ograniczenie częstości spożywania produktów zawierających kariogenne węglowodany.
Korzystnym rozwiązaniem jest również zastosowanie w diecie substytutów cukru, co przyczynia się do eliminacji występującej po spożyciu posiłku fazy kwaśnej.
Do substytutów cukru niewykazujących działania kariogennego należy między innymi isomalt. Ma on połowę niższy niż sacharoza stopień słodkości i o 50% niższą wartość kaloryczną – 2 kcal/g. Może być stosowany przez diabetyków, gdyż nie podnosi stężenia glukozy i insuliny we krwi – indeks glikemiczny <15 (1, 3). Ten zamiennik cukrowy należy do grupy alkoholi cukrowych wielowodorotlenowych (polialkoholi), do której należą również: sorbitol, ksylitol, mannitol. Isomalt powstaje z sacharozy w wyniku jej enzymatycznego przekształcenia do isomaltozy, a następnie jej uwodnienia. Powstały poliol jest mieszaniną glukosorbitolu i glukomannitolu. Isomalt nie wykazuje potencjału kariogennego (4), gdyż nie jest substratem do syntezy przez bakterie jamy ustnej zewnątrzkomórkowych polisacharydów.
Również syntetyczne, sztuczne słodziki, takie jak acesulfam K, aspartam, cyclamat, pomimo wysokiego stopnia słodkości nie są kariogenne (1). Ponadto, w warunkach in vitro, aspartam i acesulfam K redukują adherencje bakterii S. mutans (cyt. wg 5).
Jednym z ostatnio opracowanych produktów firmy S.A. Chupa-Chups są lizaki, które poza składnikami, takimi jak: mleczan sodu, regulator kwasowości, lecytyna, barwniki E171, E129, substancje zapachowe, jako środek słodzący zawierają isomalt i ascesulfam K.
Celem pracy była ocena wpływu spożywania lizaków Chupa-Chups Cremosa na wartość pH śliny oraz sensometryczna ocena produktu na podstawie badania ankietowego.
MATERIAŁ I METODY
W badaniu uczestniczyło 50 studentów stomatologii UM w Łodzi (40 kobiet i 10 mężczyzn). Średnia wieku w grupie badanej wynosiła 23,04 ± 2,24 lata. Wszyscy uczestnicy badania byli w stanie zdrowia ogólnym dobrym. Wybór grupy był uwarunkowany możliwością uzyskania właściwej współpracy podczas badania oraz wyczerpujących odpowiedzi na pytania zawarte w ankiecie. Badani nie spożywali posiłków ani napojów, oraz nie szczotkowali zębów na dwie godziny przed rozpoczęciem pobierania próbek śliny. Od każdego z badanych pobrano próbkę śliny niestymulowanej, zbieranej do plastikowej probówki przez 5 minut. Następnie uczestnicy badania spożywali lizaki Chupa-Chups przez 5 minut. Kolejne cztery próbki śliny stymulowanej zbierane były po 5, 10 i 20 minutach od zakończenia spożywania badanego produktu.
Do oceny pH śliny w zebranych próbkach zastosowano pH-metr, mikrokomputer CP-315 firmy Elmetron oraz elektrodę EUROSENSOR ESAgP-301 W.
Jako grupę kontrolną wykorzystano wyniki badań pH przeprowadzonych u 63 studentów stomatologii (średnia wieku 21±1,74). W grupie kontrolnej uczestnicy, po pobraniu próbek śliny niestymulowanej, płukali jamę ustną przez 3 minuty 15 ml 20% roztworu glukozy. W kolejnych etapach badania próbki śliny zebrano po 5, 10, 20 i 40 minutach od momentu zakończenia płukania jamy ustnej roztworem glukozy.
W celu statystycznego opracowania wyników badań pH obliczono średnie arytmetyczne oraz oceniono wewnętrzne zróżnicowanie cech za pomocą odchylenia standardowego. Różnice pomiędzy wartościami przeciętnymi w badanych grupach oceniono za pomocą testu T dla prób zależnych.
W grupie badanej przeprowadzono ankietę, zawierającą pytania dotyczące oceny smaku, zapachu i wzoru opakowania produktu Chupa-Chups Cremosa w skali 1-5 oraz nawyków badanych odnośnie spożywania słodyczy.
WYNIKI
Średnia wartość pH śliny niestymulowanej w grupie badanej wynosiła 6,89 (SD=0,21 ), natomiast w grupie kontrolnej 6,95 (SD=0,27). Różnice pomiędzy wstępnymi wartościami pH w badanych grupach nie były znamienne statystycznie, co stwarzało warunki do prowadzenia porównań pomiędzy grupami. W grupie badanej wartość pH po 5 minutach od spożycia produktu Chupa-Chups, czyli 10 minut od rozpoczęcia spożywania lizaka, wynosiła średnio 7,19 (SD=0,26),wartość minimalna 6,83. W kolejnych badaniach po 10 i 20 minutach od zaprzestania spożywania produktu uzyskane wartości pH wyniosły odpowiednio 7,06 (SD=0,20) i 6,99 (SD=0,23).
W grupie kontrolnej po 5 minutach od płukania jamy ustnej roztworem glukozy średnia wartość pH śliny spadła do poziomu 5,98 (SD=0,67), przy czym u 20,6% badanych wartość pH obniżyła się znacznie poniżej krytycznej wartości pH 5,5. Wartości pH utrzymywały się na obniżonym poziomie w kolejnych badaniach po 10 min. (pH=6,23, SD=0,52) i 20 minutach (pH=6,65, SD=0,37). Powrót pH śliny do wartości zbliżonej do uzyskanej w badaniu wyjściowym zaobserwowano dopiero po 40 minutach (6,89, SD=0,22). Szczegółowe wartości pH i ocenę statystyczną przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Wartości pH w grupie badanej i kontrolnej.
| | Grupa kontrolna | Grupa badana | Poziom istotności |
| pH | średnia | SD | średnia | SD |
| wstępne | 7,06 | 0,35 | 6,89 | 0,21 | p>0,05 |
| po 5 min | 5,98 | 0,67 | 7,19 | 0,26 | p<0,001 |
| po 10 min | 6,23 | 0,52 | 7,06 | 0,2 | p<0,001 |
| po 20 min | 6,65 | 0,37 | 6,99 | 0,23 | p<0,05 |
Z przeprowadzonego badania ankietowego dotyczącego oceny produktu Chupa-Chups wynika, iż 44% studentów uznało smak lizaków za bardzo dobry (ocena 5), 40% za dobry a 12% za zadowalający (ocena 3). Jedynie jedna z ankietowanych osób stwierdziła, iż smak testowanego produktu jest mało zadowalający, przyznając mu w skali 1do 5 ocenę 2.
Oceniając zapach lizaków Chupa-Chups ponad połowa ankietowanych (54%) przyznała produktowi ocenę bardzo dobrą, 26% dobrą i 20% uznało zapach produktu za zadowalający. Nikt z badanych nie uznał smaku ani zapachu lizaków za nieodpowiedni (ocena 1). Ankietowani wysoko ocenili opakowanie produktu – ocenę 5 przyznało 62% osób, ocenę 4-32%, pozostali ankietowani ocenili opakowanie jako zadowalające.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Potoczek S.: Stomatologia Zachowawcza II. Urban &Partner Wrocław 1995: 10-14. 2.Lingstrom P., et al.: The pH of dental plaque in its relation to early enamel caries and dental plaque flora in humans. J. Dent. Res., 2000, 79 (2): 770-777. 3.Stenko A., Livesey G.:Isomalt- Dental aspects. Scientific documentation., 2001. 4.Imfeld T.: Efficacy of Sweeteners and and sugar substitutes in Caries Prevention. Caries Research 27 (Suppl):50-55. 5.Kaczmarek U., i wsp.: Wpływ dropsów bezcukrowych na wybrane parametry śliny mieszanej. Czas. Stomat., 2004, LVII,8: 501-508. 6. Andersen P., Hektor M.P., Rampersad M.A.: Critical pH In resting and stimulated whole saliva in groups of children and adults. Int. J. Peadiatric Dent., 2001, 11:266-273. 7.Wrzyszcz-Kowalczyk A., i wsp.: Kariogenne nawyki żywieniowe dzieci 6-letnich (badania ankietowe). Przegląd Stomat. Wieku Rozwoj., 1998, 2/3: 22-23. 8.Piętowska M.: Ocena świadomości prozdrowotnej rodziców dzieci 6-letnich z makroregionu Warszawy w zakresie zdrowia jamy ustnej. Mag. Stomat., 1996, 12:27-31. 9.Borysewicz-Lewicka M., i wsp.: Spożywanie słodyczy przez dzieci w świetle wypowiedzi ankietowych rodziców z regionu poznańskiego. Przegląd Stomat. Wieku Rozwoj. 1996, 14/15: 18-22. 10.Imfeld T: Indentification of low caries risk, dietary components. Monographs in Oral Science, vol.11, Karger, Basel, 1983:117-141.
