© Borgis - Nowa Stomatologia 1/2005, s. 11-17
Iwona Sobiech, Aleksander Remiszewski
Ocena skuteczności lakieru fluorowego „Duraphat” w profilaktyce próchnicy u dzieci z uzębieniem mlecznym – badania półtoraroczne*
Efficiency of fluoride varnish „duraphat” in caries profilaction in children with deciduous teeth – one and a half year study*
z Zakładu Stomatologii Dziecięcej ISAM w Warszawie
Kierownik Zakładu: dr n. med. Aleksander Remiszewski
WPROWADZENIE
Wśród opublikowanych prac przedstawiających wyniki badań epidemiologicznych z zakresu chorób i wad narządu żucia u dzieci, stosunkowo rzadko są takie, które dotyczą stanu zdrowotnego uzębienia mlecznego. Miejsce priorytetowe zajmują prace dotyczące zębów stałych. Małe zainteresowanie badaczy stanem uzębienia mlecznego u dzieci w wieku żłobkowym i przedszkolnym nie wydaje się słuszne, ponieważ stan zdrowotny uzębienia mlecznego rzutuje na stan zdrowotny uzębienia stałego. Dowiodły tego badania prowadzone w latach 70-tych ubiegłego stulecia w kraju przez Grodzką i wsp. (1), którzy wykazali, że istnieje zależność między stopniem uszkodzenia przez chorobę próchnicową uzębienia mlecznego, a stanem zdrowotnym zębów pierwszych trzonowych stałych. Potwierdziły to badania autorów zagranicznych prowadzone w latach 90-tych, gdzie Radaal i Espelid (2) ustalili, że intensywna choroba próchnicowa w uzębieniu mlecznym jest zapowiedzią wczesnego występowania próchnicy w zębach pierwszych trzonowych stałych. Ponadto, autorzy uważają, że stan zdrowotny tych zębów trzonowych u dzieci może służyć za wskaźnik narażenia na próchnicę całego uzębienia stałego. Również Helm i wsp. (3) stwierdzili korelację między występowaniem choroby próchnicowej w zębach trzonowych i kłach mlecznych u dzieci 8-letnich, a występowaniem próchnicy w zębach stałych u dzieci w wieku 16 lat, potwierdzając tym samym wyniki wcześniej prowadzonych badań. W badaniach Vanobbergena i wsp. wykazano, że wysoka intensywność próchnicy w uzębieniu mlecznym może być czynnikiem predysponującym do wystąpienia próchnicy w uzębieniu stałym (4). Ponadto Holt (5) udowodnił w swoich badaniach, że dzieci 5-letnie bez próchnicy w uzębieniu mlecznym, w wieku 9 lat mają tylko nieliczne zęby stałe dotknięte chorobą próchnicową.
Z cytowanych wyników badań wynika, że utrzymanie w dobrym stanie uzębienia mlecznego u dzieci daje dużą szansę na zachowanie zdrowego uzębienia stałego. Z tego względu szczególnie wskazana jest szeroko zakrojona stomatologiczna oświata zdrowotna skierowana do przyszłych i aktualnych matek oraz do dzieci, a także skuteczne programy profilaktyczne wprowadzane u dzieci jak najwcześniej (6, 7). W programie zapobiegania chorobie próchnicowej w uzębieniu dzieci bardzo skuteczne okazały się różne metody profilaktyki fluorowej uzębienia. U dzieci najmłodszych szczególnie polecane jest stosowanie lakierów fluorowych jako metoda łatwa do realizacji, a jednocześnie dająca znaczący efekt profilaktyczny (7).
CEL PRACY
Celem pracy jest dalsza, bo półtoraroczna obserwacja kliniczna skuteczności profilaktycznego działania lakieru fluorowego „Duraphat” firmy Colgate na uzębienie mleczne dzieci w wieku od 3 do 4 lat w trzech grupach aktywności próchnicy.
MATERIAŁ I METODA
Materiał i metody badań zostały omówione we wcześ-niejszych publikacjach, uwzględniających wyniki badań po 6 i 12 miesiącach obserwacji (10, 11) w populacji 240 dzieci obojga płci, u których badano wpływ lakieru fluorowego „Duraphat” w trzech grupach aktywności próchnicy: małej (grupa A), średniej (grupa B) i dużej (grupa C), stosując w populacji testowej aplikację lakieru co 2, 3 i 6 miesięcy (model I, II, III), a wyniki badań oceniano w stosunku do 60-osobowej populacji kontrolnej. Ponadto, co 6 miesięcy w populacji testowej i kontrolnej badano oporność szkliwa na działanie kwasu przy użyciu testu CRT. Okres obserwacji trwał 18 miesięcy, w czasie którego u dzieci w populacji testowej lakier fluorowy „Duraphat” zastosowano według modelu I – 9 razy, modelu II – 6 razy, modelu III – 3 razy.
Obliczono wartość średniej liczby puwz i puwp w uzębieniu dzieci po 18 miesiącach badań w populacji testowej i kontrolnej z uwzględnieniem poszczególnych grup aktywności próchnicy. Kolejno obliczono przyrost średniej liczby puwz i puwp u dzieci w poszczególnych grupach aktywności próchnicy zarówno w populacji testowej jak i kontrolnej, oraz różnice w czasie mikrodemineralizacji szkliwa między badaniem początkowym i po 18 miesiącach badań. Porównano również poszczególne modele związane z częstością stosowania lakieru „Duraphat” między sobą, oraz modele z populacją kontrolną, uwzględniając badane parametry jak puwz, puwp oraz czas mikrodemineralizacji szkliwa.
W analizie statystycznej cechami badanymi były wartości: puwz, puwp i wynik testu CRT na początku i po 18 miesiącach badań, jak również różnice w wartościach tych cech w badanym okresie. Dla każdej cechy w każdej wyodrębnionej grupie określono podstawowe statystyki, tj.: liczebność, średnią arytmetyczną, odchylenie standardowe, wartość minimalną i maksymalną. W niniejszej publikacji ograniczono się do prezentacji analiz średnich. W ocenie statystycznej istotności różnic między średnimi posłużono się klasycznym modelem jednoczynnikowej analizy wariancji oraz testem t-Studenta. W procesie testowania hipotez statystycznych przyjęto poziom istotności a=0,05. Dla testu t-Studenta przyjęto jednostronny obszar krytyczny.
WYNIKI BADAŃ
We wstępnej analizie statystycznej stwierdzono modelami analizy wariancji, że badana populacja w momencie startowym jest materiałem statystycznie jednorodnym. Średnie arytmetyczne wszystkich badanych cech w obrębie grup jak i w obrębie modeli nie różną się znamiennie. Wyniki badań przedstawiono w siedmiu tabelach i na trzech rycinach.
Tabela 1 przedstawia średnią wartość puwz w badaniu początkowym i po 18 miesiącach badań oraz różnice między tymi wartościami, stanowiące średni przyrost puwz w uzębieniu dzieci w trzech grupach aktywności próchnicy zarówno w populacji testowej jak i kontrolnej. W populacji testowej uwzględniono trzy modele związane z częstością aplikacji lakieru „Duraphat”. U dzieci w modelu I przyrost średniej liczby puwz w grupach A, B, C aktywności próchnicy wyniósł odpowiednio: 0,21, 0,35 i 0,35, w modelu II – 2,05, 2,79 i 2,37 oraz w modelu III – 3,00, 3,45 i 2,43. Natomiast w populacji kontrolnej przyrost średniej liczby puwz w poszczególnych grupach aktywności próchnicy A, B i C był większy i wyniósł odpowiednio – 4,00, 4,25 i 3,75 (ryc. 1).
Tabela 1. Średnia wartość liczby puwz w uzębieniu dzieci w populacji testowej i kontrolnej w trzech grupach aktywności próchnicy( A,B,C) oraz zależnie od zastosowanego modelu aplikacji lakieru fluorowego „Duraphat” w populacji testowej na początku i po 18 miesiącach badań.
| Model aplikacji lakieru "Duraphat" | Grupy aktywności próchnicy n | Średnia liczba puw z | Test F |
| Początek | Po 18 miesiącach | Różnica |
| Model I | 19A | 1,21 | 1,42 | 0,21 | 0,232 |
| 20B | 6,80 | 7,15 | 0,35 |
| 20C | 12,55 | 12,90 | 0,35 |
| Model II | 20A | 2,40 | 4,45 | 2,05 | 1,241 |
| 19B | 7,05 | 9,84 | 2,79 |
| 19C | 12,89 | 15,26 | 2,37 |
| Model III | 22A | 1,77 | 4,77 | 3,00 | 1,718 |
| 20B | 7,05 | 10,50 | 3,45 |
| 21C | 12,62 | 15,09 | 2,47 |
| Kontrola | 20A | 1,70 | 5,70 | 4,00 | 0,737 |
| 20B | 7,20 | 11,45 | 4,25 |
| 20C | 12,95 | 16,50 | 3,55 |
Ryc. 1. Przyrost średniej wartości liczby puwz w uzębieniu dzieci w populacji testowej i kontrolnej w trzech grupach aktywności próchnicy(A, B, C) oraz zależnie od zastosowanego modelu aplikacji lakieru fluorowego „Duraphat” w populacji testowej po 18 miesiącach badań.
Analizując wartości średniego przyrostu liczby puwz po 18 miesiącach badań u dzieci w grupach aktywności próchnicy można zauważyć, że najmniejszy przyrost wystąpił w grupie A – małej aktywności próchnicy w modelu I i II w porównaniu z grupą B i C. Natomiast w modelu III jak i w populacji kontrolnej mniejszy przyrost wystąpił w grupie C – dużej aktywności próchnicy niż w grupie B – ze średnią aktywnością choroby próchnicowej. Przy użyciu analizy wariancji wykazano że wszystkie różnice w przyroście średniej liczby puwz w grupach A, B i C po 18 miesiącach badań są nieistotne statystycznie. Wartości testu F, wszystkie mniejsze od wartości krytycznych wskazują na brak podstaw do odrzucenia hipotezy równości średnich.
W tabeli 2 przedstawiono średni przyrost liczby puwz w uzębieniu dzieci po 18 miesiącach badań w populacji testowej i kontrolnej bez podziału dzieci na grupy aktywności próchnicy, lecz z uwzględnieniem modeli aplikacji lakieru „Duraphat” w populacji testowej. W modelu I, II, i III średni przyrost liczby puwz wyniósł odpowiednio: 0,30, 2,40, 2,95, a w populacji kontrolnej – 4,0. Wykazane różnice okazały się statystycznie istotne, co ilustruje tabela 7 i potwierdza tezę, że częstość lakierowania zębów ma istotny wpływ na ograniczenie procesu próchnicowego.
Tabela 2. Średni przyrost liczby puwz w uzębieniu dzieci w populacji testowej zależnie od modelu aplikacji lakieru fluorowego „Duraphat” oraz w populacji kontrolnej ogółem po 18 miesiącach badań.
| Model aplikacji lakieru "Duraphat" | Liczba dzieci n | Różnica puw z |
| Model I | 59 | 0,30 |
| Model II | 58 | 2,40 |
| Model III | 63 | 2,97 |
| Kontrola | 60 | 3,93 |
W tabeli 3 przedstawiono średnie wartości puwp w badaniu początkowym i po 18 miesiącach badań oraz różnice między tymi wartościami stanowiące średni przyrost puwp w uzębieniu dzieci w trzech grupach aktywności próchnicowej zarówno w populacji testowej jak i kontrolnej. W populacji testowej uwzględniono trzy modele związane z częstością aplikacji lakieru „Duraphat”. W modelu I średni przyrost liczby puwp w uzębieniu dzieci w grupach aktywności próchnicy A, B i C wyniósł odpowiednio – 0,21, 1,05 i 1,15, w modelu II – 3,35, 5,47 i 6,10 oraz w modelu III – 4,86, 7,30 0 i 6,71. Natomiast w populacji kontrolnej średni przyrost liczby puwp w grupach aktywności próchnicy A, B i C wyniósł odpowiednio – 5,75, 7,10 i 7,20. W zestawieniu tych danych można zauważyć, że średni przyrost liczby puwp był najmniejszy u dzieci w grupie A – małej aktywności próchnicy we wszystkich modelach aplikacji lakieru „Duraphat” oraz w populacji kontrolnej. Zauważono również, że u dzieci w populacji testowej w modelu III średni przyrost puwp był nieco większy w grupie B – średniej aktywności próchnicy niż w populacji kontrolnej zarówno w grupie B jak i C. Różnice statystycznie istotne zostały udowodnione jedynie w grupie A w modelu II (ryc. 2).
Tabela 3. Średnia wartość liczby puwp w uzębieniu dzieci w populacji testowej i kontrolnej w trzech grupach aktywności próchnicy (A, B, C) oraz zależnie od zastosowanego modelu aplikacji lakieru fluorowego „Duraphat” w populacji testowej na początku i po 18 miesiącach badań. Różnice istotne statystycznie oznaczono*.
| Model aplikacji lakieru "Duraphat" | Grupy aktywności próchnicy n | Średnia liczba puw z | Test F |
| Początek | Po 18 miesiącach | Różnica |
| Model I | 19A | 2,16 | 2,47 | 0,31 | 2,456 |
| 20B | 13,15 | 14,25 | 1,10 |
| 20C | 24,35 | 25,50 | 1,15 |
| Model II | 20A | 3,95 | 7,40 | 3,45 | 11,464* |
| 19B | 10,32 | 16,95 | 6,63 |
| 19C | 21,11 | 27,84 | 6,73 |
| Model III | 22A | 3,36 | 8,22 | 4,86 | 2,340 |
| 20B | 9,90 | 17,20 | 7,30 |
| 21C | 22,29 | 29,09 | 6,80 |
| Kontrola | 20A | 2,60 | 8,35 | 5,75 | 1,709 |
| 20B | 11,45 | 18,65 | 7,20 |
| 20C | 23,00 | 30,45 | 7,45 |
Ryc. 2. Przyrost średniej wartości liczby puwp w uzębieniu dzieci w populacji testowej i kontrolnej w trzech grupach aktywności próchnicy(A, B, C) oraz zależnie od zastosowanego modelu aplikacji lakieru fluorowego „Duraphat” w populacji testowej po 18 miesiącach badań.
W tabeli 4 przedstawiono średni przyrost liczby puwp w uzębieniu dzieci po 18 miesiącach badań w populacji testowej i kontrolnej bez podziału na grupy aktywności próchnicy. W grupie testowej uwzględniono jedynie częstość stosowania lakieru „Duraphat”. I tak w modelu I, II i III, średni przyrost liczby puwp przyniósł odpowiednio – 0,81, 4,95, 6,25 natomiast w populacji kontrolnej 6,68. Należy zauważyć ze wartości średniej liczby puwp u dzieci w modelu III i w populacji kontrolnej są bardzo zbliżone. Analiza statystyczna wykazała, istotność statystyczną różnic w modelu I i II. Dane w modelu III i populacji kontrolnej – są do siebie podobne.
Tabela 4. Średni przyrost liczby puwp w uzębieniu dzieci w populacji testowej zależnie od modelu aplikacji lakieru fluorowego „Duraphat” oraz w populacji kontrolnej ogółem po 18 miesiącach badań.
| Model aplikacji lakieru "Duraphat" | Liczba dzieci n | Różnica puwp |
| Model I | 59 | 0,86 |
| Model II | 58 | 5,57 |
| Model III | 63 | 6,29 |
| Kontrola | 60 | 6,80 |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Grodzka K., i wsp.: Podatność na próchnicę zębów pierwszych trzonowych stałych, a stan próchnicy zębów mlecznych. Czas. Stomat. 1973, XXVI, 105-109. 2.Raadal M., Espelid I.: Caries prevalence in primary teeth as a predictor of early fissure caries in permanent first molars. Comm. Dent. Oral. Epidemiol., 1992, 20:30-4. 3.Helm S., Helm T.: Correlation between caries experience in primary and permanent dentition in birth-cohorts 1950-70. Scand. J. Res., 1990, 98:225-7. 4.Vanobbergen J., et al.: The value of a baseline caries risk assessment model in the primary dentition for the prediction of caries incidence in the permanent dentition. Caries Res., 2001, 35:442-50. 5.Holt R.D.: The pattern of caries in group 5 year-old children and the same cohort at 9-years of age. Comm. Dent. Health 1995, 12:93-99. 6.Murray J.J., et al.: Duraphat fluoride varnish. A 2-year clinical trial in 5-year-old children.; Br. Dent. J., 1977, 143:11-17. 7.Holm A.-K.; Effect of a fluoride varnish (Duraphat) in preschool children; Comm. Dent. Oral Epidemiol.,1979, 7:241-245 8. Peyron M., et al.: Progression of approximal caries in primary molars and the effect of Duraphat treatment. Scand. J. Dent. Res., 1992, 100:314-8. 9. Seppä L., Pőllänen L.: Caries preventive effect of two fluoride varnishes and a fluoride mouthrinse. Caries Res., 1987, 21:375-379. 10.Sobiech I. i wsp.: Wstępna ocena skuteczności lakieru fluorowego "Duraphat" w profilaktyce próchnicy u dzieci z uzębieniem mlecznym. Nowa Stomat. 2/2003, 59-64. 11.Sobiech I. i wsp.: Ocena skuteczności lakieru fluorowego "Duraphat" w profilaktyce próchnicy u dzieci z uzębieniem mlecznym - badania roczne; praca w redakcji Czas. Stomat. 12.Koch G., Petersson L.G.: Caries preventive effect of a fluoride - containing varnish (Duraphat) after 1 year´s study. Comm. Dent. Oral. Epidemiol. 1975, 3:262-266. 13.Grodzka K., et al.: Caries increment in primary teeth after application of "Duraphat" fluoride varnish. Comm. Dent. Oral. Epidemiol., 1982, 10:55-9. 14.Edenholm H., et al.: Fluoride uptake and release in deciduous enamel after application of fluoride varnishes. Swed. Dent. J., 1977, 59-64.
