© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2005, s. 132-135
Monika Kozarzewska
Aseptyczne przechowywanie materiałów pomocniczych w gabinecie stomatologicznym*
The aseptic way of storing auxiliary materials in the dontist room
NZOZ – Stomatologia Koło-Dent w Warszawie
Kierownik Medyczny: lek. stom. Izabela Dzido-Kowalska
WSTĘP
Aseptyka to stosowanie zespołu środków i czynności mających na celu niedopuszczenie do zakażenia lub zanieczyszczenia drobnoustrojami ludzi, powietrza, narzędzi, materiałów, leków i pomieszczeń.
Postępowanie aseptyczne ma na celu ochronę pacjenta przed wprowadzeniem zakażenia z zewnątrz poprzez:
– używanie sterylnych narzędzi,
– właściwą dezynfekcję i sterylizację,
– odpowiednie przechowywanie wyjałowionych instrumentów i materiałów,
– odpowiednie przechowywanie czystych materiałów pomocniczych (1, 2).
Specyfika zabiegów wykonywanych w gabinecie stomatologicznym wymaga szczególnie rygorystycznego przestrzegania zasad aseptyki ze względu na różnorodne instrumentarium, wieloraki charakter zabiegów oraz z uwagi na łatwość przenoszenia się drobnoustrojów z jamy ustnej pacjenta przez bezpośredni kontakt, powietrze, używane sprzęty, narzędzia i materiały.
W gabinecie stomatologicznym na skutek stykania się ze śliną, krwią, niekiedy ropą pacjenta istnieje duże prawdopodobieństwo zakażenia powszechnie występującymi bakteriami takimi jak paciorkowce a-hemolityczne, gronkowce oraz innymi patogenami chorobotwórczymi np.: prątkami gruźlicy, grzybami Candida albicans.Pacjent będący w okresie wylęgania lub będący bezobjawowym nosicielem WZW B, WZW C czy HIV jest potencjalnym źródłem zakażenia gdyż przeniesienie wirusa znajdującego się w ślinie i we krwi poprzez zanieczyszczone instrumentarium jest bardzo prawdopodobne. Przy czym ryzyko zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B i C jest wielokrotnie wyższe od ryzyka zakażenia wirusem HIV. Podobnie istnieje możliwość zakażenia wirusem opryszczki pospolitej i innymi wirusami ( m.in. grypy) szczególnie patogenami chorób zakaźnych u dzieci (1, 3, 4 ).
Kierunek przenoszenia się zakażeń od pacjentów, często pomijany w opracowaniach, to droga powietrzno-kropelkowa. Stąd stomatolog zobowiązany jest do przestrzegania zasad aseptyki by nie dopuścić do zakażenia zarówno na drodze lekarz-pacjent jak i, a może przede wszystkim, pacjent-otoczenie-pacjent. Wszyscy przyjmowani pacjenci powinni być traktowani jako potencjalnie zakażeni. Drogi rozprzestrzeniania się drobnoustrojów chorobotwórczych ilustruje rycina 1 a grubość strzałek obrazuje prawdopodobieństo zakażenia (3, 4).
Ryc. 1. Drogi rozprzestrzeniania się zakażeń w gabinecie stomatologicznym.
Nieprawidłowe przechowywanie materiałów pomocniczych może być przyczyną przenoszenia zakażeń na drodze powietrzno-kropelkowej i wtórnie poprzez zanieczyszczenie materiałów osiadającymi drobnoustrojami bez względu na czystość pracy lekarza oraz obecność czynnej asysty pielęgniarskiej.
Zapobieganie rozsiewaniu patogennych drobnoustrojów jest szczególnie istotne w przypadku stosowania urządzeń rozpryskujących wodę, ślinę, krew pacjenta przez co zanieczyszczeniom mikrobiologicznym ulega sprzęt, narzędzia, materiały znajdujące się w najbliższym otoczeniu. W trakcie pracy w promieniu 2-3 metrów od unitu stomatologicznego zanieczyszczenie bakteriami zwiększa się pięciokrotnie (3).
Należy zatem zwrócić uwagę, że narzędzia i pomocnicze materiały medyczne powinny być przechowywane w warunkach wykluczających możliwość wtórnego zanieczyszczenia (4).
Zwracając uwagę na wymogi aseptyki, narzędzia i materiały pomocnicze używanie w praktyce stomatologicznej należy podzielić przyjmując jako kryterium:
? Zachowanie czystości:
– jałowe, sterylne – narzędzia (instrumenty, igły, wiertła itp.),
– czyste – materiały pomocnicze (ślinociągi, końcówki ssaka, klisze rtg, kubki, kalki, wałki, lignina itp.).
? Sposób pakowania fabrycznego:
– pojedynczo (igły, strzykawki),
– w opakowaniach zbiorczych (kubki, ślinociągi, klisze rtg).
CEL PRACY
Przedstawienie sposobów przechowywania narzędzi i materiałów pomocniczych w gabinecie stomatologicznym ograniczające możliwości rozprzestrzeniania się zakażeń.
MATERIAŁ I METODY
Na podstawie wywiadu z personelem medycznym siedemnastu warszawskich gabinetów stomatologicznych oraz ankiety sporządzono zestawienie głównych sposobów przechowywania różnorodnych materiałów pomocniczych niezbędnych w codziennej pracy lekarza stomatologa.
Ankieta uwzględniała miejsce przechowywania (asystor, szafka, unit, szuflada, półka, blat), rodzaj używanych pojemników oraz fakt ich zamknięcia.
WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
Sposób przechowywania narzędzi i materiałów posiadających fabryczne opakowania jednostkowe lub pakowanych w odrębne rękawy sterylizacyjne bezpośrednio w gabinecie stomatologicznym nie budzi zastrzeżeń.
Materiały czyste w zbiorczych opakowaniach fabrycznych narażone są na wtórne zabrudzenie i zanieczyszczenie mikrobiologiczne gdyż folia lub papier stanowi raczej opakowanie transportowe i nie powinno służyć po otwarciu jako opakowanie długoczasowego przechowywania wieloelementowego wsadu i spełniać roli podajnika.
Przechowywanie materiałów pomocniczych w zamkniętych przestrzeniach (szuflada, półka w szafce) zapobiega ich zanieczyszczeniu kurzem i znacznie zmniejsza możliwość zanieczyszczeń mikrobiologicznych poszczególnych elementów. W ten sposób przechowywana jest zdecydowana większość drobnych materiałów pomocniczych, takich jak paski ścierne, soflexy, ćwieki, formówki, paski formówek, kształtki, kalka, końcówki pędzelków oraz łyżki wyciskowe (tab. 1 – kolumna A i B). Używano pojemników w postaci płytek Petriego, pojemników plastikowych i plastikowych opakowań fabrycznych. Zamknięcie pojemników dodatkowo ułatwia utrzymanie porządku i czystości elementów. W szufladach i na półkach szafki przechowywano często ślinociągi i kubki używając pojemników-koszyczków. Należy zwrócić uwagę, że ten rodzaj pojemnika porządkuje elementy ale znacznie utrudnia dezynfekcję.
Tabela 1. Przechowywanie wybranych materiałów pomocniczych na stanowiskach stomatologicznych.
| Unit/asystor/szafka | Razem | % nieprawidłowo przechowywanych |
| miejsce | szuflada/półka | blat | liczba |
| pojemnik | Zamk. | Otwar. | Zamk. | Otwar. | gabinetów |
| A | B | C | D | E | F |
| Wiertła | 2 | 0 | 11 | 4 | 17 | 24 |
| N. kanałowe | 3 | 0 | 14 | 0 | 17 | 0 |
| Łyżki wyc. | 3 | 13 | 0 | 1 | 17 | 6 |
| Ssaki | 5 | 5 | 0 | 0 | 10 | 0 |
| Ślinociągi | 0 | 5 | 1 | 11 | 17 | 65 |
| Kubki | 0 | 4 | 7 | 6 | 17 | 35 |
| Rękawiczki | 1 | 7 | 0 | 9 | 17 | 53 |
| Wata | 1 | 0 | 2 | 14 | 17 | 82 |
| Wata kulki | 3 | 0 | 4 | 3 | 10 | 30 |
| Wałki lig. | 1 | 3 | 7 | 3 | 14 | 21 |
| Lignina | 1 | 12 | 1 | 3 | 17 | 18 |
| Kalka | 3 | 10 | 3 | 1 | 17 | 6 |
| K. pędzelków | 3 | 5 | 8 | 1 | 17 | 6 |
| Ćwieki | 17 | 0 | 0 | 0 | 17 | 0 |
| Paski ścier. | 13 | 2 | 1 | 0 | 16 | 0 |
| Sofleksy | 9 | 7 | 1 | 0 | 17 | 0 |
| Formówki | 4 | 13 | 0 | 0 | 17 | 0 |
| Paski form. | 6 | 9 | 2 | 0 | 17 | 0 |
| Kształtki | 3 | 14 | 0 | 0 | 17 | 0 |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Anusz Z.: Mikrobiologia i parazytologia lekarska. Podręcznik dla średniego szkolnictwa medycznego. PZWL Warszawa 1990. 2.Jańczuk Z., i wsp.: Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych. PZWL Warszawa 1994. 3.Polskie Towarzystwo Higieniczne – praca zbiorowa.: Zapobieganie zakażeniom w stomatologii. Gabinet XXI wieku. Wytyczne dla lekarzy stomatologów oraz średniego personelu stomatologicznego. Problemy higieny ISSN 0860-0309, nr 67, Warszawa 2001. 4.Mikliński P., i wsp.: Wytyczne zapobiegania zakażeniom HIV i innym zakażeniom krwiopochodnym w praktyce stomatologicznej. Fundacja Pomocy Służbie Zdrowia Warszawa 1994. 5.Whaites E.: Podstawy radiodiagnostyki stomatologicznej. Sanmedica Warszawa 1994. 6.European guidelians on radiation protection in dental radiology. The safe use of radiographs in dental pratice. Radiation Protection 136. Office for official Publications of the European Communities, Luxembourg 2004.
