© Borgis - Nowa Stomatologia 4/2000, s. 13-17
Iwona Sobiech, Jadwiga Sobol-Kober, Aleksander Remiszewski, Piotr Sobiech, Halszka Boguszewska-Gutenbaum
Wady szkliwa w zębach stałych u dzieci w różnych grupach wiekowych z regionu warszawskiego*
Enamel anomalies in permanent dentition of the different groups of age from Warsaw region
z Zakładu Stomatologii Dziecięcej Instytutu Stomatologii Akademii Medycznej w Warszawie
p.o. Kierownika: dr n. med. Aleksander Remiszewski
Wzrost częstości występowania wad szkliwa u dzieci i młodzieży w uzębieniu skłania wielu stomatologów (1-21) do podejmowania działań dotyczących epidemiologii jak i etiologii zaburzeń rozwojowych twardych tkanek zębów. Zaburzenia tego rodzaju powstają w różnym okresie odontogenezy i mogą dotyczyć uzębienia mlecznego lub stałego. Zmiany obejmują jeden ząb lub grupę zębów (4, 5, 10, 15,18). Wśród obserwowanych klinicznie zmian szkliwa można wyróżnić zmiany jakościowe i ilościowe (5, 10, 18). Do zmian jakościowych zalicza się nieprzezroczystość (zmętnienie) objawiające się białymi lub przebarwionymi na: kremowo, żółto lub brązowo obszarami szkliwa o prawidłowej grubości. Powierzchnia szkliwa jest zazwyczaj gładka, choć może wykazywać mniejszą twardość lub nawet porowatość (5, 7, 10, 11, 15, 18). Zmiany o charakterze ilościowym objawiają się natomiast ścieńczeniem lub brakiem szkliwa. Niekiedy zmętnienie i hipoplazję, oddzielone od siebie szkliwem o prawidłowej budowie lub też występujące razem obserwuje się na tej samej powierzchni zęba (5, 7, 10, 15). Uogólnione zmiany na wszystkich zębach w uzębieniu mlecznym, mieszanym lub stałym mogą być wywołane czynnikiem genetycznym (15). Zmiany ograniczone do pojedynczych zębów lub ich grup oraz występujące symetrycznie uważane są za wrodzone, ale nie dziedziczne (15). Dotychczas opisano około 100 czynników, które mogą powodować zaburzenia mineralizacji szkliwa (2, 5, 10, 11, 18). Do najczęściej występujących należą: choroby matki w czasie ciąży, choroby dziecka we wczesnym okresie życia połączone z podawaniem antybiotyków (głównie z grupy tetracyklin), zaburzenia metaboliczne i hormonalne, niedobory pokarmowe i witaminowe, choroby wirusowe i gorączkowe, przyjmowane preparaty żelaza i inne leki (2, 7, 12, 14, 15, 18).
Celem pracy była ocena częstości występowania poszczególnych rodzajów wad szkliwa u dzieci w różnych grupach wiekowych.
MATERIAŁ I METODA
W roku 1995, w ramach ba- dawczego programu resortowego MZiOS zbadano jednorazowo w regionie warszawskim uzębienie 720 dzieci. Badania zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) przeprowadzono w trzech miejscowościach: mieście (Warszawa), miasteczku (Sulejówek) i na wsi (Gmina Wiązowna). Badano po 180 osób 6-, 7-, 12-, 18-letnich, w każdej grupie wiekowej było po 60 osób (30 chłopców i 30 dziewcząt) z trzech środowisk. Badania prowadzono metodą rutynową w szkolnych gabinetach stomatologicznych. Oceniano zęby nie oczyszczone z osadu. Badanie kliniczne uwzględniało ocenę zmian szkliwa poszczególnych zębów w badanej grupie dzieci według zaleceń WHO (23). Wyniki badań nanoszono na karty komputerowe opracowane również przez WHO (23). Poszczególne rodzaje wad szkliwa oznaczano kodami. Oceniając szkliwo wyróżniano następujące stany:
– szkliwo prawidłowe,
– zmętnienie,
– hipoplazję,
– przebarwienia tetracyklinowe,
– starcie szkliwa oraz jednoczesne występowanie więcej niż jednej wady.
Jeżeli u badanego występowała więcej niż jedna wada szkliwa, podstawą do klasyfikacji był największy stopień uszkodzenia. Rejestrowano także liczbę zębów dotkniętych wadami. W karcie badań uwzględnione były również stany szkliwa związane z fluorozą zębów oznaczone sześcioma kodami klasyfikacji Dean´a, jednak ze względu na niewystępowanie tej wady w grupie badanych, nie była ona przedmiotem oceny. Ponadto nie stwierdzono starcia szkliwa.
WYNIKI BADAŃ
Wyniki badań przedstawiono na rycinach. Rycina 1 przedstawia odsetek dzieci i młodzieży w różnych grupach wiekowych z poszczególnymi wadami szkliwa.
Ryc. 1. Odsetek dzieci i młodzieży w różnych grupach wiekowych z poszczególnymi wadami szkliwa.
W grupie 6-latków odsetek dzieci z wadami szkliwa wyniósł 11,6%, w tym 4,4% stanowiły zmętnienia, 5% hipoplazja, 2,2% przebarwienia tetracyklinowe.
W grupie 7-latków odsetek dzieci z wadami szkliwa wyniósł 9,4%, w tym 5% stanowiły zmętnienia, 4,4% hipoplazja, 0% przebarwienia tetracyklinowe.
W grupie 12-latków odsetek dzieci z wadami szkliwa wyniósł 19,4%, w tym 15,5% stanowiły zmętnienia, 3,8% hipoplazja, 0% przebarwienia tetracyklinowe.
W grupie 18-latków odsetek dzieci z wadami szkliwa wyniósł 18,8%, w tym 11,6% stanowiły zmętnienia, 6,1% hipoplazja, 1,1% przebarwienia tetracyklinowe.
Rycina 2 obrazuje występowanie poszczególnych wad szkliwa u dzieci i młodzieży zależnie od środowiska i grup wiekowych.
Ryc. 2. Odsetek dzieci i młodzieży z poszczególnymi rodzajami wad szkliwa zależnie od środowiska i wieku.
W grupie 6-latków najwięcej wad szkliwa – 18,33% odnotowano u mieszkańców miasta:
– Zmętnienia – 3,33%:
? Dziewczęta – 6,66%
? Chłopcy – 0%
– Hipoplazja – 15%
? Dziewczęta – 30%
? Chłopcy – 0%
– Tetracykliny – 0%
U dzieci z miasteczka wady stanowiły 16,67%:
– Zmętnienia – 10%:
? Dziewczęta – 13,33%
? Chłopcy – 6,66%
– Hipoplazja – 0%
– Tetracykliny – 6,67%
? Dziewczęta – 0%
? Chłopcy – 13,33%
U dzieci ze wsi nie występowały wady szkliwa.
W grupie 7-latków najwięcej wad szkliwa – 16,66% odnotowano w miasteczku:
– Zmętnienia – 8,33%:
? Dziewczęta – 3,33%
? Chłopcy – 13,33%
– Hipoplazja – 8,33%:
? Dziewczęta – 13,33%
? Chłopcy – 3,33%
– Tetracykliny – 0%
U dzieci z miasta wady stanowiły 8,32%:
– Zmętnienia – 6,66%:
? Dziewczęta – 13,33%
? Chłopcy – 0%
– Hipoplazja – 1,66%:
? Dziewczęta – 3,33%
? Chłopcy – 0%
– Tetracykliny – 0%
U dzieci ze wsi wady szkliwa stanowiły 3,33%:
– Zmętnienia – 0%
– Hipoplazja – 3,33%:
? Dziewczęta – 0%
? Chłopcy – 6,66%
– Tetracykliny – 0%
W grupie 12-latków najwięcej wad szkliwa – 38,33% odnotowano u mieszkańców miasteczka:
– Zmętnienia – 33,33%:
? Dziewczęta – 30%
? Chłopcy – 36,66%
– Hipoplazja – 5%:
? Dziewczęta – 6,66%
? Chłopcy – 3,33%
– Tetracykliny – 0%
U dzieci z miasta wady stanowiły 21,66%:
– Zmętnienia – 15%:
? Dziewczęta – 30%
? Chłopcy – 0%
– Hipoplazja – 6,66%:
? Dziewczęta – 6,66%
? Chłopcy – 6,66%
– Tetracykliny – 0%
U dzieci ze wsi wady szkliwa stanowiły 5%:
– Zmętnienia – 5%:
? Dziewczęta – 10%
? Chłopcy – 0%
– Hipoplazja – 0%
– Tetracykliny – 0%
W grupie 18-latków najwięcej wad szkliwa – 40% odnotowano w miasteczku:
– Zmętnienia – 21,66%:
? Dziewczęta – 13,33%
? Chłopcy – 30%
– Hipoplazja – 15%:
? Dziewczęta – 16,66%
? Chłopcy – 13,33%
– Tetracykliny – 3,33%:
? Dziewczęta – 0%
? Chłopcy – 6,66%
U 18-latków z miasta wady stanowiły 8,33%:
– Zmętnienia – 5%:
? Dziewczęta – 10%
? Chłopcy – 0%
– Hipoplazja – 3,33%
? Dziewczęta – 6,66%
? Chłopcy – 0%
– Tetracykliny – 0%
U 18-latków ze wsi wady szkliwa stanowiły 8,33%:
– Zmętnienia – 8,33%:
? Dziewczęta – 6,66%
? Chłopcy – 10%
– Hipoplazja – 0%
– Tetracykliny – 0%
Na rycinie 3 przedstawiono dane zbiorcze dotyczące występowania wad szkliwa u dzieci i młodzieży w przedziale wieku: 6, 7, 12 i 18 lat, zależnie od środowiska (miasto, miasteczko, wieś).
Ryc. 3. Odsetek dzieci i młodzieży z wadami szkliwa zależnie od środowiska.
OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ
Powszechnie uważa się, że częstość występowania wad rozwojowych szkliwa zębów stałych zwiększa się z wiekiem dzieci i w miarę zwiększania się liczby zębów w jamie ustnej dzieci. Potwierdzają to również wyniki badań Fijał i współautorów prowadzonych w regionie krakowskim, a także innych autorów.
Tymczasem wyniki przeprowadzonych badań w regionie warszawskim nie potwierdzają tej reguły, gdyż odsetek dzieci 6-letnich z wadami szkliwa był wyższy od odsetka dzieci 7-letnich o 2,2%. Podobną sytuację stwierdzono w obu starszych grupach wiekowych; odsetek dzieci 12-letnich z wadami szkliwa był o 0,6% wyższy niż u młodzieży 18-letniej.
Analizując występowanie poszczególnych rodzajów wad szkliwa dzieci w grupach wiekowych okazało się, że z wyjątkiem 6-latków w pozostałych grupach przeważały zmętnienia szkliwa. U dzieci 6-letnich przeważała hipoplazja szkliwa. Tetracyklinowe przebarwienia szkliwa występowały w niewielkim odsetku u dzieci 6-letnich (2,2%) oraz u młodzieży 18-letniej (1,1%).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Barańska-Gachowska M. i wsp.: Częstość występowania plam szkliwnych w wybranych populacjach dzieci śląskich. Czas. Stom. 1991, XLIV, 4:237. 2. Bochenek T.: Przewlekła terapia kortykosteroidowa, a stan twardych tkanek zębów. Czas. Stomat. 1995, XLVIII, 8:516-519. 3. Borowska M.: Ocena stanu zdrowotnego narządu żucia młodzieży 18-letniej z makroregionu lubelskiego. Praca doktorska, Lublin 1996. 4. Emeryk B. i wsp.: Badania porównawcze zaburzeń mineralizacji szkliwa u dzieci lubelskich. Czas. Stomat. 1994, XLVII, 7:496-499. 5. Fijał D. i wsp.: Występowanie zaburzeń i mineralizacji szkliwa w zębach stałych u dzieci z województwa krakowskiego. Przegl. Stom. Wieku Rozw. 1996, 2/3, 14/15:87-90. 6. Janicha J. i wsp.: Wady szkliwa zębów stałych u dzieci 7- i 12-letnich w makroregionie warszawskim. Mag. Stomat. 1996, 6:43-47. 7. Jańczuk Z. i wsp.: Zaburzenia mineralizacji szkliwa u dzieci poddanych profilaktyce próchnicy. Czas. Stom. 1984, XXXVII, 11:834-38. 8. Kaczmarczyk J. i wsp.: Czy narasta występowanie enamelopatii rozwojowych zębów stałych? Czas. Stom. 1993, XLVI, 11-12:711-15. 9. Kaczmarek U. i wsp.: Zaburzenia mineralizacji twardych tkanek zębów w wybranych grupach wieku u dzieci polskich. Czas. Stom. 1992, XLV, 3:146-49. 10. Kaczmarek U. i wsp.: Zaburzenia mineralizacji twardych tkanek zębów w wybranych grupach wieku u dzieci polskich. Czas. Stom. 1992, XLV, 4:211-13. 11. Kaczmarek U. i wsp.: Zaburzenia mineralizacji szkliwa w poszczególnych zębach u dzieci z Wrocławia. Materiały naukowe VI Ogólnopolskiego Zjazdu Sesji Stomatologii Dziecięcej PTS – Kazimierz Dolny 1992, 73-74. 12. Kaczmarek U., Sołtan E.: Stan pierwszych stałych zębów trzonowych u dzieci z rejonów o różnej zawartości fluoru w wodzie pitnej. Czas. Stomat. 1993, XLVII, 8:540-543. 13. Kamińska E. i wsp.: Ocena wpływu wybranych czynników na występowanie zaburzeń mineralizacji twardych tkanek zębów na podstawie badań ankietowych 7- i 8-letnich dzieci lubelskich. Przegl. Stom. Wieku Rozw. 1995, 2, 10:28-30. 14. Kamińska K., Emeryk B.: Zaburzenia mineralizacji szkliwa u dzieci lubelskich. Czas. Stomat. 1993, XLVI, 6:424-7. 15. Kuczyńska E., Kiernicka M.: Wrodzone nieprawidłowości budowy twardych tkanek zębów – problem klasyfikacji. Przeg. Stom. Wieku Rozw. 1993, 4:26-28. 16. Kwiatkowska A. i wsp.: Występowanie rozwojowych uszkodzeń szkliwa w uzębieniu stałym u dzieci warszawskich. Czas. Stom. 1987, XL, 3:149. 17. Lisiecka K.: Częstość występowania rozwojowych wad szkliwa u dzieci i młodzieży w Polsce na podstawie badań epidemiologicznych, rozprawa habilitacyjna. PAM Szczecin 1993. 18. Rucińska K. i wsp.: Problem zmętnień szkliwa zębów stałych u dzieci. Nowa Stomatologia 1997, 1/2:31-33. 19. Stańczak-Sionek D. i wsp.: Wady szkliwa zębów stałych u dzieci 7- i 12-letnich w makroregionie warszawskim badanych w latach 1987 i 1993. Przegl. Stom. Wieku Rozw. 1996, 2/3, (14/15):5-10. 20. Szpringer-Nodzak M. i wsp.: Wady szkliwa zębów stałych u dzieci 7- i 12-letnich. Czas. Stom. 1991, XLIV, 10:309-12. 21. Szpringer-Nodzak M. i wsp.: Częstość występowania wad szkliwa zębów stałych u dzieci 7- i 12-letnich w makroregionie Warszawy. Pediatria Polska 1990, 11-12, 30-32. 22. Terenowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna: Wykaz obiektów, w których zbadano poziom fluorków w wodzie pitnej na terenie dzielnicy Praga-Południe, Sulejówka i gminy Wiązowna, 1997. 23. WHO: Oral health Surveys Basic Methods, Genewa 1986.
