Anest Inten Terap 2004; 36, 252-254

Ciężka sepsa i wstrząs septyczny są najczęstszą przyczyną zgonów w oddziałach intensywnej terapii. Klasyczne objawy infekcji, takie jak tachykardia, gorączka, leukocytoza nie są niestety specyficzne i mogą być objawami reakcji zapalnej niezwiązanej z zakażeniem [1, 2]. Towarzyszą między innymi ostremu zapaleniu trzustki, ciężkiemu oparzeniu czy urazowi bez powikłań infekcyjnych. Badania bakteriologiczne wykonywane dla potwierdzenia sepsy są często spóźnione i niejednoznaczne w interpretacji. Poszukiwania czułego i specyficznego markera dla szybkiej identyfikacji infekcyjnego podłoża reakcji zapalnej oraz dla monitorowania skuteczności terapii wstrząsu septycznego są wciąż prowadzone [3, 4]. Do tej pory jednym z najbardziej przydatnych klinicznie wskaźników zakażenia bakteryjnego wydaje się być prokalcytonina (PCT) [5, 6, 7]. Jej stężenie w surowicy krwi można oznaczyć przy użyciu metody immunoluminometrycznej, przy czym czas badania wynosi około 3 godzin i wymaga specjalistycznej aparatury. Dla celów szybkiej diagnostyki opracowany został test półilościowy (PCT-Q), możliwy do wykonania przy łóżku chorego w czasie około 30 minut.

Celem pracy była ocena przydatności oraz dokładności półilościowego testu przyłóżkowego PCT-Q w porównaniu do oznaczenia ilościowego wykonywanego w warunkach laboratoryjnych.

Badaniami objęto 31 chorych obojga płci, leczonych w Klinice Intensywnej Terapii z rozpoznaniem zespołu systemowej odpowiedzi zapalnej (SIRS) lub wstrząsu septycznego. Rozpoznanie postawiono w oparciu o powszechnie przyjęte kryteria [8]. Od badanych chorych pobierano próbkę 10 ml krwi żylnej, którą następnie odwirowywano, a uzyskaną surowicę poddawano badaniu. Do obu oznaczeń (półilościowego przy użyciu testu Brahms PCT-Q^(r), oraz ilościowego metodą immunoluminometryczną zestawem LUMItest PCT^(r) Brahms z użyciem luminometru Bertold LB 952 T16) używano surowicy z tej samej próbki. Oznaczenia półilościowego dokonywano wprowadzając 6 kropli surowicy (20 mcl) pipetą do komory testu, a następnie inkubując utworzony kompleks przeciwciał i PCT przez 30 minut. Po okresie inkubacji dokonywano porównania zabarwienia paska odczytu testu z odpowiednim wzorcem. Intensywność koloru była wprost proporcjonalna do stężenia prokalcytoniny w pobranej próbce. Na tej podstawie kwalifikowano badaną surowicę do jednej z czterech grup:

– stężenie PCT <0,5 ng ml^-1,

– stężenie PCT w przedziale 0,5 ng ml^-1-2 ng ml^-1,

– stężenie PCT w przedziale 2 ng ml^-1-10 ng ml^-1,

– stężenie PCT>10 ng ml^-1.

Wyniki testu PCT-Q weryfikowano badaniami laboratoryjnymi. W tym celu do oznaczeń ilościowych używano 20 mcl surowicy, którą umieszczano w probówce opłaszczonej przeciwciałami przeciw katakalcynie, następnie wprowadzając surowicę zawierającą przeciwciała przeciw kalcytoninie oraz znacznik akrydynowy. Po okresie inkubacji w temperaturze pokojowej wynoszącym 60 minut, usuwano roztwór a probówki wprowadzano do luminometru uzyskując wynik stężenia PCT w ng ml^-1.

Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej wyliczając czułość próby przy użyciu porównania badanego testu PCT-Q do „złotego standardu”, którym jest oznaczenie PCT metodą ilościową.

Wykonano łącznie 105 oznaczeń u 31 chorych. U 14 chorych wskazaniem do badania było rozpoznanie ciężkiej sepsy, u 17 wykonano oznaczenie dla celów diagnostyki różnicowej.

W 24 oznaczeniach testem półilościowym PCT-Q uzyskano wartości PCT poniżej 0,5 ng ml^-1. W oznaczeniu ilościowym wykonanym w tych samych próbkach, w 8 badaniach (33%) stężenie PCT przekraczało nieznacznie wartość 0,5 ng ml^-1, zaś najwyższa zarejestrowana wartość wynosiła 0,75 ng ml^-1 (ryc. 1).

W 14 oznaczeniach testem PCT-Q uzyskano wartości PCT pomiędzy 0,5 ng ml^-1 a 2 ng ml^-1. Weryfikacja tych badań analizą ilościową wykazała tylko w jednym badaniu (7%) wartość PCT znajdującą się poza przedstawionym zakresem – wynosiła ona 0,4 ng ml^-1 (ryc. 2).