© Borgis - Nowa Stomatologia 1/2001, s. 53-55
Monika Borakowska
Związek pomiędzy osteoporozą a chorobą przyzębia na podstawie piśmiennictwa
The relationship between osteoporosis and periodontal disease – a review
z Zakładu Chorób Blony Śluzowej i Przyzębia Instytutu Stomatologii Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Renata Górska
Od kilku lat uznaje się osteoporozę, obok palenia papierosów, stresu, czynnika genetycznego i cukrzycy za jeden z czynników ryzyka wystąpienia choroby przyzębia (20). Jednak pomimo stwierdzenia tego faktu, trudno jest ustalić związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy tymi dwoma chorobami (28).
Osteoporoza jest to uogólniony zanik kości, objawiający się zmniejszeniem gęstości utkania kostnego poniżej 2,5 odchylenia standardowego (SD), badanego metodą densytometrii, w porównaniu do szczytowej masy kostnej u młodych, zdrowych kobiet (15).
Znane są dwa typy osteoporozy: I – pomenopauzalny oraz II – starczy. Osteoporoza pomenopauzalna jest rezultatem spadku stężenia estrogenów z powodu wygaśnięcia czynności jajników. Rola estrogenów polega na hamowaniu aktywności resorpcyjnej osteoklastów oraz aktywności kościotwórczej osteoblastów. Efektem działania estrogenów na osteoblasty jest hamowanie sekrecji przez te komórki cytokin (interleukin: IL-1a, IL-1b, IL-6 oraz TNFa) stanowiących ważne parakrynne stymulatory dojrzewania i aktywności metabolicznej osteoklastów (ryc. 1, 2). Jak wynika z przedstawionych na rycinach 1 i 2 schematów najistotniejszym czynnikiem różnicującym te dwa typy osteoporozy jest czynność przytarczyc – zmniejszona w osteoporozie pomenopauzalnej a zwiększona w starczej.
Ryc. 1. Patogeneza osteoporozy typu I (pomenopauzalna).
Ryc. 2. Patogeneza osteoporozy typu II (starcza).
W chorobie przyzębia częściej mamy do czynienia z osteoporozą pomenopauzalną, czyli związaną z niedoborem estrogenów.
Istnieją wspólne czynniki ryzyka dla osteoporozy i choroby przyzębia, takie jak: zaawansowany wiek, predyspozycje rodzinne, palenie papierosów, choroby ogólnoustrojowe (15, 20).
Badania przeprowadzone przez Reinhardta wykazały, że ponad 1/3 kobiet po 65 roku życia cierpi na objawy i symptomy osteoporozy, jednak ciężko jest powiązać to ściśle z chorobą przyzębia, głównie z powodu braku długoterminowych badań dotyczących zmian w przyzębiu (24).
Badano wpływ poziomu 17-beta-estradiolu na resorpcję kości wyrostka zębodołowego. Za potwierdzeniem tego związku stoi szereg badań dokumentujących wpływ niedoboru estradiolu na utratę masy kostnej dotyczące kości szkieletu. Badania przeprowadzone przez Payne´a polegały na porównaniu poziomu estradiolu we krwi żylnej u pacjentek z rozpoznaną osteoporozą i w grupie kontrolnej oraz na komputerowej ocenie gęstości kości wyrostka zębodołowego na podstawie zdjęć radiologicznych wewnątrzustnych. Wyniki tych badań wykazały znamienną statystycznie różnicę w poziomie estradiolu w badanych grupach. Poziom estradiolu był niższy w grupie kobiet z osteoporozą. Również w gęstości kości obserwowano istotne różnice pomiędzy badanymi grupami. U kobiet z osteoporozą notowano większą ilość miejsc o zmniejszonej gęstości kości wyrostka zębodołowego. Badania te sugerują, że poziom estrogenu może mieć wpływ na gęstość kości wyrostka zębodołowego (14, 22, 23).
Kolejne badania, przeprowadzone przez Reinhardta i wsp. poza poziomem estrogenów objęły kliniczne badanie przyzębia; wskaźnik płytki nazębnej, wskaźnik krwawienia z brodawki dziąsłowej, głębokość kieszonek, kliniczny poziom przyczepu łącznotkankowego. Wyniki uzyskane w badanych grupach analizowano także z jednym z czynników ryzyka, jakim jest palenie papierosów. W grupie kobiet z osteoporozą szczególnie złe wyniki badań klinicznych uzyskano w podgrupie palących. Badania te wykazały, że wysoki poziom estrogenów ma wpływ na mniejszą częstotliwość występowania stanów zapalnych dziąseł i mniejsze nasilenie utraty klinicznego przyczepu łącznotkankowego (24).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Birkedal H.H.: Role of matrix metalloproteinases in human periodontal diseases. J. Periodontol. 1993, 64, 5 Suppl., 474-84, M3. 2. Burns F.R. et al.: Inhibition of purified collagenase from alkaline-burned rabbit corneas. Invest. Ophthalmol. Vis. Sci. 1989, 40:1569-1575. 3. Caton J.G.: Evaluation of Periostat for patient management. Compendium 1999, 20:451-462. P2. 4. Ciancio S., Ashley R.: Safety and efficacy of sub-antimicrobial-dose doxycycline therapy in patients with adult periodontitis. Adv. Dent. Res. 1998, 12:27-31. P4. 5. Giannobile W.V.: Cervicular fluid biomarkers of oral bone loss. Curr. Opin. Periodontol. 1997, 4:11-20. 6. Golub L.M. et al.: A matrix metalloproteinase inhibitor rediuces bone-type collagen degradation fragments and specific collagenases. Inflamm. Res. 1997, 46:8, 310-19, M8. 7. Golub L.M. et al.: Minocycyline reduces gingival collagenolytic activity during diabetes: preliminary observations and a proposed new mechanisms at action. J. Perdiodontal. Res. 1983, 18:516-524. P5. 8. Golub L.M. et al.: Tetracyclines inhibit connective tissue breakdown by multiple non-antimicrobial mechanisms. Adv. Dent. Res. 1998, 12:12-26. P6. 9. Golub L.M. et al.: A chemically modified nonamtimicrobial tetracycline (CMT-8) inhibits gingival matrix metalloproteinases, periodontal breakdown and extra-oral bone loss in ovariectomized rats. Ann. N. Y. Acad. Sci. 1999, 878:290-310. 10. Golub L.M. et al.: Doxycycline inhibits neutrophil (PMN)-type matrix metalloproteinases in human adult pediodontitis gingiva. J. Clin. Periodontol. 1995, 22:100-109. P7. 11. Golub L.M. et al.: Futher evidence that tetracyclines inhibit collagenase activity in human crevicular fluid and from other mammalian sources. J. Perdiodontal. Res. 1985, 20:12-23. P8. 12. Ingman T. et al.: Tetracycline inhibition and the cellular source of collagenase in gingival crevicular fluid in different perdiodontal diseases: a review article: J. Periodontol. 1993, 64:82-88. P11. 13. Ingman T. et al.: Matrix metalloproteinases and their inhibitors in gingival cervicular fluid and saliva of periodontitis patients. J. Clin. Periodontol. 1996, 23:12, 1127-32M10. 14. Loza J.C. et al.: Osteoporosis and its relationship to oral bone loss. Curr. Opin. Periodontol. 1996, 3:27-33. 15. Marcinkowska-Suchowiejska E.: Osteoporoza diagnostyka, profilaktyka i leczenie. PZWL 1999, 20-22. 16. Nakaya H. et al.: Effects of bisphosphonate on matrix metalloproteinase enzymes in human periodontal ligament cells. J. Periodontol. 2000, 71:1158-66, M14. 17. Nomura T. et al.: Tissue inhibitors of metalloproteinase level and collagenase activity in gingival cervicular fluid: the relevance to periodontal diseases. Oral. Dis. 1998, 4:4, 231-40, M16. 18. Offenbacher S.: Periodontal diseases: pathogenesis. Ann. Periodontol. 1996, 1:821-878. P12. 19. Pacifici R.: Estrogen, cytokines, and pathogenesis of postmenopausal osteoporosis. J. Bone. Miner. Res. 1996, 11:8, 1043-51. 20. Page R.C., Beck J.D.: Risk assessment for periodontal diseases. Int. Dent. J. 1997, 47:2, 61-87. 21. Payne J.B., Reinhardt R.A.: Potential application of low-dose doxycycline to treat periodontitis in post-menopausal women. Adv. Dent. Res. 1998, 12:2, 166-9. 22. Payne J.B. et al.: Longitudinal alveolar bone loss in postmenopausal osteoporotic/osteopenic women. Osteoporos. Int. 1999, 10:1, 34-40. 23. Payne J.B. et al.: The association between estrogen status and alveolar bone density changes in postmenopausal women with a history of periodontitis. J. Periodontol. 1997, 68:1, 24-31. 24. Reinhardt R.A. et al.: Influence of estrogen and osteopenia/osteoporosis on clinical periodontitis in postmenopausal women. J. Periodontol. 1999, 70:8, 823-8. 25. Reynolds J.J., Meikle M.C.: The funcional balance of metalloproteinases and inhibitors in tissue degradation: relevance to oral pathologies. J. R. Coll. Surg. Edinb. 1997, 42:3, 154-60 M20. 26. Sorsa T. et al.: Comparison of interstitial collagenases from human gingiva, sulcular fluid and polymorphonuclear leukocytes. J. Periodontal. Res. 1988, 23:386-393. P15. 27. Uitto V.J. et al.: Collagenase-3 (matrix metalloproteinase-13) expresion is induced in oral mucosal epithelium during chronic inflammation. Am. J. Pathol. 1998, 152:1489-1499. P16. 28. von Wowern N. et al.: Osteoporosis: a risk factor in periodontal disease. J. Periodontol. 1994, 65:12, 1134-8. 29. Zaremba M. i wsp.: Periostat (doksycyklina) we wspomagającym leczeniu zapalenia przyzębia dorosłych. Stomat. Współczesna 1999, 6:6, 33-35.
