Poznanie wzajemnych stosunków między dietą, fluorem i śliną pozwoli lepiej zrozumieć kliniczny fenomen, dlaczego próchnica atakuje specyficzne miejsca na powierzchni zębów. Ślina w stosunku do zębów spełnia taką samą rolę jak krew w tkankach organizmu człowieka.

Ślina – chroni tkanki twarde i miękkie przed wysuszeniem

– zwilża kęs pokarmowy, ułatwia żucie i połykanie, zapobiegając uszkodzeniom tkanek miękkich jamy ustnej i przełyku,

– przyspiesza oczyszczanie jamy ustnej z resztek pokarmowych i rozpuszcza cukier,

– enzymy zawarte w ślinie ułatwiają usuwanie nierozpuszczalnych węglowodanów w jamie ustnej,

– buforuje kwasy organiczne produkowane przez bakterie płytki,

– hamuje demineralizację i ułatwia remineralizację tkanek zęba przez zawarte w niej składniki mineralne,

– utrudnia wzrost bakterii i ich adhezję do tkanek zęba,

– zapobiega utracie składników mineralnych przez absorpcję białek w niej zawartych.

Ślina zawiera wapń i fosfor – główne składniki z których jest zbudowane szkliwo. Jeśli szkliwo zęba znajduje się w nasyconej kąpieli mineralnej odbywa się stała wymiana jonów wapnia i fosforu między szkliwem i śliną zęba. Wtedy składniki mineralne są obecne również w płynie płytki.

Pożywkę dla bakterii stanowi przyjmowany w posiłkach cukier i gotowana skrobia. Niektórzy sądzą, że przyjęta w pokarmach skrobia jest szybko przez enzymy śliny rozkładana do maltozy i glukozy. Jednak zarówno maltoza jak i glukoza są bezpośrednio metabolizowane przez bakterie płytki do kwasów organicznych o niebezpiecznym poziomie. Ostatnie badania wykazują, że bakterie płytki mogą produkty skrobiowe metabolizować bezpośrednio do kwasów organicznych przy pomocy amylazy ślinowej lub bez niej.

Trudno jest więc ocenić właściwości próchnicotwórcze pokarmu, ponieważ nawet niewielkie ilości cukru czy skrobi w pokarmie mogą prowadzić do zakwaszenia jamy ustnej. Nie można więc dzielić pokarmów na „dobre” i „złe” dla zębów. Przy ustaleniu diety w celu zapobiegania próchnicy, lekarz powinien ustalić trzy do czterech posiłków dziennie biorąc pod uwagę ich właściwości odżywcze.