© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2008, s. 108-111
*Anna Gordon, Dorota Gajdzik-Plutecka, Anna Grzybowska
Rzadki przypadek formowania się korzenia zęba stałego niedojrzałego po przeprowadzonym leczeniu endodontycznym
Seldom case of apexificaton of the immature permanent tooth´s root after endodontic treatment
Zakład Stomatologii Dziecięcej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: dr n. med. Aleksander Remiszewski
Wstęp
Leczenie endodontyczne zębów stałych niedojrzałych stanowi ważne i wciąż aktualne zagadnienie w stomatologii dziecięcej. Ze względu na olbrzymie możliwości regeneracyjne miazgi uwarunkowane dużą liczbą elementów komórkowych i rozbudowaną siecią naczyń krwionośnych oraz szerokim połączeniem z ozębną, należy szeroko preferować biologiczne metody jej leczenia (pokrycie pośrednie, bezpośrednie oraz amputację przyżyciową na różnych poziomach) (1-3).
Zachowanie chociaż niewielkiej części żywej miazgi przy wierzchołku korzenia pozwala zazwyczaj na dalszy prawidłowy jego rozwój (4).
Główną przyczyną martwicy i zakażenia miazgi w zębach stałych niedojrzałych są ich urazy mechaniczne (2, 5). U pacjentów w wieku rozwojowym dochodzi do nich najczęściej między 7-12 rokiem życia (1, 6, 7). Na urazy w uzębieniu stałym są narażone głównie siekacze przyśrodkowe w szczęce (1, 7). Wysokie ryzyko obumarcia miazgi stanowią złamania korony połączone ze zwichnięciem zęba (7).
Na skutek utraty żywotności miazgi dochodzi do zahamowania rozwoju korzenia. Wówczas należy przeprowadzić dwuetapowe leczenie kanałowe (1, 4, 5).
W pierwszym etapie postępowanie lecznicze powinno stymulować zamknięcie otworu wierzchołkowego oraz wygojenie tkanek okołokorzeniowych, co można osiągnąć poprzez wyeliminowanie infekcji, a następnie wprowadzenie do kanału korzeniowego pasty nietwardniejącej pobudzającej regenerację tkanek okołowierzchołkowych. Najczęściej stosowanym materiałem w pierwszym etapie leczenia zębów stałych niedojrzałych jest wodorotlenek wapnia (4, 8). Jego silne działanie bakteriobójcze, wysokie pH oraz wpływ indukcyjny na procesy gojenia kości zadecydowały o tym, że jest on uważany za najbardziej skuteczny w procesie apeksyfikacji (4, 8). Niewątpliwie zaletą nietwardniejacych past na bazie wodorotlenku wapnia jest również ich łatwość przygotowania, wprowadzania oraz usuwania ze światła kanału korzeniowego (4). Wadą stosowania preparatów wodorotlenkowo-wapniowych w procesie apeksyfikacji jest często wielomiesięczne leczenie stwarzające ryzyko reinfekcji kanału korzeniowego. Długotrwałe stosowanie Ca(OH)2 przyczynia się również do znacznego osłabienia tkanki zębinowej w obrębie korzenia poprzez nadmierne jej wysuszenie, co w konsekwencji może doprowadzić do złamania zęba w obrębie szyjki nawet podczas działania sił fizjologicznych (7). Z tego względu ostatnio coraz częściej polecany jest nowy preparat Pro Root MTA stanowiący konglomerat trójtlenków metali (4, 7). Materiał ten charakteryzuje się m.in. zdolnościami odontropowymi, dobrym przyleganiem brzeżnym oraz biozgodnością (4). Przy pomocy Pro Root MTA wytwarza się twardą barierę wierzchołkową. To pozwala na szybkie wypełnienie kanału korzeniowego i zakończenie leczenia endodontycznego. W metodzie tej nietwardniejące preparaty wodorotlenkowo-wapniowe stosuje się jedynie na okres 2-4 tygodni w celu dezynfekcji kanału korzeniowego i zminimalizowania wysięku (7). Materiał ten może okazać się alternatywą dla wodorotlenku wapnia.
Opis przypadku
Chłopiec lat 8 zgłosił się do Zakładu Stomatologii Dziecięcej w Warszawie, po doznanym urazie zęba 21. W badaniu klinicznym stwierdzono złamanie korony w obrębie szkliwa i zębiny (II kl. wg Ellisa). W wyniku urazu doszło do obumarcia miazgi zęba. Podjęto leczenie endodontyczne. W chwili jego rozpoczęcia stan rozwoju korzenia wynosił R 3/4 (badanie radiologiczne) (ryc. 1).
Ryc. 1. Badanie wstępne.
W celu przeprowadzenia apeksyfikacji zastosowano nietwardniejący preparat wodorotlenkowo-wapniowy Biopulp. Badania kontrolne (kliniczne i radiologiczne) wraz z wymianą Biopulpu przeprowadzano w odstępach 3 miesięcy. W pierwszym badaniu kontrolnym (po 3 miesiącach) zaobserwowano zamknięcie otworu wierzchołkowego zmineralizowaną tkanką w formie mostu (ryc. 2). W dalszych badaniach (po 6 i 9 miesiącach) zauważono ewidentny wzrost korzenia (ryc. 3, 4). Różnica między pomiarem długości roboczej we wstępnym badaniu radiologicznym i po 9 miesiącach wynosiła 3 mm (ryc. 5, 6). Pierwszy etap leczenia zakończono po 9 miesiącach. Przystąpiono do drugiego etapu leczenia – ostatecznego wypełnienia kanału korzeniowego metodą bocznej kondensacji. Jako uszczelniacz kanałowy zastosowano Apexit. Postanowiono przebić zmineralizowaną tkankę oddzielającą nowoutworzoną część wierzchołkową od części korzenia ukształtowanego fizjologicznie (przed obumarciem miazgi) (ryc. 7).
Ryc. 2. Badanie kontrolne – po 3 miesiącach (w trakcie I etapu leczenia.
Ryc. 3. Badanie kontrolne – po 6 miesiącach (w trakcie I etapu leczenia).
Ryc. 4. Badanie kontrolne – po 9 miesiącach (w trakcie I etapu leczenia).
Ryc. 5. Pomiar długości roboczej – wstępne badanie.
Ryc. 6. Pomiar długości roboczej – po 9 miesiącach.
Ryc. 7. II etap leczenia – wypełnienie kanału korzeniowego.
W badaniu kontrolnym wykonanym po 6 miesiącach od zakończenia leczenia obraz radiologiczny sugerował możliwość wystąpienia resorpcji nowo powstałej części wierzchołkowej korzenia (ryc. 8). Zalecono dalszą obserwację zęba 21. Niestety pacjent przerwał leczenie i nie zgłosił się na wizytę kontrolną.
Ryc. 8. Badanie kontrolne – 6 miesięcy po zakończeniu leczenia.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Springer-Nodzak M., Wochna-Sobańska M.: Stomatologia wieku rozwojowego. Warszawa PZWL 2003. 2. Postek L., Ciurla M.: Rozwój korzeni zębów po leczeniu stanów pourazowych metodami biologicznymi. Czas Stomat, 1991; XLIV, 1:46-52. 3. Wochna-Sobańska M.: Leczenie endodontyczne zębów mlecznych i stałych z niezakończonym rozwojem korzeni., Stoma Współczesna, 1994; 2: 120-123. 4. Barańska-Grochowska M.: Endodoncja wieku rozwojowego i dojrzałego. Lublin, Wydawnictwo Czelej, 2004. 5. Springer-Nodzak M.: Urazy zebów u dzieci i młodzieży. Lublin, Wydawnictwo Czelej 1999. 6. Pypeć L.J.: Przyczyny oraz częstość występowania urazowych uszkodzeń zębów stałych u dzieci. Stomat Współczesna, 1996; 3,4: 293-296. 7. Andreasen J.O. Andreasen F.M., Bakland L.K., Flores M.T.: Pourazowe uszkodzenia zębów. Wrocław, Urban & Partner 2005. 8. Ghose L.J. Baghdady V.S., Hikmat B.Y.: Apexification of immature apices of pulpless permanent anterior teeth with calcium hydroxide. J Endod, 1987; 13, 6: 285-290. 9. Gordon A.: Analiza procesu rozwoju korzeni zębów stałych niedojrzałych leczonych endodontyczne. Studium kliniczne i radiologiczne (praca doktorska). Warszawa 2000. 10. Winter G.B.: Endodontic therapy of traumatised teeth in children. Int Endod J, 1977; 27: 252-262. 11. Heithersay G.S.: Stimulation of root formation in incompletely developed pulpless teeth. Oral Surg Oral Med Oral Pathol, 1970; 29,4: 620-630. 12. Chawla H.S., Tewari A., Ramakrishnan E.: A study of apexification without a catalyst paste. J Dent Child, 1980; 47: 431-434. 13. Cvek M.: Treatment of non-vital permanent incisors with calcium hydroxide. I Follow-up of periaplical repair and aplical closure of immature roots. Odont Revy, 1972; 23: 27-44. 14. Torneck C.D., Smith J.S., Grindall P.: Biologic effects of endodontic procedures on developing incisor teeth. II. Effect of pulp injury and oral contamination. Oral Surg Oral Med Oral Pathol, 1973; 35, 3: 378-388. 15. Mackie I.C., Worthington H.V., Hill F.J.: A follow-up study of incisor teeth which had been treated by apical closure and root filling. Br Dent J, 1993; 175: 99-101. 16. Thäter M., Marechaux S.C.: Induced root apexification following traumatic injuries of the pulp in children: follow-up study. J Dent Child, 1988; 55: 190-195.
