© Borgis - Nowa Stomatologia 1-2/2009, s. 9-12
*Sylwia Chroma, Ewa Iwanicka-Grzegorek
Ocena stanu jamy ustnej u pacjentów chorych na stwardnienie rozsiane – badania pilotażowe
Estimation of oral hygiene status in Multiple Sclerosis patients – a pilot research
Zakład Stomatologii Zachowawczej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Elżbieta Jodkowska
WSTĘP
Stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex) jest chorobą ośrodkowego układu nerwowego, charakteryzującą się obecnością rozsianych ognisk demielinizacji w mózgu i rdzeniu kręgowym (1). Wraz z upływem czasu choroby, dołączają się i utrwalają liczne zaburzenia neurologiczne. Bardzo częstym pierwszym objawem tej choroby jest nagłe pojawienie się kłopotów z chodzeniem, czasami może wystąpić także niesprawność mięśni kończyn górnych, zwłaszcza dłoni.
Stwardnienie rozsiane występuje z częstotliwością 30-100 zachorowań na 100 000 mieszkańców, głównie osób w wieku 30-35 lat, rasy białej mieszkających w strefie klimatu umiarkowanego i chłodnego (2). Etiologia choroby nie jest w pełni poznana. Obecnie sądzi się, że stwardnienie rozsiane może mieć tło genetyczne, autoimmunologiczne, infekcyjne, a nawet neurodegeneracyjne (3). Wśród możliwych czynników infekcyjnych związanych z etiologią stwardnienia rozsianego wymienia się potencjalnie patogenne wirusy takie jak: wirusy Herpes typ 6, MRSV – retrowirus związany ze stwardnieniem rozsianym, korona wirusy, wirus JC i EBV – wirus Epstein-Barr (4). Sugeruje się, że przyczyną choroby mogą być również opary rtęci wydobywające się z wypełnień amalgamatowych podczas żucia czy spożywania gorących pokarmów, jednak te sugestie nigdy nie zostały w pełni naukowo udowodnione w badaniach randomizowanych (5).
Jest to choroba, która przebiega różnie, może przebiegać z kolejnymi rzutami i remisjami, albo od początku jest przewlekła, lub po okresie rzutów i remisji przybiera wtórnie postać przewlekłą.
Charakterystyczne dla stwardnienia rozsianego są wygórowane odruchy głębokie, często pojawia się objaw Babińskiego, mogą występować drżenia kończyn przypominające chorobę Parkinsona.
Objawy choroby są bardzo różnorodne, najczęściej spotyka się zaburzenia czucia obwodowego, parestezje dotyczące jednej lub obu kończyn, tułowia, a także twarzy, neuralgię nerwu trójdzielnego, zaburzenia widzenia, zawroty głowy, oczopląs, głuchotę. Chorzy na stwardnienie rozsiane, w miarę postępu choroby, tracą manualną sprawność, co uniemożliwia im poruszanie się oraz dbałość o własną higienę, w tym i o higienę jamy ustnej.
W utrzymaniu prawidłowej higieny jamy ustnej ogromne znaczenie ma regularne i prawidłowe szczotkowanie zębów, gdzie duże znaczenie ma sprawność manualna. Profesjonalna profilaktyka przeprowadzana w domu i w gabinecie stomatologicznym skutecznie wpływa na redukcję bakterii powodujących próchnicę zębów. W celu polepszenia higieny jamy ustnej stosujemy płukanki o działaniu bakteriobójczym lub bakteriostatycznym.
Bardzo istotnym czynnikiem, wpływającym na zdrowie jamy ustnej jest prawidłowe wydzielanie śliny przez gruczoły ślinowe, które odbywa się na drodze nerwowej.
CEL PRACY
Celem pracy jest ocena stanu jamy ustnej u pacjentów chorych na stwardnienie rozsiane w oparciu o wskaźniki dotyczące higieny (OHI), obecności i umiejscowienia płytki bakteryjnej prowadzącej do ryzyka rozwoju choroby próchnicowej (API), wskaźnika krwawienia (GBI) oraz historii choroby próchnicowej (PUW).
MATERIAŁ I METODY
W badaniu wzięło udział 25 osób chorych na stwardnienie rozsiane w wieku od 23 do 64 lat. Przebadano 19 kobiet oraz 6 mężczyzn. Okres trwania choroby u badanych osób wynosił od 2 do 25 lat, średnio 12.
Osoby badane pochodziły z Warszawy i regionu warszawskiego.
Pacjentów z badanej grupy podzielono na dwie grupy wiekowe:
I grupa: osoby w wieku 35-44 lat.
II grupa: osoby powyżej 44. roku życia.
Dokonano także podziału na grupę osób pełnosprawnych i niepełnosprawnych, aby ocenić stan higieny jamy ustnej u badanych z uwzględnieniem sprawności manualnej.
Odsetek procentowy badanych przedstawia się następująco:
19 kobiet to 76%, 6 mężczyzn to 24%, osoby w wieku 35-44 lat to 16 osób czyli 64%, osoby w wieku powyżej 44 lat 36%, 13 osób pełnosprawnych to 52%, natomiast osoby niepełnosprawne stanowią 12 czyli 48%.
W warunkach gabinetu stomatologicznego, w świetle lampy bezcieniowej z użyciem zgłębnika i lusterka stomatologicznego przeprowadzono badanie przedmiotowe i oceniono:
1) Wskaźnik OHI wg Greena i Vermilliona oceniający stan higieny jamy ustnej w badanej grupie.
2) Wskaźniki obrazujące umiejscowienie płytki (API) i krwawienie z dziąseł GBI, które obrazują ryzyko wystąpienia choroby próchnicowej (1).
3) Wskaźnik PUW, który obrazuje historię choroby próchnicowej.
Wyniki badań rejestrowano w kartach pacjentów.
WYNIKI
W całej badanej grupie stan higieny oceniono jako średni, OHI 1,5.
W badanej grupie wartości wskaźnika OHI przedstawiały się od 0 do 2,86.
Osoby będące w przedziale wiekowym 35-44 lat miały średnią wartość wskaźnika OHI wynoszącą 1,25, natomiast pacjenci z drugiej grupy wiekowej mieli średnią wartość wskaźnika OHI 2,1.
W grupie osób pełnosprawnych zanotowano średnią wartość wskaźnika OHI równą 1,95, natomiast w grupie osób niepełnosprawnych 1,5.
Aby określić stan higieny jamy ustnej, a tym samym ryzyko występowania próchnicy zębów, musimy ocenić obecność płytki bakteryjnej oraz obecność krwawienia z dziąseł. W tym celu stosujemy wskaźniki: API i GBI.
Oceniając stan kliniczny dziąseł przy użyciu wskaźnika GBI uzyskano wartości od 0 do 12%, średnio 5% w całej grupie badanej. Pacjenci z grupy wiekowej 35-44 lat posiadali średnią wartość wskaźnika równą 4,5% natomiast pacjenci z drugiej grupy wiekowej posiadali wartości wskaźnika GBI równą 10%.
Z kolei u osób pełnosprawnych wartość średnia wskaźnika GBI była równa 8%, natomiast u osób niepełnosprawnych otrzymano wartość średnią równą 2,5%.
Kolejnym wskaźnikiem ocenianym w badanej grupie był wskaźnik API. W całej grupie badanej wielkość wskaźnika wahała się od 0 do 33,6%, średnio 12%.
Pacjenci, którzy byli w pierwszej grupie wiekowej mieli średnią wartość wskaźnika API w wysokości 18%, natomiast pacjenci z drugiej grupy wiekowej mieli średnią wartość wskaźnika równą 26%.
Badany wskaźnik w grupie osób pełnosprawnych występował w średniej wielkości równej 19%, a u osób niepełnosprawnych wartość średnia była równa16% (tab. 1 i 2).
Tabela 1. Wysokość wskaźników OHI, API, GBI w badanych grupach wiekowych.
| Grupy | OHI | API | GBI |
| 35-44-latkowie | 1,25 | 18% | 4,5% |
| 45-62-latkowie | 2,1 | 26% | 10% |
| Średnio | 1,5 | 12% | 5% |
Tabela 2. Wysokość wskaźników OHI, API, GBI w grupach osób pełnosprawnych i niepełnosprawnych.
| Grupy | OHI | API | GBI |
| pełnosprawni | 1,95 | 19% | 8% |
| niepełnosprawni | 1,5 | 16% | 2,5% |
W celu analizy historii choroby próchnicowej oblicza się wskaźnik PUW, który składa się z sumy liczby zębów z próchnicą, zębów usuniętych oraz z sumy zębów prawidłowo wypełnionych.
W badanej grupie PUW wynosił od 5 do 27, średnio 15.
W grupie osób w przedziale wiekowym 35-44 lat wskaźnik PUW wynosił średnio 9 natomiast u pacjentów z drugiej grupy wiekowej badany wskaźnik wynosił średnio18.
Badając wielkość wskaźnika PUW u osób pełnosprawnych możemy stwierdzić wartość średnią równą 18, a u osób niepełnosprawnych 15 (tab. 3).
Tabela 3. Wysokość wskaźnika PUW w badanych grupach pacjentów.
| Grupy | 35-44 lat | 45-62 lat | Pełnosprawni | Niepełnosprawni |
| PUW | 9 | 18 | 18 | 15 |
Przeprowadzając szczegółową analizę wskaźnika PUW można stwierdzić, że w badanej grupie najwięcej było zębów z wypełnieniami (150), następnie zębów usuniętych (87), a najmniej zębów z próchnicą (54).
Najmniejszą wartość wskaźnika PUW zanotowano u kobiety, która miała tylko 5 wypełnień, nie posiadała zębów z próchnicą ani zębów usuniętych. Podobna sytuacja występowała u pacjentki, która posiadała PUW w wysokości 15, o takiej wartości wskaźnika decydowała tylko liczba zębów wypełnionych.
Badając liczbę poszczególnych składowych wskaźnika PUW, można stwierdzić, że liczba ubytków próchnicowych u przebadanych pacjentów wynosiła od 0 do 8, średnio 3, liczba zębów usuniętych do 0 do 14, średnio 5, natomiast liczba zębów wypełnionych wynosiła od 4 do 15, średnio 7.
DYSKUSJA
Pacjenci chorzy na stwardnienie rozsiane z wielkim entuzjazmem odpowiedzieli na program badawczy mający na celu ocenę czynników ryzyka próchnicy zębów. Świadczy to o zainteresowaniu pacjentów stanem zdrowia jamy ustnej.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Stelmasiak Z: Problemy diagnostyczne stwardnienia rozsianego. Neurologia i Neurochirurgia Polska 2005; 39: 700-702. 2. Woszczak M: Postępowanie rehabilitacyjne w stwardnieniu rozsianym. Neurologia i Neurochirurgia Polska 2005; 39: 717-719. 3. Mycko M: Czy genetyka może wyjaśnić problemy stwardnienia rozsianego? Neurologia i Neurochirurgia Polska 2005; 39: 695-697. 4. Losy J: Immunopatogia stwardnienia rozsianego. Neurologia i Neurochirurgia Polska 2005; 39: 697-700 5. Muter J et al.: Amalgam risk assessment with coverage of references up to 2005. Gesundheitswessen 2006; 68: 6-15. 6. Iwanicka-Frankowska E i wsp.: Stan zdrowia jamy ustnej polskiej populacji osób dorosłych w wieku 35-44 lat w latach 1998-2002. Stomatologia Współczesna 2003; 10: 9-13. 7. Iwanicka-Frankowska E i wsp.: Stan zdrowia jamy ustnej polskiej populacji osób dorosłych w wieku 65-74 lat w ostatnim pięcioleciu. Stomatologia Współczesna 2003; 10: 9-13. 8. Iwanicka Frankowska E i wsp.: Stan przyzębia i potrzeby profilaktyczno-lecznicze grupy osób dorosłych z regionu Warszawy. Nowa Stomatologia 2003; 3: 148-153. 9. Bachanek T i wsp.: Stan uzębienia i potrzeby lecznicze pacjentów leczonych z powodu stwardnienia rozsianego. Czasopismo Stomatologiczne 1998; 51: 178-183. 10. Chałas R i wsp.: Poziom magnezu w ślinie osób chorych na stwardnienie rozsiane. Biuletyn Magnezologiczny 2001; 6: 5-10.
