© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2009, s. 82-89
*Halszka Boguszewska-Gutenbaum, Anna Grzybowska, Jadwiga Janicha, Faride Valipour Kolti
Dysplazja zębiny – opis jednostki chorobowej
DENTIN DYSPLASIA – DESCRIPTION OF DISEASE
Zakład Stomatologii Dziecięcej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: dr n. med. Aleksander Remiszewski
Zespoły chorobowe, w których występuje uogólnione zaburzenie tkanek rozwijających się z tych samych listków zarodkowych, często uwarunkowane są genetycznie. Objawom ogólnym mogą towarzyszyć zmiany w jamie ustnej, na przykład w postaci nieprawidłowości twardych tkanek zęba. Wrodzone zaburzenia twardych tkanek zęba mogą dotyczyć szkliwa – amelogenesis imperfecta (AI), zębiny i cementu – dentinogenesis imperfecta (DI), dentinal dysplazja (DD).
Wśród wrodzonych zaburzeń twardych tkanek zęba, dysplazja zębiny jest jednostką chorobową spotykaną najrzadziej. Częstość jej występowania wg Witkopa wynosi 1:100 000, u osób obu płci ujawnia się z jednakowym nasileniem (1). Patologia ta występuje u ogólnie zdrowych pacjentów w uzębieniu mlecznym i stałym. Choroba jest uwarunkowana genetycznie, dziedziczona w sposób autosomalnie dominujący. Prawdopodobnie związana jest z nieprawidłowością w chromosomie 4q 13-21 (2, 3). Istnieje przypuszczenie, że przyczyną dysplazji zębiny jest migracja nieprawidłowych komórek nabłonkowych pochewki Hertwiga do brodawki zębowej. Komórki te indukują odontoblasty do niewłaściwego ich różnicowania się, co powoduje odkładanie patologicznej zębiny (4, 5, 6, 7). Rozpoznanie zaburzenia stawia się na podstawie wyników badania podmiotowego, przedmiotowego i radiologicznego. Bardzo pomocnym w diagnostyce byłoby przeprowadzenie badań genetycznych.
Pierwsze doniesienia o dysplazji zębiny przedstawił w 1920 roku Ballschmide, opisując tę jednostkę chorobową jako zęby „bezkorzeniowe”. W 1939 r. Rushton wprowadził termin dysplazji zębiny (cyt. za 8). W 1973 r. Shields zaproponował podział tego schorzenia na typ I i II, a w 1975 r. Witkop, typ I dysplazji zębiny określił jako korzeniowy, typ II jako koronowy (5, 9). Ciola i wsp., Eastman i wsp. wyodrębnili typ III dysplazji zębiny (DDIII) określany jako ogniskowa lub włóknista, łącząca cechy dysplazji typu I i II. Dysplazję typu III zaobserwowano jedynie w uzębieniu stałym (10, 11, 12).
W tabelach przedstawiono cechy charakterystyczne dla dysplazji zębiny typu I i II widoczne w badaniu klinicznym – tabela 1 i radiologicznym – tabela 2. Jedynie objawy najbardziej typowe lub występujące zmiennie opisano w tekście poniżej tabel.
Tabela 1. Cechy dysplazji zębiny typu I i II – badanie kliniczne.
| | Typ I | Typ II |
| korona | kształt | zęby mleczne | prawidłowy | prawidłowy* |
| zęby stałe | prawidłowy | prawidłowy |
| barwa | zęby mleczne | prawidłowa | przebarwienie* |
| zęby stałe | prawidłowa | prawidłowa /nieprawidłowa* |
| ścieranie | zęby mleczne | nie | tak |
| zęby stałe | nie | nie |
| podatność na próchnicę | zęby mleczne | mała | mała |
| zęby stałe | mała | mała |
| reakcja miazgi na bodźce | zęby mleczne | brak | osłabiona |
| zęby stałe | brak | osłabiona |
| ruchomość patologiczna | zęby mleczne | tak* | nie |
| zęby stałe | tak* | nie |
| stan przyzębia brzeżnego | zęby mleczne | nieprawidłowy* | prawidłowy |
| zęby stałe | nieprawidłowy* | prawidłowy |
| utrata zębów | zęby mleczne | tak* | nie |
| zęby stałe | tak* | nie |
*Cechy występujące zmiennie opisane w tekście poniżej tabeli.
Tabela 2. Cechy dysplazji zębiny typu I i II – badanie radiologiczne.
| | TYP I | TYP II |
| kształt linii szkliwno-zębinowej | zęby mleczne | brak danych | brak danych |
| zęby stałe | półksiężycowaty | brak danych |
| kontrast zębiny | zęby mleczne | prawidłowy | brak danych |
| zęby stałe | zmniejszony* | brak danych |
| komora zęba | kształt | zęby mleczne | brak danych | brak danych |
| zęby stałe | nieprawidłowy* | nieprawidłowy |
| zębiniaki | zęby mleczne | brak danych | brak danych |
| zęby stałe | tak* | tak |
| obliteracja | zęby mleczne | tak* | brak danych |
| zęby stałe | tak* | tak* |
| korzeń | długość | zęby mleczne | zmieniona* | prawidłowa |
| zęby stałe | zmieniona* | prawidłowa |
| kształt | zęby mleczne | zmieniony* | prawidłowy |
| zęby stałe | zmieniony* | prawidłowy |
| zębiniaki | zęby mleczne | brak danych | brak danych |
| zęby stałe | tak* | brak danych |
| obliteracja | zęby mleczne | brak danych | brak danych |
| zęby stałe | tak | brak danych |
| rozrzedzenie struktury kostnej powstałe z bezuchwytnej przyczyny | zęby mleczne | brak danych | brak danych |
| zęby stałe | tak | zwiększone ryzyko występowania zmian* |
*Cechy występujące zmiennie opisane w tekście poniżej tabeli.
Na podstawie badania klinicznego (tab. 1) w dysplazji zębiny typu I (DDI) w uzębieniu mlecznym i stałym stwierdzono, że stopień ruchomości patologicznej zębów związany jest z długością korzeni uwarunkowaną zaawansowaniem choroby (podtyp a, b, c, d – wyjaśnienie przy rycinie 1) (13). W tym typie dysplazji w uzębieniu zarówno mlecznym, jak i stałym, zaobserwowano stan zapalny przyzębia brzeżnego o różnym nasileniu w zależności od stopnia patologicznej ruchomości zębów. U niektórych pacjentów stwierdzano przedwczesną utratę zębów mlecznych i stałych zależną od stopnia długości korzeni (8, 12, 14, 15, 16, 17). W badaniu klinicznym zębów mlecznych z dysplazją zębiny typu II (DDII) obserwowano zmienioną barwę koron zębów na kolor opalizujący, bursztynowy lub/i niebieski. W uzębieniu stałym wyżej wymieniona cecha nie występowała lub widoczna była w mniejszym nasileniu (7, 8, 16, 18).
Ryc. 1. Dysplazja typu I w obrazie radiologicznym (podtypy) wg Carroll i wsp.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Witkop CJ: Genetics and Dental Heath. New York, Toronto, London 1961, 227-235. 2. Dean JA et al.: Dentin dysplasia, type II linkage to chromosome 4q., J Craniofac Genet Dev Biol 1997; 17(4): 172-7. 3. MacDougall M: Dental structural diseases mapping to human chromosome 4q21., Connect Tissue Res 2003; 44 Suppl 1: 285-91. 4. Wesley RK et al.: Dentin dysplasia type I. Clinical, morphologic, and genetic studies of a case. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1976; 41(4): 516-24. 5. Witkop CJ Jr: Amelogenesis imperfecta, dentinogenesis imperfecta and dentin dysplasia revisited: problems in classification. J Oral Pathol 1988; 17(9-10): 547-53. 6. O Carroll MK, Duncan WK, Perkins TM: Dentin dysplasia: review of the literature and a proposed subclassification based on radiographic findings. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1991; 72(1): 119-25. 7. Kuczyńska E, Kiernicka M: Wrodzone nieprawidłowości budowy twardych tkanek zębów – problem klasyfikacji. Przegląd Stomatologii Wieku Rozwojowego 1993; 12(4): 26-28. 8. Janicha J,Perendyk J: Zespół dziedzicznej dysplazji zębiny w świetle aktualnego piśmiennictwa. Klinika Stomatologiczna 1994/1; 8-10. 9. Shields ED, Bixler D, el-Kafrawy AM: A proposed classification for heritable human dentine defects with a description of a new entity. Arch Oral Biol 1973; 18(4): 543-53. 10. Eastman JR, Melnick M, Goldblatt LI: Focal odontoblastic dysplasia: dentin dysplasia type III? Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1977; 44(6): 909-14. 11. Ciola B, Bahn SL, Goviea GL: Radiographic manifestations of an unusual combination Types I and Type II dentin dysplasia. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1978; 45(2): 317-22. 12. Kaczmarek U, Fita K: Dysplazja zębiny. Mag Stom 2004; nr 4, 57-61. 13. O Carroll MK, Duncan WK, Perkins TM: Dentin dysplasia: review of the literature and a proposed subclassification based on radiographic findings. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1991; 72(1): 119-25. 14. Szpringer M, Janicha J: Dysplazja zębiny. Czas Stomat 1974; 27(3): 213-217. 15. Borysewicz G: Dysplazja zębiny korzeniowej. Mag Stom 1997; 10: 40-43. 16. Secomska-Hulisz M et al.: Dysplazja zębiny typu I. Opis przypadku. Czas Stomat 1999; LII, 1: 45-49. 17. Kaczmarczyk-Stachowska A et al.: Rzadki przypadek dysplazji zębiny typu I. Czas Stomat 2002; LV, 3: 161-64. 18. Jędrusik-Pawłowska M et al.: Dysplazja zębiny typu I – opis przypadku i przegląd piśmiennictwa. Twój Przegląd Stomatologiczny 2006; 3: 52-53. 19. Ansari G, Reid JS: Dentinal dysplasia type I: review of the literature and report of a family. ASDC J Dent Child 1997; 64(6): 429-34. 20. O Carroll MK, Duncan WK: Dentin dysplasia type I. Radiologic and genetic perspectives in a six-generation family. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1994; 78(3): 375-81. 21. Vieira AR, Modesto A, Cabral MG: Dentinal dysplasia type I: report of an atypical case in the primary dentition. ASDC J Dent Child 1998; 65(2): 141-4. 22. Kalk WW, Batenburg RH, Vissink A: Dentin dysplasia type I: five cases within one family. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 1998; 86(2): 175-8. 23. Shankly PE, Mackie IC, Sloan P: Dentinal dysplasia type I: report of a case. Int J Paediatr Dent 1999; 9(1): 37-42. 24. Comer TL, Gound TG: Hereditary pattern for dentinal dysplasia type Id: a case report. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2002; 94(1): 51-3. 25. Pawlicki R et al.: Morfologiczne badania zębów z klinicznym rozpoznaniem dysplazji zębiny typu I. Czas Stomat 2002; LV, 9: 547-51. 26. Syryńska M, Janiszewska-Olszowska J: Dziedziczna dysplazja zębiny typu Ic – opis trzech przypadków. Czas Stomat 2005; LVIII, 7: 520-24. 27. Ravanshad S, Khayat A: Endodontic therapy on a dentition exhibiting multiple periapical radiolucencies associated with dentinal dysplasia Type 1. Aust Endod J 2006; 32(1): 40-2. 28. Kim JW, Simmer JP: Hereditary dentin defects. J Dent Res 2007; 86(5): 392-9. 29. Hart PS, Hart TC: Disorders of human dentin. Cells Tissues Organs 2007; 186(1): 70-7. 30. Duncan WK et al.: Type I dentin dysplasia: report of two cases. Ann Dent 1991; 50(2): 18-21. 31. Melnick M et al.: Dentin dysplasia, type II: a rare autosomal dominant disorder. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1977; 44(4): 592-9. 32. Jasmin JR, Clergeau-Guerithault S: A scanning electron microscopic study of dentin dysplasia type II in primary dentition. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1984; 58(1): 57-63.
