© Borgis - Nowa Pediatria 4/2006, s. 90-94
*Agnieszka Kędra
Częstość występowania bólów kręgosłupa a sposób spędzania czasu wolnego wśród dziewcząt wiejskich*
THE FREQUENCY OF SPINE PAIN APPEARANCE AND THE WAY OF SPENDING leisure TIME in THE country GIRLS
Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie Zamiejscowy Wydział Wychowania Fizycznego w Białej Podlaskiej Zakład Korektywy
Kierownik Zakładu: dr Krystyna Górniak
Streszczenie
Introduction: Free time and the way of its arranging concerns people at any age and can have either positive or negative impact on the man´s health condition. Properly measured physical activities and tiredness especially whilst being in the open air is the best medicine to all civilisation illnesses, and in particular because of overworking and degeneracy of motor organs. Little or no physical activities, sedentary lifestyle are due to a risk factor of the modern civilisation illnesses and spine pain most of all. The spine pain is one of the most common reasons of seeing a GP among patients. The frequency of spine pain appearance at the average sways between 50-90%. The aim of this piece of work is trying to show the relationship between the way of spending free time and the frequency of the spine pain appearance among the tested group of the girls living in the village.
Materials and methods: A survey was carried out on 189 girls at the age of 13-16 who attend two gimnasiums: in Janów Podlaski (n-79) and Cicibór Duży (n-110). The tool which was used in the survey was questionnaire including ten questions.
The results: Some spine problems of a different growth (appearing very seldom, few times a year, constantly) were reported by 158 (83,6%) tested girls. 13 (16,4%) of the girls have never experienced such pain in their lifetime. The pain was very often located in the lumbar region. The tested group of girls has got a tendency to a passive free time and a sedentary lifestyle.
Conclusion: Sedentary lifestyle has got a strong impact on the frequency of the spine pain appearance among the tested girls. Frequency of the spine pain among such young people should trigger of GPs and physical education teachers´ interest.
Wstęp
Znaczenie czasu wolnego w życiu człowieka trudno przecenić. W literaturze istnieje wiele jego definicji, lecz udzielenie pełnej odpowiedzi na pytanie, czym jest czas wolny, nie jest sprawą łatwą. Jak podaje Dąbrowski czas wolny dzieci i młodzieży należy postrzegać jako czas poza obowiązkami szkolnymi, domowymi i biologicznymi, w którym mogą, przy aprobacie rodziców i opiekunów, podejmować czynności umożliwiające im różne formy samorealizacji (1). Czas wolny, jego zagospodarowanie i sposób spędzania, dotyczy ludzi w każdym wieku i może wpływać pozytywnie bądź negatywnie na stan zdrowia człowieka. To, jakim stanie się dorosły człowiek zależy od wielu czynników. Jednym z tych czynników jest styl życia, w tym głównie aktywność fizyczna, która powinna być podejmowana od najmłodszych lat.
Postęp i rozwój naukowo-techniczny wpływa w istotny sposób na poziom życia społeczeństwa. Przemiany dokonujące się we współczesnych społeczeństwach przynoszą w efekcie zwiększanie się zasobów czasu wolnego w życiu człowieka, który można wypełnić odpoczynkiem, zabawą, pracą umysłową, artystyczną a także sportową (2). Gospodarowanie czasem wolnym jest w pewnym sensie indywidualną sprawą każdego człowieka. Nie powinna to jednak być dowolność bez ograniczeń. Człowiek powinien liczyć się ze swoimi potrzebami biologicznymi, jak i koniecznością utrzymywania organizmu przy życiu i regenerowania sił. Wiele wątpliwości budzą formy spędzania i wykorzystywana czasu wolnego szczególnie przez dzieci i młodzież, które charakteryzują się dużą pasywnością (3).
Nauka dowiodła niebagatelne znaczenie aktywności ruchowej dla zachowania zdrowia i prawidłowego rozwoju człowieka. Aktywność ruchowa nie tylko zapobiega, ale także może hamować proces rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych (4). Mała aktywność fizyczna, siedzący tryb życia stanowi czynnik ryzyka wczesnego rozwoju chorób cywilizacyjnych, w tym bólów kręgosłupa (5, 6, 7). Lekarze coraz częściej notują przypadki bólów kręgosłupa u ludzi młodych, a nawet dzieci (8). Do niekorzystnych czynników powodujących dolegliwości bólowe można zaliczyć: siedzący (sedenteryjny) tryb życia, zmniejszoną aktywność ruchową, nadwagę i otyłość powodujące dodatkowe obciążenia kręgosłupa, nieprawidłową postawa ciała, niewłaściwą mechanikę ciała w czasie pracy, wielokrotne powtarzanie niektórych ruchów oraz urazy (9).
Prawidłowe ukształtowanie i funkcjonowanie kręgosłupa jest uzależnione od harmonijnej współpracy zespołów dynamicznych, głównie: mięśni grzbietu, mięśni biodrowo-lędźwiowych i mięśni brzucha. Na skutek przyjmowania długotrwałej pozycji siedzącej przyczepy mięśni brzucha i mięśni biodrowo-lędźwiowych są zbliżone, co prowadzi do ich zwiotczenia. Osłabione mięśnie nie pracują harmonijnie z mięśniami grzbietu, co pociąga za sobą niekorzystne następstwa dla ukształtowania funkcji kręgosłupa (10). Odpowiednio dozowany ruch i zmęczenie, szczególnie na świeżym powietrzu, to najlepsze i najskuteczniejsze lekarstwo na choroby cywilizacyjne, a zwłaszcza przeciążenia i zwyrodnienia narządu ruchu (11).
Celem niniejszej pracy jest próba ukazania związku pomiędzy sposobem spędzania wolnego czasu a częstością występowania bólów kręgosłupa w badanej grupie dziewcząt wiejskich.
Materiał i metoda
Badania przeprowadzono zimą (na przełomie lutego i marca) 2006 roku, objęto nimi 189 dziewcząt wieku 13-16 lat, uczęszczających do gimnazjów we wsiach Janów Podlaski (n -79) i Cicibór Duży (n-110).
Jako narzędzie badawcze zastosowano ankietę zawierającą 10 pytań. W niniejszej pracy wykorzystano jedynie te pytania, które dotyczą częstości występowania bólów kręgosłupa, form spędzania i wykorzystania czasu wolnego jak i podejmowania aktywności ruchowej w czasie wolnym. Zebrane wyniki opracowano statystycznie obliczając: c2 (istotność statystyczną) i CKOR (korelację).
Wyniki badań i ich omówienie
Dolegliwości bólowe kręgosłupa o różnym nasileniu (występujące: bardzo rzadko, kilka razy do roku lub ciągle) zgłosiło 158 (83,6%) badanych. Nigdy nie doświadczyło takiego bólu 31 (16,4%) dziewcząt (ryc. 1).
Ryc. 1. Częstość występowania dolegliwości bólowych kręgosłupa (n-189).
Ból zlokalizowany był najczęściej w odcinku lędźwiowym, co zgłosiło 109 (69%) dziewcząt. Zdecydowana większość badanych odczuwa dolegliwości bólowe kręgosłupa. Skłania to do wnikliwej analizy sposobu spędzania i wykorzystania czasu wolnego, jak również podejmowania bądź nie aktywności ruchowej w czasie wolnym przez badaną grupę dziewcząt.
Analiza wyników badań pokazała związek istotny statystycznie między ilością czasu spędzanego w pozycji siedzącej w ciągu dnia a częstością występowania bólów kręgosłupa. Siła związku między analizowanymi zmiennymi jest umiarkowana (tab. 1).
Tabela 1. Pozycja siedząca w ciągu dnia (n-189).
| Pozycja siedząca w ciągu dnia | n - 158 | | n - 31 | |
| n | % | n | % |
| 3-5 godz. | 5 | 3,2 | 9 | 29 |
| pow. 5-6 godz. | 25 | 15,8 | 11 | 35,5 |
| pow. 6-8 godz. | 37 | 23,4 | 7 | 22,6 |
| pow. 8-10 godz. | 71 | 44,9 | 4 | 12,9 |
| pow. 10 godz. | 20 | 12,7 | 0 | 0 |
c2 = 38,98, p <0,001, CKOR – 0,43.
Wyniki badań pokazują, że wśród dziewcząt uskarżających się na dolegliwości bólowe kręgosłupa 44,9% z nich spędza od 8 do 10 godzin dziennie w pozycji siedzącej, a ponad 12% respondentek powyżej 10 godzin w ciągu dnia (ryc. 2).
Ryc. 2. Pozycja siedząca w ciągu dnia (n-189).
Żadna z dziewcząt, u których bóle kręgosłupa nie występują, nie spędza w pozycji siedzącej powyżej 10 godzin dziennie (ryc. 2). Ponad 35% respondentek spędza w takiej pozycji od 5 do 6 godzin dziennie, natomiast 29% ogranicza tą pozycję do 3-5 godzin w ciągu dnia.
Między aktywnymi formami spędzania czasu wolnego a częstością występowania bólów kręgosłupa w badanej grupie dziewcząt wiejskich stwierdzono brak związku istotnego statystycznie (tab. 2).
Tabela 2. Preferowane formy spędzania czasu wolnego (n-189).
| Formy wypoczynku | n - 158 | | n - 31 | |
| n | % | n | % |
| czytanie książek | 6 | 3,8 | 1 | 3,3 |
| spotkania towarzyskie | 34 | 21,5 | 5 | 16,1 |
| słuchanie muzyki | 57 | 36,1 | 12 | 38,7 |
| ćwiczenia fizyczne | 14 | 8,9 | 5 | 16,1 |
| oglądanie TV | 47 | 29,7 | 8 | 25,8 |
c2 = 1,94, p> 0,05
Do najbardziej preferowanych form spędzania czasu wolnego młodzież uskarżająca się na dolegliwości bólowe kręgosłupa zalicza się: słuchanie muzyki – 36,1% i oglądanie telewizji – 29,7% respondentek. Mało czasu dziewczęta przeznaczają na czytanie prasy i książek, co zgłosiło 3,8% badanych. Ćwiczenia fizyczne to również bardzo mało popularna forma spędzania czasu wolnego, którą zgłosiło zaledwie 8,9% badanych dziewcząt (ryc. 3).
Ryc. 3. Preferowane formy spędzania wolnego czasu (n-189).
Wśród dziewcząt, których bóle kręgosłupa nie dotyczą, dominują takie same formy wykorzystania czasu wolnego jak w poprzednio omówionej grupie. Słuchanie muzyki i oglądanie TV wybrało blisko 42% badanych dziewcząt. Aktywności fizycznej w czasie wolnym podejmuje się jedynie 16,1% respondentek (ryc. 3).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Dąbrowski A.: Zarys teorii rekreacji ruchowej, Almamer; Warszawa 2006; 38-39. 2.Kamiński A.: Funkcje pedagogiki społecznej, PWN Warszawa 1982; 28-30. 3.Siwińska J., Siwiński W.: Współczesne wychowanie do turystyki i rekreacji (W:) Turystyka i rekreacja jako czynnik integracji europejskiej; Red. Bosiacki S.; AWF Poznań 1995; 94-95. 4.Opoka D., Fąk T.: Rekreacja ruchowa koniecznym elementem stylu życia współczesnego człowieka (W:) Czas wolny w różnych jego aspektach, Red. Kędzior J., Wawrzak-Chodunek M., Wrocław 2000; 111-119. 5.Bielski J.: Znaczenie aktywności ruchowej dzieci i młodzieży dla rozwoju i zdrowia. (W:) Dodatnie i ujemne aspekty aktywności ruchowej, cz. II: Red. Maszczak T. Uniwersytet Szczeciński; Szczecin 2000; 48-56. 6.Dziak A.: Bolesny krzyż, Medicina Sportiva, Kraków 2003; 6-11. 7.Rudzik J.: Wysiłek fizyczny jako metoda lecznicza i profilaktyczna. Poglądy Wojciecha Oczki na temat leczenia ruchem. Medycyna – Dydaktyka – Wychowanie, 1997, XXIX, 1/2; 107-111. 8.Lesiak A.: Zdaniem specjalisty; Rehabilitacja Medyczna, 1997, Tom I, nr.1;23-27. 9.Brombosz J.: Stosowanie programów ćwiczeń fizycznych w profilaktyce i leczeniu bólów krzyża, Rehabilitacja Medyczna 1997, Tom I, nr 1;27-31. 10.Kiwerski J.: Problem bólów krzyża u młodzieży, Postępy Rehabilitacji 2001/2; 11-15. 11.Szukalska T.: Aktywność ruchowa a rozwój cywilizacji. Lider 2001/4; 8-10. 12.Kiwerski J.: Schorzenia i urazy kręgosłupa, PZWL Warszawa 2001; 11-12. 13.Świerkot J.: Bóle krzyża – etiologia, diagnostyka i leczenie. Przewodnik Lekarza 2006/2; 86-98. 14.Anderson B.J.: Epidemiological features of chronic low-back pain, Lancet 1999/353; 242-247. 15.Hilger M.: Historia i leczenie bólu przewlekłego. Nowa Medycyna 2001/2; 23-27. 16.Styczyński T.: Czynniki ryzyka choroby dyskowej w świetle badań radiologicznych lędźwiowego odcinka kręgosłupa (W:) Przeciążenia narządu ruchu w pracy zawodowej i sporcie. Red. Kabsch A. AWF Warszawa 1990; 166-168. 17. Ogonowski A.: Bóle krzyża – przyczyny i leczenie. Nowa Medycyna 1998/12; 22-25. 18.Balague F., Troussier B., Salminen J.: Non – specific low back pain in children and adolescent: risk factors. Eur. Spine. J. 1999/8; 429- 438. 19.Phélip X.: Why the back of the child?; Eur. Spine. J., 1999/8; 426-428. 20.Harreby M., Nygaard B., Jessen T.: Risk factors for low back pain in a cohort of 1389 Danish school children: an epidemiologic study. Eur. Spine. J., 1999/8; 444-450. 21.Gunzburg R., Balagué F., Nordin M. i wsp. Low back pain in a population of school children. Eur. Spine. J. 1999/8; 439-443. 22.Rutkowska E.: Bóle krzyża u uczennic – wyzwaniem dla szkolnego wychowania fizycznego. Kultura Fizyczna 2003, nr 11/12; 8-10. 23.Królicki J.: Sposoby spędzania czasu wolnego przez młodzież szkół średnich w środowisku małego miasta. (W:) Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku Red. Umiastowska D.; PTNKF i Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2001; 195-198.
