© Borgis - Nowa Pediatria 3/2007, s. 54-59
Halina Woś, *Anna Gawęda
Przyczyny rezygnacji z karmienia naturalnego dzieci z terenu Górnego Śląska
Reasons for the resignation from breastfeeding In Upper – Silesian Region
Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka i Matki Klinika Pediatrii
Kierownik Kliniki: dr hab. n. med. Halina Woś – prof. ŚUM
Streszczenie
Breastfeeding is most beneficial both for the child and mother. There are cases where it is difficult to maintain this kind of feeding.
Aim of the study. Identification of the agents which can influence breastfeeding by analysis of the reasons for the resignation from this kind of feeding.
Materials and method. The research was carried out in the group of 300 mothers with babies up to 24th month. There was used a specific questionnaire concerning breastfeeding and the reasons for its termination. The results were assessed in accordance with descriptive and analytical statistics.
Results. The term and kind of labour, knowledge of breastfeeding techniques, information on the beneficial aspects of breastfeeding provided by medical staff, additional artificial feeding, smoking and education of parents all these aspects have an influence on the duration of breastfeeding.
Conclusions. Prolongation of breastfeeding can be reached by further activation of medical staff through the whole period of breastfeeding. Knowledge of techniques which dysfunction breastfeeding and their elimination results in prolongation of breastfeeding.
Wstęp
Prawidłowe żywienie ma ogromne znaczenie dla optymalnego rozwoju dziecka. Najkorzystniejsze zarówno dla dziecka, jak i dla matki jest karmienie wyłącznie piersią przez pierwsze półrocze życia dziecka i stopniowe rozszerzanie jego diety w drugim półroczu życia. Według Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAP) karmienie naturalne gwarantuje najlepsze możliwe zdrowie, jak również osiągnięcia rozwojowe i psychospołeczne niemowląt (1). Nie zawsze jednak jest możliwe utrzymanie takiego sposobu karmienia, czasami kobiety z różnych przyczyn nie mogą lub nie chcą kontynuować karmienia piersią swojego dziecka.
Cele pracy
Znalezienie czynników mogących wpłynąć na wydłużenie czasu karmienia naturalnego poprzez poznanie przyczyn rezygnacji z tego sposobu żywienia dzieci.
Materiał i metody
Badania przeprowadzono wśród grupy 300 matek dzieci hospitalizowanych w Górnośląskim Centrum Zdrowia Dziecka i Matki w Katowicach. Do badań włączono dzieci w wieku od 0 do 24 miesiąca życia, rozwijające się prawidłowo, będące w momencie przyjęcia do szpitala na diecie odpowiedniej do wieku. Wszystkie dzieci hospitalizowane były z powodu ostrej choroby lub urazu nie pozostających w związku przyczynowym z przeprowadzanym badaniem.
W badaniu wykorzystano autorski kwestionariusz, zawierający pytania ogólne (m.in. rodzaj porodu i stan dziecka po urodzeniu, ilość dzieci w rodzinie, wiek i wykształcenie rodziców, miejsce zamieszkania, warunki bytowe rodziny w ich własnym odczuciu) oraz pytania szczegółowe dotyczące karmienia naturalnego, źródeł pozyskiwania informacji na temat karmienia piersią oraz przyczyn zaprzestania karmienia naturalnego.
Analiza statystyczna danych została przeprowadzona w dwóch etapach: statystyka opisowa i analityczna. Dla zmiennych ilościowych obliczono typowe statystyki opisowe: wartość średnia, odchylenie standardowe, wartości minimalne i maksymalne. Do oceny zależności pomiędzy zmiennymi jakościowymi wykorzystano test chi-kwadrat. Część analityczna została oparta o metodę uogólnionej analizy liniowej i nieliniowej. Do analizy danych wykorzystano program Statistica.
Wyniki badań
W badanej populacji 159 dzieci (53%) stanowili chłopcy, a 141 (47%) dziewczynki. Większość dzieci (n= 213,71%) urodziła się siłami natury, pozostała grupa (n=87, 29%) przyszła na świat za pomocą cięcia cesarskiego. Urodzeniowa masa ciała dzieci wahała się od 800 g do 4400 g (średnia: 3136 ± 612 g). Przeważająca grupa dzieci (n=237,79%) urodziła się z ciąż donoszonych. Większość dzieci (n=273,91%) przyszła na świat w dobrym stanie ogólnym (Apgar powyżej 7 punktów).
Wiek matek wahał się od 17 do 46 lat (średnia wieku: 28 ± 5,2), przeważały matki w wieku między 21 a 30 rokiem życia (n=199,66, 33%). Podobnie kształtował się wiek ojców dzieci (od 18 do 52 lat, średnia wieku: 30,8 ± 6,01).
Czasokres i czynniki warunkujące karmienie naturalne, wykształcenie rodziców oraz sytuacja bytowa rodzin badanej populacji zostały omówione wcześniej (2).
Większość ankietowanych matek (n=281, 93, 67%) karmiła naturalnie. Podane przez matki przyczyny rezygnacji z karmienia piersią podzielono na dwie grupy: przyczyny ze strony matki oraz przyczyny ze strony dziecka. Wśród przyczyn ze strony matki dominowały przyczyny określone jako inne (n=122, 48,6%) – najczęściej były to: trudności w karmieniu piersią, zanik pokarmu, opieka nad starszymi dziećmi, decyzja matki bez podania przyczyny zakończenia karmienia. Wśród przyczyn ekonomicznych (18 matek, 7,2%) dominował powrót do pracy lub szkoły. Przyczyny zakończenia karmienia naturalnego ze strony dziecka podzielono na trzy grupy: dokarmianie mlekiem modyfikowanym (n=38, 15,1%), przyczyny zdrowotne (n=29, 11,6%) oraz inne (najczęściej były to: dziecko samo odstawiło pierś, dziecko miało trudności ze ssaniem piersi). W kilku przypadkach matki podały po dwie przyczyny rezygnacji z karmienia piersią (jedną ze strony dziecka i jedną ze strony matki). Przyczyny rezygnacji z karmienia naturalnego przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Przyczyny rezygnacji z karmienia naturalnego ze strony matki i dziecka.
| Przyczyny rezygnacji z karmienia naturalnego | n | % |
| Przyczyny ze strony matki | Ekonomiczne | 18 | 7,2 |
| Zdrowotne | 29 | 11,6 |
| Inne | 122 | 48,6 |
| Przyczyny ze strony dziecka | Dokarmianie | 38 | 15,1 |
| Zdrowotne | 29 | 11,6 |
| Inne | 15 | 5,9 |
| Suma | 251 | 10 |
W badanej populacji 63 (21%) dzieci przyszło na świat przedwcześnie – przed 38 tygodniem ciąży. Prawie wszystkie dzieci urodzone przedwcześnie były karmione naturalnie (n=60, 95,2%), jednak głównie w okresie do 6 miesiąca życia. Średnia długość karmienia naturalnego wynosiła w tej grupie 3,7 miesiąca, natomiast w grupie dzieci urodzonych o czasie 4,8 miesiąca. Przyczyny zakończenia karmienia naturalnego w grupie dzieci urodzonych przedwcześnie i urodzonych o czasie przedstawia tabela 2.
Tabela 2. Przyczyny rezygnacji z karmienia naturalnego w zależności od terminu porodu.
| Przyczyny rezygnacji z karmienia naturalnego | Termin porodu |
| Przed 38 tyg. c. | Po 38 tyg. c. |
| n | % | n | % |
| Przyczyny ze strony matki | Ekonomiczne | 2 | 3,18 | 16 | 8,47 |
| Zdrowotne | 8 | 12,7 | 21 | 11,11 |
| Inne | 31 | 49,21 | 91 | 48,15 |
| Przyczyny ze strony dziecka | Dokarmianie | 10 | 15,87 | 28 | 14,81 |
| Zdrowotne | 6 | 9,52 | 23 | 12,17 |
| Inne | 6 | 9,52 | 10 | 5,29 |
| Suma | 63 | 100 | 189 | 10 |
Badania wykazały, że 261 (87%) dzieci przyszło na świat z masą ciała przekraczającą 2500 g. Tabela 3 przedstawia odsetek dzieci karmionych naturalnie w zależności od urodzeniowej masy ciała. Osiemdziesiąt siedem (29%) dzieci przyszło na świat za pomocą cięcia cesarskiego, większość z nich (n=75, 86,21%) była karmiona naturalnie.
Tabela 3. Karmienie naturalne w zależności od urodzeniowej masy ciała dziecka.
| | Urodzeniowa masa ciała |
| Poniżej 1500 g | 1500 - 2499 g | Powyżej 2500 g |
| n | % | n | % | n | % |
| Karmione naturalnie | 4 | 1,34 | 30 | 10,03 | 246 | 82,27 |
| Nie karmione naturalnie | 0 | 0,00 | 4 | 1,34 | 15 | 5,02 |
| Dokarmiane mieszanką modyfikowaną | 1 | 0,33 | 13 | 4,35 | 66 | 22,07 |
| Średnia długość karmienia naturalnego | 3,9 m-ca | 2,1 m-ca | 5,1 m-ca |
Badano również wpływ terminu i drogi porodu, czasu przystawienia dziecka do piersi, praktyk zaburzających karmienie oraz stosowania używek przez matkę na długość trwania karmienia naturalnego. Wyniki znamienne statystycznie uzyskano w prawie wszystkich badanych parametrach. Znajomość techniki karmienia piersią, w którą wprowadzał personel oddziałów położniczych a później otwartej opieki zdrowotnej, jak również bezpośrednio inne osoby (tzw. „grupy wsparcia”) wywierała znamienny statystycznie wpływ na długość karmienia naturalnego. Natomiast inne źródła informacji o zaletach karmienia naturalnego, jak czasopisma popularne, specjalistyczne oraz media nie wpływały znamiennie na długość karmienia piersią (tabela 4).
Tabela 4. Czynniki związane z porodem, techniką karmienia i praktykami zaburzającymi karmienia naturalne wpływające na długość trwania karmienia naturalnego.
| Zmienna zależna | Zmienne niezależne | Wartość współczynnika regresji | Poziom istotności (p) |
| Długość karmienia piersią | czas trwania ciąży | 0,26 | 0,01 |
| droga porodu - siłami natury | 1,25 | 0,02 |
| znajomość techniki karmienia piersią | 3,85 | <0,0001 |
| czas przystawienia do piersi | -0,04 | 0,006 |
| praktyki zaburzające karmienie piersią | dopajanie | -0,88 | 0,06 |
| dopajanie butelką | -2,71 | 0,06 |
| dopajanie łyżeczką | 2,22 | 0,01 |
| dokarmianie | -2,02 | <0,0001 |
| smoczek | 0,24 | 0,62 |
| uzyskiwanie informacji o zaletach kamienia piersi | 0,12 | 0,81 |
| źródła informacji o zaletach kamienia piersią | źródła 1 | 0,1 | 0,84 |
| źródła 2 | 0,29 | 0,69 |
| źródła 3 | 0,6 | 0,44 |
| źródła 4 | 0,21 | 0,78 |
| źródła 5 | 1,82 | 0,08 |
| nauczyciel karmienia piersią | osoba 1 | 4,15 | <0,0001 |
| osoba 2 | 4,92 | <0,0001 |
| osoba 3 | 4,75 | <0,0001 |
| palenie papierosów | -0,62 | 0,3 |
Źródła 1 – źródła informacji o zaletach kamienia – personel służby zdrowia
Źródła 2 – źródła informacji o zaletach kamienia – inne (rodzina, inne matki)
Źródła 3 – źródła informacji o zaletach kamienia – popularne (czasopisma)
Źródła 4 – źródła informacji o zaletach kamienia – specjalistyczne
Źródła 5 – źródła informacji o zaletach kamienia – media
Osoba 1 – nauczyciel karmienia piersią – personel oddziału położniczego
Osoba 2 – nauczyciel karmienia piersią – personel otwartej opieki zdrowotnej
Osoba 3 – nauczyciel karmienia piersią – inne (rodzina, inne matki)
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. American Academy of Pediatrics: Breastfeeding and the use of human milk. Pediatrics 2005; 115: 496-506. 2.Gawęda A., Woś H.: Karmienie naturalne oraz czynniki warunkujące jego długość u dzieci z terenu Górnego Śląska. Nowa Pediatria 2007; 1: 5-10. 3.Zagórecka E., Piotrowska-Jastrzębska J.: Żywienie niemowląt - wybrane aspekty. Pediatr. Pol., 2007; 82, 7: 559-566. 4.Arora S., et al.: Major factors influencing breastfeeding rates: Mother´s perception of father´s attitude and milk supply. Pediatrics 2000; 106: e67. 5.Taveras E.M., et al.: Opinions and practices of clinicians associated with continuation of exclusive breastfeeding. Pediatrics 2004; 113: 283-290. 6.Mazur J., Mikiel-Kostyra K.: Uwarunkowanie żywienia noworodków w szpitalnej opiece poporodowej. Część II: Czynniki warunkujące wyłączne karmienie piersią. Gin. Pol., 2000, 71, 7: 604-610. 7.Mikiel-Kostyra K., Mazur J.: Masa ciała jako czynnik warunkujący sposób żywienia noworodków w oddziałach położniczo - noworodkowych w Polsce. Med. Wieku Rozwoj. 2000; 4, 3: 337-346. 8.Howard C.R., et al.: Randomized clinical trial of pacifier use and bottle-feeding or cupfeeding and their effect on breastfeeding. Pediatrics 2003; 111: 511-518. 9. World Health Organization. Global strategy for infant and young child feeding. Geneva, The Organization 2003. www.who.int/nut/documents/gs_infant_feeding_text_eng.pdf. 10.Rowicka G.: Najczęstsze błędy w sposobie żywienia niemowląt - obserwacje własne. Pediatr. Pol., 2006; 81, 10: 735-738. 11.Bołtruszko I., et al.: Wpływ stosowania smoczka do uspokajania na czas trwania karmienia piersią. Pediatr. Pol., 2000; 8: 663-668. 12.Horvath A., et al.: The effect of brief exposure to water, breast-milk substitutes, or other liquids on the success and duration of breastfeeding: a systematic review of randomized controlled trials. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr., 2005; 40, 5: 690. 13.Stolarczyk A., Zagórecka A.: Dopajanie niemowląt w wieku 6 i 12 miesiecy na podstawie badań w projekcie naukowo-badawczym "Nawyki żywieniowe a stan odżywienia niemowląt w Polsce". Standardy Medyczne 2007; 4: 119. 14.Nevo N., et al.: Infant feeding patterns in the first 6 months: an assessment in full-term infants. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr., 2007; 45: 234-239. 15.McInnes R.J., et al.: Evaluation of a community-based intervention to increase breastfeeding prevalence. J. Public. Health. Med., 2000; 22, 2: 138-145. 16.Dennis C.L., et al.: The effect of peer support on breast-feeding duration among primiparous women: a randomized controlled trial. CMAJ 2002; 166, 1: 21-28. 17.Labarere J., et al.: Efficacy of breastfeeding support provided by trained clinicians during an early, routine, preventive visit: a prospective, randomized, open trial of 226 mother-infant pairs. Pediatrics 2005; 115: 139-146. 18.Żukowska-Rubik M., Nehring-Gugulska M.: Standard wizyty w poradni laktacyjnej. Standardy Medyczne 2005; 4: 1786-1790. 19.Ahluwalia I., et al.: Who is breast-feeding? Recent trends from the pregnancy risk assessment and monitoring system. J. Pediatr., 2003; 5: 486-491. 20.Cunha A.J., et al.: Breastfeeding and pacifier use in Brazil. Indian J. Pediatr. 2005; 72, 3: 209-212. 21.Nehring-Gugulska M.: Karmienie piersią, cz.2. Medical Tribune 2007; 7: 30. 22. Owen Ch.G., et al.: Effect of infant feeding on the risk of obesity across the life course: a quantitative review of published evidence. Pediatrics 2005; 115, 5: 1367-1377. 23.Schack-Nielsen L., Fleischer Michaelsen K.: Breast feeding and future health. Curr. Opin. Clin. Nutr. Metab. Care 2006; 9: 289-296.
