Wraz z rozwojem neonatologii oraz anestezjologii dziecięcej wzrasta przeżywalność wcześniaków, noworodków i niemowląt ze znacznymi wadami wrodzonymi oraz niską masą urodzeniową (6). W wielu przypadkach pojawiają się zwężenia dróg oddechowych powstające na skutek przedłużonej intubacji. Drogi oddechowe mogą być zwężone w każdym miejscu, ale najczęstszym pointubacyjnym zwężeniem u dzieci jest okolica podgłośniowa (2, 6). Najwęższe miejsce występuje na poziomie chrząstki pierścieniowatej, która jest jedynym pełnym pierścieniem w drogach oddechowych dziecka.

Zwężenie okolicy podgłośniowej rozpoznajemy wówczas, jeśli średnica światła podgłośni u noworodka jest mniejsza od 4 mm, a u wcześniaków mniejsza od 3 mm. Zwężenia okolicy podgłośniowej mogą być wrodzone lub nabyte. Prawdopodobieństwo wystąpienia zwężenia dróg oddechowych u noworodków wymagających intubacji wynosi 2-8%. Sugeruje się, że przyczyną zwężeń jest bezpośredni uraz podczas wprowadzania rurki intubacyjnej, zmiany zapalne lub odczynowe ze strony błony śluzowej, bezpośredni ucisk rurki intubacyjnej, źle dobrane ciśnienie w balonie uszczelniającym, nieodpowiedni do wieku rozmiar rurki intubacyjnej. Pewną rolę odgrywają również czynniki ogólnoustrojowe, stan układu krążenia, stan odżywienia, choroby metaboliczne, osobnicza skłonność do reakcji zapalnych (2, 3, 6).

Etiologia wrodzonych zwężeń podgłośniowych związana jest z zaburzeniami procesu rekanalizacji dróg oddechowych, który przebiega około 10 tygodnia życia płodowego. Zwężenia wrodzone mogą występować jako zwężenia chrzęstne lub błoniaste (1, 2).

Obecnie częstość występowania nabytych zwężeń okolicy podgłośniowej jest zdecydowanie większa niż częstość występowania wrodzonych zwężeń krtani. Związane jest to z dynamicznym rozwojem technik intubacji oraz powszechnym stosowaniem tzw. intubacji przedłużonej (7).

W diagnostyce różnicowej zwężenia okolicy podgłośniowej należy rozważyć wszystkie stany prowadzące do zwężenia dróg oddechowych i stridoru, w tym: wrodzoną wiotkość krtani i tchawicy, naczyniaki podgłośniowe, porażenia strun głosowych, płetwy krtaniowe, torbiele krtani, ostre i nawracające stany zapalne krtani, zmiany nowotworowe okolicy podgłośniowej, ciała obce w okolicy podgłośniowej (1, 2, 4).

Objawy kliniczne zwężenia górnych dróg oddechowych są różne, zależne od przyczyny podstawowej. Dlatego istotne jest dla dalszego postępowania przeprowadzenie szczegółowego wywiadu. Zaleca się następujące pytania:

1) czy schorzenie jest ostre, czy przewlekłe?

2) czy obecny jest stridor?

3) czy stridor pojawia się na wdechu, wydechu lub w obu fazach oddychania?

4) czy stridor zależy od pozycji ciała?

5) czy głos dziecka jest prawidłowy, zachrypnięty, cichy lub występuje bezgłos?

6) czy stridor pojawia się w czasie wysiłku, czy występuje również w spoczynku?

7) czy występują zaburzenia połykania takie jak krztuszenie się lub napadowy kaszel w czasie karmienia?

8) czy dziecko było kiedykolwiek intubowane?

9) czy były wykonywane zabiegi chirurgiczne w obrębie szyi lub klatki piersiowej?

10) czy stwierdzono u dziecka refluks żołądkowo-przełykowy?

W przypadkach zmian wrodzonych takich jak: torbiele krtani, płetwy krtaniowe, wrodzone zwężenie okolicy podgłośniowej, obustronne porażenie strun głosowych, stridor krtaniowy pojawia się natychmiast lub w krótkim okresie po urodzeniu. Nagłe wystąpienie stridoru krtaniowego po incydencie zakrztuszenia sugeruje obecność ciała obcego w okolicy podgłośniowej. Stany zapalne okolicy podgłośniowej u niemowląt poniżej 4 miesiąca życia występują sporadycznie. Pojawienie się stridoru krtaniowego w tym okresie może być związane z wrodzoną wiotkością krtani, naczyniakiem okolicy podgłośniowej, wrodzonym zwężeniem okolicy podgłośniowej. Pojawienie się stridoru krtaniowego u dziecka po operacjach kardiochirurgicznych lub w obrębie szyi, oraz u dzieci z wodogłowiem może sugerować porażenie strun głosowych. Trudności w rozintubowaniu pacjenta, u którego zastosowano przedłużoną intubację mogą być związane z rozwojem zwężenia pouintubacyjnego. Stridor krtaniowy zależny od pozycji ciała jest charakterystyczny dla wrodzonej wiotkości krtani lub naczyniaków okolicy podgłośniowej. W przypadku zmian zabarwienia głosu, lub siły natężenia głosu, chrypki, patologia dotyczy również strun głosowych. Zaburzenia połykania pojawiają się w przypadku przetrwałych przetok przełykowo-tchawiczych, rozszczepów krtani i tchawicy, zaburzeń czucia w obrębie przedsionka krtani, ustawienia w odwiedzeniu strun głosowych. Schorzenia takie jak refluks żołądkowo-przełykowy sprzyjają nawrotowym zapaleniom krtani, powstawaniu zmian na strunach głosowych, stanów zapalnych okolicy podgłośniowej prowadzących w efekcie do wtórnych zwężeń, zmian zapalnych błony śluzowej tchawicy (1, 2, 6).