© Borgis - Nowa Pediatria 1/2004, s. 18-20
Kamil Hozyasz
Alergia na białka mleka krowiego. Rola mieszanek hipoalergicznych (HA) w żywieniu niemowląt
Cow´s milk allergy. Hypoallergenic infant formulas
z Kliniki Pediatrii, Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Andrzej Milanowski
Streszczenie
Proteins involved in cow´s milk allergy are numerous and heterogeneous. Primary prevention through a hypoallergenic diet may reduce the prevalence of food allergy. Breastfeeding and the use of hypoallergenic formulae in infants at increased – risk of cow´s milk allergy may be beneficial. Feeding infants with partially hydrolyzed formula appears to supress cow´s milk-specific cellular responses.
W skład 1 litra mleka krowiego wchodzi 30-35 g białka, z czego 20% stanowią proteiny serwatkowe, a pozostałe – 80% kazeinowe. Wśród białek serwatkowych dominują syntezowane w gruczołach piersiowych globuliny: b-laktoglobulina i a-laktoglobulina oraz przechodząca z krwi bydlęca surowicza albumina (BSA). Wyróżniane są cztery podstawowe typy białek kazeinowych: aS1, aS2, b i k, kodowanych przez różne geny (tab. 1). U chorych z alergią na białko mleka krowiego uczulenie najczęściej dotyczy białek kazeinowych, b-laktoglobuliny i a-laktoglobuliny. U większości pacjentów uczulenie na białka kazeinowe obejmuje wszystkie cztery typy. b-kazeina, pobudzająca wydzielanie dużych ilości swoistych IgE przez podatne osoby, jest obecna także w pokarmie kobiecym i wykazuje 50% homologię sekwencji aminokwasowej. Należy pamiętać, że alergizujące epitopy kazeiny mogą także znajdować się w serwatce. Hydroliza b-kazeiny może wystąpić pod wpływem endogennych enzymów, np. plazminy obecnej w mleku, czego konsekwencją jest powstanie rozpuszczalnych w wodzie N-końcowych fragmentów kazeiny nazywanych poproteolitycznymi peptonami. Białka kazeinowe izolowane z mleka przeżuwaczy (krów, owiec i kóz) wykazują ponad 90% homologię w zakresie budowy, stąd u osób uczulonych na mleko krowie często występują objawy niepożądane także po spożyciu produktów otrzymywanych z mleka koziego i owczego. b-laktoglobulina należy do rodziny białek lipokainowych, stanowiącej źródło licznych alergenów zwierzęcych. Powyższe białko może nie poddawać się trawieniu i być wchłaniane praktycznie w niezmienionej postaci. Pomimo dużego podobieństwa w budowie pomiędzy bydlęcą i ludzką a-laktoglobuliną, jest ona ważnym alergenem. Proteiny, których zawartość w mleku krowim jest mała, jak BSA, immunoglobuliny i laktoferyna uczulają również do 35-50% chorych (i niekiedy jest to uczulenie na te tylko białka). Badania z ostatnich lat dowodzą, że nie można uznać żadnego z białek wchodzących w skład mleka krowiego za dominujący czynnik, decydujący o alergenności; jednocześnie nie powinno się zapominać o występujących polimorfizmach w zakresie budowy białek oraz zachodzących zmianach w składzie mleka w zależności od fazy laktacji jak i sposobu żywienia krów.
Tabela 1. Skład białek mleka krowiego (wg Josta).
| Białka (30-35g/L) | | Stężenie (g/L) | Wielkość cząsteczki (kilodaltony, kDa) | Liczba aminokwasów
w cząsteczce |
| Serwatka (20%)
| b-laktoglobulina (10%)
a-laktoglobulina (5%)
BSA* (1%)
immunoglobuliny (3%)
laktoferyna (śladowe ilości) | 3-4
1-1,5
0,1-0,4
0,6-1
0,09 | 18,3
14,2
66,3
150
80 | 162
123
582
703
|
| Kazeina (80%)
| aS1-kazeina (32%)
aS2-kazeina (10%)
b-kazeina (28%)
k-kazeina (10%) | 12-15
3-4
9-11
3-4 | 23,6
25,2
24,0
19,0 | 199
207
209
169 |
* Bydlęca surowicza albumina.
W skład mieszanek zawierających białka mleka krowiego, poddanych intensywnej hydrolizie, wchodzą w co najmniej 95%, peptydy o wielkości < 1,5 kDa - oraz mniej niż 0,5% peptydów > 6 kDa. Formuły HA zawierają od 2 do 18% peptydów o wielkości przekraczającej 6 kDa.
Alergia na białka mleka krowiego występuje u około 1,5-2,8% ogólnej populacji dzieci w wieku 0-2 lat, jednakże stopniowo jej częstość występowania ulega obniżeniu wraz z wiekiem – do ok. 0,3% wśród dzieci starszych. Alergia na mleko krowie, kozie, owcze i kobyle może również występować (i ujawnić sie po raz pierwszy) u osób dorosłych (częściej wśród kobiet!), przy czym w niektórych populacjach, jak np. w Szwecji – sięga 1%. Kliniczne objawy alergii na białka mleka krowiego zestawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Objawy kliniczne i zespoły chorobowe rozwijające się u chorych z alergią pokarmową (wg Sterna).
| Objawy | Zespoły |
Uogólnione
Anafilaksja |
Wstrząs |
Żołądkowo-jelitowe
Nudności, wymioty
Biegunka, zaburzenia wchłaniania, brak przyrostu Mc
Krew w stolcu, utrata białka
Ból brzucha, wzdęcia
Zaparcia |
Oral Allergy Syndrome
Enteropatia
Zapalenie okrężnicy, zapalenie odbytnicy
|
Skórne
Obrzęk warg, obrzęki naczyniowe
Świąd, wysypka (rash)
Wyprysk (egzema) |
Pokrzywka
Atopowe zapalenie skóry
|
Oddechowe
Kichanie, wyciek wodnisty
z nosa
Świszczący oddech, kaszel
Skurcz oskrzeli, bezdech |
Nieżyt nosa, zapalenie ucha
Bronchitis
Astma oskrzelowa |
Inne
Obrzęk/bolesność stawów
Bóle głowy, apatia
Drażliwość, nadruchliwość
Białkomocz |
Zapalenie stawów
Migrena
Zespół nadpobudliwości
Nerczyca |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Arshad S.H.: Food allergen avoidance in primary prevention of food allergy. Allergy 2001, 56(Suppl. 67):113-116. 2. D´Auia E., et al.: Nutritional value of a rice-hydrolysate formula in infants cows´ milk protein allergy: a randomised pilot study. J Int. Med. Res. 2003; 31: 215-222. 3. Baumgartner M., Brown C.A., Exl B.-M. et al.: Controlled trials investigating the use of one partially hydrolyzed whey formula for dietary prevention of atopic manifestations until 60 months of age: an overview using meta-analytical techniques. Nutr. Res. 1998, 18:1425-1442. 4. Businco L. et al.: Hydrolyzed cow´s milk formulae. Allergenicity and use in the treatment and prevention. An ESPACI position paper. Pediatr. Allergy. Immunol. 1993, 4:101-111 5. de Boissieu D. et al.: Allergy to intensively hydrolyzed cow milk proteins in infants: idenfication and treatment with an aminoacid-based formula. J. Pediatr. 1997, 131:744-747. 6. Dreborg S.: Dietary prevention of allergy, atopy, and allergic diseases. J Allergy Clin. Immun. 2003; 111: 467-470. 7. Fukushima Y. et al.: Preventive effect of whey hydrolysate formulas for mothers and infants against allergy development in infants for the first 2 years. J. Nutr. Sci. Vitaminol. 1997, 43:397-411. 8. Hozyasz K., et al.: Zawartość b-laktoglobuliny w mieszankach mlecznych dla niemowląt. Lek. Wojsk. 2004; 80: 24-26. 9. Jost R.: Physicochemical treatment of food allergens: application to cow´s milk proteins. Nestle. Nutr. Workshop. Ser. 1988, 17:399-407. 10. Kaczmarski M. et al.: Niedożywienie organizmu a nadwrażliwość pokarmowa. Standardy Medyczne 2004; 1: 204-206. 11. Moriarty K.J. et al.: Relative nutritional value of whole protein, hydrolyzed protein and free aminoacids in man. Gut. 1985, 26:694-699. 12. Nentwich I. et al.: Cow´s milk-specific cellular and humoral immune responses and atopy skin symptoms in infants from atopic families fed a partially (pHF) or extensively (eHF) hydrolyzed infant formula. Allergy 2001, 56:1144-1156. 13. Osborn D.A., Sinn J.: Formulas containing hydrolysed protein for prevention of allergy and food intolerance in infants. Cochrane Database Syst. Rev. 2003; (4): CD003664. 14. Saarinen K.M., Savilahti E.: Infant feeding as a modulator of allergy development. Current Challenges in Infant Nutrition. Satellite Symposium at the 1st World Congress for Pediatric Gastroenterology, Hepatology & Nutrition. Boston, August 7th 2000. 15. Vanderhoof J.A. et al.: Intolerance to protein hydrolisate infant formulas: an underrecognized cause of gastrointestinal symptoms in infants. J. Pediatr. 1997, 131:741-744. 16. Wal J.M.: Structure and function of milk allergens. Allergy 2001, 56 (Suppl. 67):35-38. 17. Zieger R.S.: Food allergy avoidance in the prevention of food allergy in infants and children. Pediatrics 2003; 111: 1662-1671. 18. Zunin C.: Intestinal flora and fecal pH of infants fed with breast milk or a whey hydrolysate formula. Neonatologica 1991, 3:159-166.
