© Borgis - Nowa Pediatria 2/2004, s. 51-54
Krystyna Sidor1, Wiesław Mikołajczyk2, Andrea Horwath-Stolarczyk1
Analiza zapisów EEG u dzieci hospitalizowanych w PSK Nr 3 Akademii Medycznej w Warszawie w latach 1980-1982 z powodu ostrych urazów głowy
EEG analysis in children hospitalized in PSK No 3 Warsaw Medical University after acute head trauma between 1980-1982.
1Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci, Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. A. Radzikowski
2Klinika Wad Wrodzonych i Chorób Przemiany Materii Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. L. Korniszewski
Streszczenie
The aim of the study is to analyse EEG in children hospitalized after acute head trauma in PSK No 3 Warsaw Medical University between 1980-1982. The guidelines for diagnosis and treatment are discussed in details.
Urazy głowy należą do najczęstszych urazów okresu dzieciństwa i wiążą się z wysoką liczbą powikłań pourazowych zwanych urazowym uszkodzeniem mózgu oraz wysoką śmiertelnością. Najwyższa liczba urazów występuje u dzieci w okresie niemowlęcym oraz w okresie dojrzewania, z dwu- / trzykrotną przewagą chłopców (1).
Brakuje usystematyzowanego, jednolitego podziału ciężkości urazów głowy. W istniejących klasyfikacjach uwzględnia się typ urazu oraz wczesną ocenę kliniczną stanu ogólnego pacjenta. Według typu urazy dzielimy na zamknięte, tępe jeśli czaszka pozostaje nienaruszona; lub penetrujące jeśli czaszka, a często i opona twarda są uszkodzone (2). Złamania kości towarzyszące urazom głowy dotyczą przede wszystkim kości ciemieniowych (60-70%), następnie potylicy, kości czołowych i skroni (3). Najczęstszym typem złamań ok. 60-90% są pęknięcia podłużne, rzadziej wgłobienie i pęknięcie podstawy czaszki (4). Około 15-30% urazów z pęknięciem linijnym kości czaszki wiąże się z równoległym urazem wewnatrzczaszkowym, a 40-100% urazów wewnątrzczaszkowych ma towarzyszące złamanie kości czaszki (5).
W ocenie stanu ogólnego chorego, większość klasyfikacji opiera się na Skali Śpiączki Glasgow. Jednak wielu autorów przyjmuje dla tych samych pacjentów różne kryteria klasyfikacji np. dziecko z tzw. „małym” - łagodnym urazem głowy, może uzyskać według tej skali odpowiednio 13-15, 14-15 lub 15 punktów (1, 6, 7). W tabeli 1 umieszczono klasyfikację urazowego uszkodzenia mózgu zmodyfikowaną przez Europejską Federację Towarzystw Neurologicznych (8).
Tabela 1. Klasyfikacja urazów głowy.
| punktacja wg Skali Śpiączki Glasgow | wg American Academy of Pediatrics | |
| ŁAGODNE | > 13 | - brak zaburzeń świadomości |
| - brak zaburzeń ogniskowychi i/lub ubytkowych w szczegółowym badaniu neurologicznym bez cech złamania kości czaszki |
| - krótkotrwała utrata przytomności (max. kilka min) |
| - drgawki bezpośrednio po urazie |
| - wymioty |
| - bóle głowy, wczesna utrata lub deficyty pamięci |
| ŚREDNIE | 9-12 | - utrata przytomności |
| - drgawki |
| - wymioty |
| - bóle głowy, wczesna utrata lub deficyty pamięci |
| CIĘŻKIE | 8 | - skala < 8 p. wymaga intubacji |
| KRYTYCZNE | 3-4 | - uszkodzenie pnia mózgu, z ostrym zespołem śródmózgowym lub opuszkowym |
| - brak reakcji źrenic |
| - brak reakcji ruchowych. |
Około 10%-15% urazów głowy uznawanych jest za ciężkie, pozostałe 85%- 90% stanowią urazy łagodne i średnie (1, 5). Ponad połowa z nich dotyczy pacjentów z pełnym kontaktem i bez utraty przytomności w momencie samego urazu (9). Jednak każdy uraz wewnątrzczaszkowy obarczony jest ryzykiem trwałych deficytów neurologicznych i rozwojem zaburzeń motorycznych i/lub psychicznych. Czas trwania utraty przytomności i amnezja pourazowa ściśle korelują z rokowaniami i dalszym rozwojem psychofizycznym dziecka. Utrata przytomności krótsza niż 24 godziny rzadko daje powikłania w postaci trwałych ubytków neurologicnych. Utrata przytomności trwająca kilka-, kilkanaście dni upośledza przede wszystkim funkcjonowanie psychiczne. Utrata przytomności powyżej 3 tygodni w sposób istotny upośledza inteligencję, a ubytki są tym większe im dłuższy okres śpiączki. Powrót chorego po urazie głowy do „normalnego” funkcjonowania zajmuje rok, a nawet dłuższy okres zwłaszcza u starszych dzieci i u dorosłych (1, 5, 7).
Śmiertelność wśród dzieci po urazie głowy jest nieco niższa w porównaniu do populacji dorosłych i wynosi ok. 5%. Wzrasta jednak do 50-60% w przypadku urazów ciężkich, a nawet do 90% w przypadku urazu wielonarządowego z towarzyszącą hipoksją, hiperkapnią i spadkami ciśnienia tętniczego. U małych dzieci rokowania są pomyślniejsze co do przeżycia, ale wzrasta ryzyko późnych i trwałych powikłań (3, 5, 10, 11).
Odpowiednia ocena stanu klinicznego dziecka po urazie głowy, a następnie profesjonalna pomoc i stałe monitorowanie pacjenta przyczynia się do znacznego ograniczania powikłań pourazowych (10).
Badanie elektroencefalograficzne (EEG) nie należy wprawdzie do czułych badań diagnostycznych, ale może być pomocne zarówno w ocenie stanu ostrego – bezpośrednio po urazie, jak i póżnych następstw pourazowych – np. padaczki pourazowej.
MATERIAŁ I METODYKA
Analizie poddano 255 zapisów EEG wykonanych u dzieci leczonych z powodu ostrych urazów głowy w Szpitalu Klinicznym Nr 3 Akademii Medycznej w Warszawie, w latach 1980-1982. Byli to pacjenci ze średnimi i lekkimi urazami głowy, ponieważ przypadki ciężkie kierowane były do oddziałów OIOM.
Wśród pacjentów było 153 (60%) chłopców i 102 (40%) dziewczynek (ryc. 1), w tym 38 (15%) dzieci miało urazy głowy średniego stopnia, a pozostałe 217 (85%) - urazy głowy lekkiego stopnia. Najwyższa liczba urazów dotyczyła dzieci między 7 a 14 r.ż., liczba i rodzaj urazów w poszczególnych grupach wiekowych zaznaczono na (ryc. 2).
Ryc. 1. Płeć pacjentów z urazami głowy.
Ryc. 2. Liczba i typ urazów głowy w poszczególnych grupach wiekowych.
Badania EEG wykonano 16-kanałowym aparatem firmy Medicor, układ elektrod według metody 10-20, stała czasu 0,3, aktywacja zapisu hyperwentylacją (u dzieci powyżej 4 r.ż.) i fotostymulacją (u dzieci powyżej 6 r.ż.). Zapisy EEG analizowano w dwóch podgrupach: u dzieci z urazami głowy o średnim stopniu oraz u dzieci z łagodnymi urazami głowy.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Gedeit R.: Head injury. Pediatrics in Review 22(4) 2001. 2.Committe on Quality Improvement, American Academy of Pediatrics. The managment of minor closed head injury in children. Pediatrics 1999, 104: 1407-1415. 3.Goldstein B., Powers K.S.: Head trauma in children. Pediatr Rev 1994, 15:213-219. 4.Kitchens J.L., Groff D.B., Nagaraj H.S. et all.: Basilar skull fractures in childhood with cranial nerve involvement. J. Pediat.r Surg. 1991, 26:992-994. 5.Rosenthal B.W., Bergman I.: Intracranial injury alter moderate head trauma in children. J. Pediatr. 1989, 115:203-210. 6.Hahn Y.S., McLone D.G.: Risk factors in the outcome of children with minor head injury. Pediatr. Neurosurg. 1993, 19:135-142. 7.Sara Schutzman S.A., Greenes D.S.: Pediatric minor head trauma. Annals of Emergency Medicine 2001, 1 (37); 156-158. 8.Vos P.E., Battistin L., Birbamer G. et all: Wytyczne postępowania w łagodnych urazowych uszkodzeniach mózgu: Raport Grupy Ekspertów EFNS. Neurologica 2002, 3:4-15. 9.Quaylle K.S., Jaffe D.M., Kuppermann N. et all: Diagnosting testing for acute head injury in children: when are head computed tomography and skull radiographs indicated? Pediatrics 1997, 99: E 11. 10.Klauber M.R., Marshall L.F., Luerssen T.G. et all: Determinations of head injury mortality: importance of the low risk patient. Neurosurgery 1989, 24:31-36. 11.Kraus J.F., Rock A., Hemyari P.: Brain injuries among infants, children, adolescents, and young adults. Am J. Dis. Child. 1990, 144:684-691.
