Niealergiczny nieżyt nosa jest dolegliwością występującą stosunkowo często. Wiele osób cierpi ponadto na nieżyt nosa będący skojarzeniem nieżytu alergicznego i niealergicznego. Schorzenie to występuje częściej u osób dorosłych oraz u kobiet. Nieżyt nosa jest to zapalenie błony śluzowej wyścielającej jamę nosową, które przebiega z charakterystycznymi objawami ze strony nosa takimi jak świąd nosa, katar i/lub uczucie zatkania nosa. Przewlekłe objawy ze strony nosa, które nie mają podłoża alergicznego, stanowią szeroką grupę chorób nosa określanych mianem niealergicznego nieżytu nosa. Objawy kliniczne typowe dla niealergicznego nieżytu nosa są często nie do odróżnienia od objawów klinicznych alergicznego nieżytu nosa. W związku z powyższym dla postawienia takiego rozpoznania niezbędne jest uzyskanie negatywnego wyniku badania w kierunku nadwrażliwości na poszczególne alergeny pośredniczonej przez IgE. Należy jednak pamiętać, iż dodatnie alergiczne testy skórne na pewne alergeny nie wykluczają niealergicznego nieżytu nosa. Spośród wielu postaci niealergicznego nieżytu nosa można wymienić (3,5,7):

I. Zespoły o nieznanej etiologii:

1. niealergiczny nieżyt nosa z zespołem eozynofilowym (NARES),

2. wazomotoryczny nieżyt nosa,

3. bazofilowa/metachromatyczna choroba nosa.

II. Zespoły o znanej etiologii:

1. nieżyt nosa w przebiegu przewlekłego zapalenia zatok obocznych nosa,

2. infekcyjny nieżyt nosa,

3. nieżyt nosa indukowany przez leki (leki przeciwnadciśnieniowe),

4. nieżyt nosa związany z narażeniem na czynniki drażniące w otoczeniu,

5. nieżyt nosa związany z działaniem drażniących

czynników fizycznych (ciało obce), chemicznych (kurz, ozon, dwutlenek siarki, formaldehyd, dym z drewna, dym tytoniowy),

6. nieżyt nosa o podłożu hormonalnym oraz nieżyt nosa w różnych stanach metabolicznych (ciąża, doustne leki antykoncepcyjne, niedoczynność tarczycy, akromegalia),

7. nieżyt nosa w przebiegu zapalenia naczyń, chorób autoimmunologicznych i ziarnianiakowych.

III. Nieżyt nosa w przebiegu zmian strukturalnych nosa.

Spośród wszystkich postaci niealergicznego nieżytu nosa u dzieci najwięcej trudności leczniczych stwarzają nieżyty o nieznanej etiologii. Nieżyty nosa o znanej etiologii winny być skutecznie leczone przyczynowo. Skuteczne leczenie obejmuje zastosowanie wielu różnorodnych środków farmakologicznych: leków antyhistaminowych, sympatykomimetycznych, kromoglikanów, kortykosteroidów. Zasadniczą rolę zaś w powodzeniu leczenia ma postawienie właściwego rozpoznania.

Niealergiczny nieżyt nosa z zespołem eozynofilowym (NARES – Nonallergic Rhinitis with Eosinophilia Syndrome) stanowi do 20% wszystkich przypadków tej choroby. Charakteryzuje sie on znaczną (>20%) eozynofilią wydzieliny z nosa, negatywnymi skórnymi testami alergicznymi oraz prawidłowym poziomem IgE w surowicy krwi. Jest on ważną przyczyną całorocznego nieżytu nosa u dzieci. Wykazano znaczną skuteczność leków antyhistaminowych i zmniejszających przekrwienie błony śluzowej nosa w tej postaci niealergicznego nieżytu nosa.

Wazomotoryczny nieżyt nosa (in. niealergiczny, nieinfekcyjny nieżyt nosa bez eozynofilii) jest uznawany za nieżyt powstający na skutek zaburzeń w regulacji układów współczułego i przywspółczulnego, w których dominuje układ przywspólczulny co powoduje rozszerzenie naczyń oraz obrzęk błony śluzowej nosa. Na skutek tego dochodzi do występowania kataru, kichania oraz uczucia zatkania nosa. Objawy mogą ulegać zaostrzeniu pod wpływem zimnego powietrza, silnych zapachów, stresu oraz po zainhalowaniu substancji drażniących.