Celem poprawy opieki medycznej, obok szkolenia personelu, dąży się do opracowania racjonalnych zasad postępowania diagnostycznego i terapeutycznego. Postępowanie to ma na celu m.in. wspomagać proces podejmowania decyzji, zabezpieczać przed prawnymi następstwami niepowodzeń terapeutycznych, a także zoptymalizować koszty związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych.

Dla osiągnięcia tych celów niezbędne jest opracowanie pewnej stratyfikacji poziomów opieki specjalistycznej dostosowując do nich bazę lokalową, wyposażenie sprzętowe, jak i przygotowanie fachowe personelu. Przedstawiany model zakłada trójstopniową formułę opieki specjalistycznej. Pewne elementy tej opieki wykonywane są już na szczeblu opieki podstawowej, np. leczenie chorób infekcyjnych u chorych będących pod opieką ośrodków specjalistycznych, wykonywanie koniecznych badań podstawowych, powtarzanie leków. Właściwa opieka specjalistyczna rozpoczyna się na poziomie szpitala wojewódzkiego, gdzie sprawuje ją personel bądź z ukończoną specjalizacją, bądź specjalizujący się w gastroenterologii. Ośrodki te wyposażone są w pewien asortyment sprzętu specjalistycznego (kapsułki biopsyjne, gastroskopy). Znajdująca się w nich baza łóżkowa i poradnie pozwalają na leczenie szeregu schorzeń układu pokarmowego. Ostatnim szczeblem jest opieka wysokospecjalistyczna, sprawowana przez ośrodki akademickie, wyposażone w pełen asortyment aparatury specjalistycznej, posiadające już kliniki lub oddziały gastroenterologiczne. Opiekę sprawuje personel z ukończoną specjalizacją z zakresu gastroenterologii. Ośrodki te służą pomocą, w zakresie diagnostyki i terapii, dla całych regionów lub nawet ponadregionalną.

Taka organizacja opieki gastroenterologicznej pozwala na racjonalne wykorzystanie aparatury specjalistycznej oraz umiejętności fachowych personelu, często wyszkolonego w ośrodkach zagranicznych. Z drugiej strony liczba wykonywanych procedur specjalistycznych w ośrodkach tych pozwoli na utrzymanie biegłości w ich wykonywaniu, co nie jest obojętne dla jakości usług.

Poniżej przedstawiamy schemat trójstopniowej opieki specjalistycznej zarówno w lecznictwie otwartym, jak i zamkniętym.

1. Lekarz opieki podstawowej (pediatra lub rodzinny).

Profilaktyka:

a) porady w zakresie żywienia dziecka zdrowego;

b) profilaktyka:

– badania okresowe i bilanse zdrowia, w tym ocena

– stanu odżywienia,

– szczepienia ochronne, w tym przeciw HBV.

Leczenie:

a) zespoły chorobowe o ostrym przebiegu:

– biegunki infekcyjne;

b) próba leczenia najczęstszych zaburzeń u dzieci:

– bóle brzucha,

– zaparcia stolca,

– wymioty;

c) udzielanie pierwszej pomocy np.:

– w krwawieniach,

– w zatruciach,

2. Poradnia konsultacyjna pediatryczna (ZOZ, powiat, gmina):

– konsultacje niektórych zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego (np. bóle brzucha, nawracające biegunki). Bazę szpitalną stanowią łóżka ogólnopediatryczne na oddziale dziecięcym (biegunki, zatrucia, wymioty, bóle brzucha, wstępne leczenie i przygotowanie do transportu w trudniejszych przypadkach, np. w krwotokach).

3. Poradnie gastroenterologiczne (województwa, powiaty grodzkie):

– zespoły złego wchłaniania,

– kontynuacja leczenia chorób przewlekłych (nieswoiste zapalenie jelit, przewlekłe zapalenia wątroby, choroba wrzodowa).

Zakres badań: biopsja jelita cienkiego, rektoskopia, USG, RTG, w niektórych województwach gastroskopia i koloskopia.

Bazę łóżkową stanowią łóżka gastroenterologiczne lub ogólnopediatryczne w oddziałach dziecięcych oraz oddziałach biegunkowych i/lub zakaźnych (dla dzieci z HBV).

4. Poradnie przykliniczne, przy klinikach dziecięcych akademii medycznych:

– Konsultacje dzieci kierowanych przez wojewódzkie poradnie gastroenterologiczne.

5. Poradnie gastroenterologiczne przy klinikach gastroenterologicznych (ośrodków referencyjnych), Poradnia Gastroenterologiczna IP CZD, Poradnia Chorób i Transplantacji Wątroby, Poradnia Żywieniowa CZD, odpowiednie poradnie CZMP, IMiDz:

– konsultacje dla poradni przyklinicznych i wojewódzkich,

– okresowa modyfikacja leczenia w przypadkach chorób przewlekłych,

– prowadzenie pacjentów wymagających leczenia wielospecjalistycznego.

Zakres badań:

– endoskopia w pełnym zakresie,

– biopsje jelita cienkiego,

– badania czynnościowe (pH-metria, manometria, testy oddechowe),

– badania obrazowe (scyntygrafia, USG, RTG).

W ośrodkach referencyjnych ponadto – szkolenie kadry dla ośrodków gastroenterologicznych z terenu całej Polski.