W zapobieganiu i leczeniu osteoporozy ważnym jest właściwe żywienie z codziennym udziałem produktów żywnościowych będących źródłem związków wapnia oraz okresowe stosowanie witaminy D lub jej metabolitów, które zwiększają wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego. Głównym sposobem pobrania wapnia jest wzrost konsumpcji mleka i jego przetworów (tab. 1). Przyswajanie wapnia z mleka dochodzi do 80%, podczas gdy przyswajanie wapnia z warzyw, czy produktów zbożowych jest ograniczone wskutek obecności błonnika pokarmowego, kwasu szczawiowego oraz związków fitynowych.

W każdym okresie życia, a szczególnie dziecięcym i młodzieńczym żywienie musi być urozmaicone, złożone z produktów będących źródłem pełnowartościowego białka, tłuszczów, węglowodanów, składników mineralnych i witamin, których udział w pożywieniu powinien być zgodny z zalecanymi normami.

Celem niniejszej pracy były propozycje 3-dniowych, modelowych jadłospisów dla 10 grup dzieci i młodzieży w wieku od 4 do 25 lat zgodnie z zaleceniami norm krajowych (4), dzienne racje pokarmowe opracowano oddzielnie dla dziewcząt i chłopców powyżej 10 roku życia. W jadłospisach dokonano podziału dziennych racji pokarmowych na pięć posiłków w ciągu dnia (tab. 2).

Źródłem energii w pożywieniu są w 10-15% białka, tłuszcze dostarczają 25-30% energii, natomiast z węglowodanów powinno pochodzić nie mniej niż 50-65% całkowitej energii dziennej racji pokarmowej. Powinny to być głównie węglowodany złożone (skrobiowe), węglowodany proste jak sacharoza (cukier) mogą dostarczać nie więcej niż 10% energii pożywienia.

Zalecane spożycie energii i składników odżywczych jest zróżnicowane i zależy od wieku, płci oraz aktywności fizycznej. Normy żywienia dla ludności Polski opracowane w 1994 r. przez Ziemlańskiego i wsp. (4) ustalone są na dwóch poziomach: bezpiecznego spożycia i zalecanego spożycia.

U dzieci i młodzieży w celu zapobiegania niedoborom energii i składników pokarmowych stosujemy normy na poziomie zalecanego spożycia.

Zachowano należny stosunek wapnia do fosforu, który stanowi istotny warunek prawidłowej gospodarki wapniowo-fosforowej.