© Borgis - Nowa Pediatria 2/2002, s. 77-80
Andrzej Koczyński1, Zofia Rajtar-Leontiew2
Objawy ultrasonograficzne zakażeń pasożytniczych górnego odcinka przewodu pokarmowego u dzieci
Ultrasound manifestation of helminthiasis in children
1 z Działu Radiologii i Ultrasonografii Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego
im. prof. Wł. Szenajcha Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik Działu: dr med. Andrzej Koczyński
2 z Kliniki Patologii Noworodka Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Zofia Rajtar-Leontiew
Streszczenie
The paper presents the most common ultrasound signs found in children examined because of abdominal pains in the course of infestation.
Zakażenie pasożytami jest jedną z wielu przyczyn bólów brzucha u dzieci.
Występowanie choroby pasożytniczej wykazuje ścisłą współzależność czynników środowiskowych (12), społeczno-bytowych i sanitarno-higienicznych (1).
Z biogeograficznych i epidemiologicznych ocen wynika, że najczęstszą przyczyną infestacji jelitowej w klimacie umiarkowanym są pasożyty z grupy wiciowców i nicieni (5, 8).
Najczęstszym wiciowcem jest ogoniastek jelitowy (Giardia lamblia) (1, 8, 11, 13), natomiast najczęstszymi nicieniami są obleńce, takie jak glista, włosogłówka, tęgoryjec dwunastnicy, węgorek jelitowy i owsik (8).
Opracowania parazytologiczne zawierają dokładne opisy właściwości poszczególnych rodzajów pasożytów, jak i specyfikę ich cykli rozwojowych, uwzględniającą łańcuch przemian we współzależnych obszarach, jakimi są środowisko, pośrednik i gospodarz; niemniej na przestrzeni lat zarówno biologia pasożytów, jak i obraz kliniczny zakażeń nie uległy zmianie (1, 5, 8).
Organizmy pasożytnicze występują w formach biologicznie aktywnych, jak i formach przetrwalnikowych.
Postać aktywna, która w sposób bezpośredni oddziaływuje na organizm gospodarza, może być strukturą o wymiarze skali mikroskopowej (lamblia: 9-15 m), optycznej (włosogłówka, węgorek, owsik: 2-12 mm) lub makroskopowej (glista: 15-25 mm).
W lambliozie formą aktywną jest trofozoit, a przetrwalnikową cysta (5).
Pasożyty mogą zasiedlać różne odcinki przewodu pokarmowego, takie jak dwunastnica (węgorek, tęgoryjec, lamblia), przewody żółciowe i trzustkowe (lamblia), jelito cienkie (glista, bąblowiec) oraz okolica krętniczo-kątnicza łącznie z wyrostkiem robaczkowym (włosogłówka, owsik, niekiedy glista).
Formy przetrwalnikowe pasożytów zawsze znajdują się w jelicie grubym, z którego przedostają się do środowiska.
Obecność pasożyta w organizmie często wywołuje odpowiedź immunologiczną ustroju pod postacią odczynów serologicznych i alergicznych (3), a niekiedy także intoksykacyjnych (1), co znajduje swój wyraz w obrazie biochemiczym (4) i klinicznym pacjenta.
Objawy kliniczne zarówno ogólnoustrojowe (podwyższona temperatura ciała), jak i narządowe (bóle brzucha), często wskazują na konieczność wykonania rozpoznawczych badań obrazowych.
Dotychczas znana jest wartość kontrastowych badań rentgenowskich w rozpoznawaniu glistnicy przewodu pokarmowego (16) i badań ultrasonograficznych w rozpoznawaniu glistnicy dróg żółciowych (7), natomiast w przypadku innych zakażeń pasożytniczych, badania ultrasonograficzne z braku jednoznacznej patognomoniczności jedynie w pośredni sposób, poprzez określenie odmienności obrazu względem tzw. normy (2, 9) (ryc. 1 i 2 – str. 78), mogą rzucić podejrzenie lub jedynie ułatwić ustalenie rozpoznania (13).
Ryc. 1. Dziewczynka lat 7. Obraz ultrasonograficzny prawidłowej trzustki. Budowa gruczołu drobnoziarnista, jednorodna; echogeniczność miąższu względem najbliższego sąsiedztwa (pętle jelitowe) jednorodnie podwyższona. Wielkość gruczołu prawidłowa: wymiar strzałkowy głowy wynosi 16 mm, ogona 11 mm.
Ryc. 2. Chłopiec lat 14. Obraz ultrasonograficzny prawidłowej trzustki. Gruczoł dobrze uwidoczniony po wypełnieniu żołądka umiarkowaną ilością treści płynnej. Konturowanie narządu regularne, budowa drobnoziarnista, jednorodna; echogeniczność typowa, miąższowa, porównywalna z najbliższym sąsiedztwem. Wielkość prawidłowa: wymiar strzałkowy głowy wynosi 14 mm, ogona 12 mm.
Badania ultrasonograficzne są uwzględniane niemal w każdym algorytmie diagnostycznym. Mimo powszechności tych badań, dotychczas niepełne są dane dotyczące symptomatologii choroby pasożytniczej wywołanej przez drobne pasożyty.
Zatem celem pracy jest próba ukazania przydatności tych badań w podejrzeniu lub rozpoznawaniu infestacji przewodu pokarmowego.
Spośród 90 dzieci w wieku 4-14 lat, przebadanych ambulatoryjnie w latach 1999-2001 na podstawie skierowań wydanych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i lekarzy przychodni przyszpitalnej ze wstępnym rozpoznaniem bólów brzucha, u 14 (6 chłopców i 8 dziewczynek) pozytywne było badanie koproskopowe: cysty lamblii (6), jaja glist (2) i włosogłówki (1), larwy węgorka (1) i postacie dojrzałe owsika (4).
U jednego dziecka, które było leczone z powodu torbieli nabytych płuc, stwierdzono zmiany w wątrobie.
Ponadto u 7 dzieci stwierdzono eozynofilię we krwi w granicach 6-8%.
U każdego pacjenta wykonano na czczo, w sposób typowy, przezpowłokowe badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej przy użyciu głowicy sektorowej o przetworniku 5 MHz.
U dwóch pacjentów wykonano badanie rentgenowskie przewodu pokarmowego z użyciem zawiesiny barytowej.
Grupę referencyjną normy stanowiło 30 dzieci w wieku szkolnym, z prawidłowym obrazem ultrasonograficznym jamy brzusznej.
OMÓWIENIE*
We wszystkich obserwowanych przypadkach zwraca uwagę istnienie zmian w trzustce.
U 6 dzieci, głównie z lambliozą, stwierdzono powiększenie ogona, którego wymiar strzałkowy jest o blisko połowę większy od wymiaru strzałkowego głowy, z modelowaniem się na nim przebiegającej łukowato i niekiedy poszerzonej żyły śledzionowej.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Batko B.: Lamblioza. PZWL, Warszawa, 1968, 9-103. 2. Creig M.: Pomiary w ultrasonografii. MakMed, Gdańsk, 1995, 30-38. 3. Doligalska M.: Reakcje alergiczne żywiciela wynikające ze skażenia środowiska i inwazji nicieni pasożytniczych. Problemy Higieny, 2001, 71:94-97. 4. Golińska Z. i wsp.: Diagnostyka laboratoryjna giardiozy. Lekarz Wojskowy, 1999, 3-4:209-21. 5. Golvan Y.J.: Atlas parazytologii. Volumed, Wrocław, 2000, 166-169. 6. Herman-Sucharska I.: Cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego. Streszczenie Referatów, Krakowskie Spotkanie Radiologiczne KSR 2001, 10-13.X.2001, Druskienniki (Litwa), 5. 7. Hayden C.K., Siwschuk L.E.: Pediatric Ultrasonography. Williams and Wilkins, Baltimore, 1992, 242-243. 8. Hunter G.W. i wsp.: Medycyna tropikalna. PZWL, Warszawa, 1966. 9. Kobryń A.: Trzustka. W: Ultrasonografia pediatryczna, red. A. Marciński, Sanmedia, Warszawa, 1994, 165-169. 10. Koczyński A., Rajtar-Leontiew Z.: Ocena wątrobowego przepływu tętniczego krwi u dzieci z powiększoną wątrobą w przebiegu choroby nowotworowej. N. Ped., 2001, 4, 27:33-36. 11. Lach J. i wsp.: Zakażenia Giardia intestinalis w świetle badań epidemiologicznych. Lekarz Wojskowy, 1998, 5-6:331-335. 12. Lach J., Sulgostowska T.: Rola zwierząt w przenoszeniu pierwotniaków z rodzaju Giardia w środowisku ludzkim. N. Wet. 1999, 2:45-51. 13. Niewiadomska K. i wsp.: Zarys parazytologii ogólnej. PWN, Warszawa, 2001, 91. 14. Oostayen J.A. et al.: Activity of Crohn disease assessed by measurement of superior mesenteric artery flow with doppler US. Radiology, 1994, 193:551-554. 15. Owczarczyk-Skoczyńska M. i wsp.: Użyteczność ultrasonografii w wykrywaniu bąblowicy wątroby. Zmiany w obrazie ultrasonograficznym w czasie leczenia. Streszczenia Referatów, Krakowskie Spotkanie Radiologiczne KSR 2001, 10-13.X.2001, Druskienniki (Litwa), poz. 11. 16. Silverman F.N.: Caffey´s Pediatric X-Ray Diagnosis. Vol. II Intestinal parasites, 1516-1517, Year Book Medical Publishers, Inc., Chicago, 1985.
