© Borgis - Anestezjologia Intensywna Terapia 2/2005, s. 122-124
Waldemar Iwańczuk
Krwawienie do rdzenia kręgowego i przestrzeni zewnątrzoponowej jako powikłanie leczenia heparyną i znieczulenia zewnątrzoponowego – opis przypadku
Epidural anaesthesia complicated by subarachnoid and epidural bleeding in a heparin treated patient. Case report
Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Szpitala Zespolonego im. L. Perzyny w Kaliszu
ordynator: dr n. med. G. Saładajczyk
Summary
Background. It is well known that a patient´s coagulation status should be optimised at the time of epidural needle/catheter placement. Indwelling catheters should not be removed in the presence of therapeutic anticoagulation, because this appears to significantly increase the risk of spinal haematoma. We describe a case of a heparinized patient in whom massive neuraxial bleeding followed epidural catheter removal. Case report. A 52-yr-old woman underwent emergency thrombolectomy of an abdominal aorta "Y” graft under epidural anaesthesia, and received a continuous infusion of 1000 U h-1 of unfractioned heparin in the postoperative period. Twenty hours after surgery, when the APTT was 156 sec, the patient complained of low back pain and a surgeon removed the epidural catheter. On the next day, the patient reported headache and neck stiffness, followed by partial quadriplegia and respiratory distress. The heparin infusion was stopped and she received 50 mg of protamine sulphate. Immediate CT and MRI scans revealed subarachnoid and intraspinal bleeding accompanied by two epidural haematomas without compression of the spinal cord. Spinal malacia was suspected, and a bolus dose of methylprednisolone, 30 mg kg-1 was given, followed by 5.4 mg kg h-1 continuous infusion. This resulted in rapid improvement of muscle tone in the upper limbs, while the lower limb paraplegia resolved over the next three weeks. Discussion and conclusion. The increased risk of bleeding in patients having surgery under epidural anaesthesia, while receiving heparin, should be always be considered. Unfortunately, in the described case, an anaesthesiologist was not consulted before the catheter was removed. It is not clear however, if this was the direct cause of neuraxial bleeding or if it was simply a rare complication of antithrombotic therapy. Conservative treatment resulted in almost complete recovery. We conclude that in any case of massive neuraxial bleeding a careful and multi disciplinary approach is essential.
Krwawienie do struktur kanału kręgowego można podzielić na samoistne i jatrogenne, w tym związane z działaniami anestezjologicznymi. Krwiaki samoist-ne występują z przybliżoną częstością co najmniej 1: 100 000 osób/rok [1, 2].Głównymi czynnikami predysponującymi do ich powstania są: urazy, wady naczyniowe i zaburzenia krzepnięcia. Według Tryby [3, 4] centralna blokada nerwowa jest obarczona ryzykiem krwawienia do przestrzeni kanału kręgowego określonym na 1:150 000 w przypadku znieczulenia zewnątrzoponowego i 1:220 000 podpajęczynówkowego. Prawdopodobieństwo to zostało ustalone na podstawie analizy 850 000 znieczuleń zewnątrzoponowych i 650 000 podpajęczynówkowych wykonanych u pacjentów bez i z zaburzeniami krzepnięcia. Liu i Mulroy [5] ryzyko to określają odpowiednio na 1:200 000 i 1:320 000. Zestawienie dokonane przez Vandermeulena i wsp. [6], obejmujące wszystkie doniesienia o krwiakach kanału kręgowego po blokadach centralnych w latach 1906-1994, donosi o 61 takich przypadkach, w tym o 42, w których stwierdzono zaburzenia hemostazy. U 32 chorych, u których zakładano cewnik do przestrzeni zewnątrzoponowej, krwiak wystąpił w 15 przypdkach po jego usunięciu, przy czym w 9 przypadkach stwierdzono obecność heparyny w surowicy krwi znieczulanych i to w stężeniach terapeutycznych.
Okołooperacyjna profilaktyka przeciwzakrzepowa zwiększa ryzyko wystąpienia krwiaka do 1:70 000 w przypadku znieczulenia zewnątrzoponowego i 1:100 000 podpajęczynówkowego (gdy nakłucie jest krwawe odpowiednio 1:8700 i 1:13000) [7]. Wprowadzenie cewnika do przestrzeni zewnątrzoponowej zwiększa kilkunastokrotnie ryzyko krwawienia, a momentem szczególnie niebezpiecznym jest jego usunięcie [8]. Paraplegia spowodowana uciskiem krwiaka na struktury nerwowe jest potencjalnie odwracalna, pod warunkiem szybkiego wykonania laminektomii. W przeciwieństwie do tej sytuacji, samoistne krwawienie do rdzenia kręgowego doprowadza do jego rozmiękania ( haematomyelia), co ogranicza możliwości terapii.
Celem pracy jest przedstawienie przypadku krwawienia do przestrzeni kanału kręgowego, obejmującego współistnienie zmian krwotocznych rdzenia, będących powikłaniem stosowania heparyny, jak i krwiaków w przestrzeni zewnątrzoponowej związanych z usunięciem cewnika.
OPIS PRZYPADKU
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Holtas S, Heiling M, Lonntoft M: Spontaneous spinal epidural haematoma: findings at MR imaging and clinical correlation. Radiology 1996; 199: 409-413.
2. Groen RJ, Ponssen H: The spontaneous spinal epidural haematoma. A study of the etiology. J Neurol Sci 1990; 98: 121-138.
3. Tryba M: Epidural regional anaesthesia and low molecular heparin: Pro. Anesthesiol Intensivmed Notfallmed Schmerzther 1993; 28: 179-181.
4. Tryba M: European practice guidelines: thromhoembolism prophylaxis and regional anesthesia. Reg Anesth Pain Med 1998; 23 (Supl 2): 178-182.
5. Liu SS, Mulroy MF: Neuraxial anesthesia and analgesia in the presence of standard heparin. Reg Anesth Pain Med 1998; 23 (Supl 2): 157-163.
6. Vandermeulen EP, Van Aken H, Vermylen J: Anticoagulants and spinal epidural anesthesia. Anesth Analg 1994; 79: 1165-1177.
7. Schmidt A, Nolte H: Subdural and epidural haematomas following epidural anaesthesia. A literature reviwe. Anes-thesist 1992; 41: 276-284.
8. Wulf H: Epidural anesthesia and spinal haematoma. Can J Anaesth 1996; 43: 260-1271.
9. American Society of Regional Anesthesia. Neuraxial Anesthesia and Anticoagulation. Consensus Steatments. Chicago, Illinois 1998.
10. Gajdosz R, Przeklasa-Muszyńska A, Dobrogowski J, Wordliczek J: Profilaktyka i leczenie przeciwzakrzepowe a blokady centralne. Anest Inten Terap 2005; 37: 57-62.
11. Levine MN, Rascob G, Landfeld S: Hemorrhagic com-plications of anticoagulant treatment. Chest 1995; 108: 276-290.
12. Sułek K: Heparyna; w: 1000 praktycznych pytań z krzep-nięcia krwi. Alfa-medica press. Bielsko Biała 1998.
13. Raschke RA, Reilly BM, Guidry JR: The weight-based heparin dosing normogram compared with a standard care normogram: randomized controlled trial. Ann Intern Med 1993; 119: 874-881.
14. Hull RD, Rascob GE, Rosenblom D: Optimal therapeutic level of heparin therapy in patients with venous thrombosis. Arch Intern Med 1992; 152: 1589-1595.