© Borgis - Postępy Fitoterapii 2/2007, s. 78-81
*Jerzy Jambor
Zielarstwo w Polsce – stan obecny i perspektywy rozwoju
Herbalism in Poland – present state and prospects of development
Phytopharm Klęka S.A.
Prezes Zarządu: dr Jerzy Jambor
Summary
Currently the total production of medicinal plants in Poland is estimated to be about 20 000 t annually. To the most important crude drugs obtained in country belong: chamomile flower, peppermint leaf, valerian root and milk thistle fruit. Very important are also St.John´s worth, lime tree flower and chokeberry. The most important sources of crude drugs are the field cultivations (around 17 000 t). Other crude drugs (around 100 species) are obtained from natural state. The dominating role on the Polish market play herbal mixtures, syrups and tablets made from powdered herbs. Very important are also intracts, diet supplements and plant cosmetics. The most important Polish herbal remedies are: Sylimarol, Raphacholin, Alax, Tabletki uspokajajace, Biostymina and Bioaron C also such cardiaca as: Cardiol, Neocardina and Cardiobonisol.
The native industry requires the substantial redevelopment. Indispensably is the improvement of technical resources, development of monitored cultivations, common standardization of crude drugs, production of high processed extracts.
It is possible that Poland will belong in next time to the leading countries in area of herbalism.
Współczesne przetwórstwo zielarskie w Polsce to przede wszystkim produkcja leków roślinnych, podobnie jak w wielu innych krajach Unii Europejskiej. Analiza kształtowania się rynku leków roślinnych, który jest w Polsce integralną częścią dużego rynku farmaceutycznego, powinna być punktem wyjścia do udzielenia odpowiedzi na pytanie: jaka będzie przyszłość polskiego zielarstwa? W najbliższych latach najwięcej zmian nastąpi właśnie na rynku leków roślinnych. Ponadto, rozwój krajowego rynku leków roślinnych jest w ogólnym zarysie przewidywalny, w odróżnieniu od prognozowanego rozwoju rynków niefarmaceutycznych produktów zielarskich.
Polski rynek produktów zielarskich, w tym rynek leków roślinnych, oceniany jest na około 250 mln Euro i stanowi 1/4 rynku leków OTC. Pod względem wartości i asortymentu ma podobną rangę wśród krajów Europy Środkowej i Wschodniej, jak rynek niemiecki wśród krajów Europy Zachodniej. Na polskim rynku leków roślinnych dominują tradycyjne produkty zielarskie. Dużą rolę odgrywają mieszanki ziołowe oraz różnego typu syropy i tabletki otrzymane ze sproszkowanych ziół. W mniejszości są preparaty w nowoczesnych postaciach. Nawet importowane do Polski produkty ziołowe nie należą do najnowocześniejszych. Do najważniejszych na polskim rynku leków roślinnych zalicza się: Sylimarol, Raphacholin, Alax, Tabletki uspokajające oraz Amol.
Znajdujące się na polskim rynku leki pochodzenia roślinnego produkowane są w większości przez polskich producentów, odwrotnie niż w przypadku leków chemicznych. Od wielu już lat do największych producentów klasycznych leków roślinnych należą: Herbapol Poznań i Herbapol Wrocław. Przedsiębiorstwa te wytwarzają wszystkie podstawowe formy leków roślinnych – od syropów do kapsułek. Leki produkują głównie z własnych ekstraktów. Z kolei największym producentem leczniczych herbat ziołowych jest Herbapol Lublin. Do czołówki polskich producentów leków roślinnych należą również: Hasco Lek – najdynamiczniej rozwijający się w Polsce producent leków w nowoczesnych postaciach oraz Aflofarm i Phytopharm. Godnymi uwagi producentami leków roślinnych są też: Biofarm – producent nowoczesnych leków roślinnych z suchych ekstraktów oraz Labofarm – producent leków ze sproszkowanych ziół.
W odróżnieniu od innych europejskich rynków leków roślinnych, w Polsce wyjątkowo duże znaczenie mają środki stosowane w chorobach przewodu pokarmowego oraz gruczołów trawiennych – przykładem są takie leki, jak Sylimarol i Raphacholin, które od kilkudziesięciu już lat należą do najlepiej sprzedawanych w Polsce leków. Profilaktyczne środki roślinne, które w wielu europejskich krajach wykazują rosnące znaczenie w pediatrii i geriatrii, w Polsce nie odgrywają większej roli. Polski rynek leków roślinnych ma szereg innych jeszcze osobliwości. Dużą rolę odgrywają preparaty ze świeżych roślin oraz ze sproszkowanych ziół. Istotne znaczenie, znacznie większe niż w innych krajach europejskich, mają preparaty aloesowe, jako leki o działaniu immunostymulującym oraz proste preparaty stosowane w chorobach serca i układu krążenia.
Jednym z najlepiej sprzedawanych w Polsce leków roślinnych jest Raphacholin – preparat zawierający ekstrakt ze świeżego korzenia czarnej rzodkwi. W grupie najlepiej sprzedawanych leków są też takie produkty ze świeżych surowców zielarskich, jak Biostymina i Bioaron C (preparaty aloesowe o działaniu immunostymulującym) oraz Intractum Visci (preparat obniżający ciśnienie tętnicze krwi).
Szczególnie interesującą grupą leków są intrakty ( Intracta). Są to wyciągi płynne otrzymane przez ekstrakcję świeżych roślin, stabilizowanych uprzednio parami etanolu w celu dezaktywacji enzymów, mogących spowodować rozkład substancji czynnych. Preparaty te można uważać za analogiczne do stosowanych w lecznictwie nalewek i wyciągów płynnych. Różnica polega jednak na tym, że nalewki i wyciągi płynne, wytwarzane z roślin suszonych, nie zawierają już wszystkich składników soku komórkowego żywej rośliny. W ostatnich latach opracowano w Polsce wiele oryginalnych rozwiązań technicznych dotyczących produkcji tych właśnie preparatów.
Bardzo mocną pozycję na rynku mają preparaty produkowane ze sproszkowanych ziół. Tabletki uspokajające otrzymane ze sproszkowanego kozłka, chmielu, melisy i serdecznika są jednym z najlepiej sprzedawanych w Polsce roślinnych środków uspokajających.
Mocną pozycję na rynku mają również preparaty aloesowe. Leki otrzymane z uprawianego w Polsce aloesu drzewiastego należą do najpowszechniej stosowanych od dziesięcioleci środków immunostymulujących. Takie znaczenie, jakie ma aloes zwyczajny ( Aloe barbadiensis = A. vera) w krajach Europy Zachodniej, takie samo znaczenie wykazuje aloes drzewiasty ( Aloe arborescens) w Polsce.
Proste preparaty roślinne, stosowane w chorobach serca i układu krążenia, też można zaliczyć do osobliwości polskiego rynku farmaceutycznego. Takie leki jak Cardiol, Neocardina, Cardiobonisol oraz farmakopealne krople nasercowe, należą do najczęściej stosowanych w geriatrii leków roślinnych. Klasyczne krople nasercowe, farmakopealne Gutte Cardiacae, produkuje aż kilku producentów. Podstawowymi składnikami wymienionych preparatów nasercowych są: Tinctura Convalariae i Tinctura Crataegi. Roślinne leki nasercowe w ostatnich latach wzbudzają coraz większe zainteresowanie producentów leków. Jest to zrozumiałe, jeżeli uwzględni się ostatnie raporty o stanie zdrowia Polaków.
Kosmetyki naturalne, zawierające określone substancje pochodzenia roślinnego, stały się w ostatnich latach najdynamiczniej rozwijającą się grupą produktów kosmetycznych. Wzrost zainteresowania konsumentów fitokosmetykami, przyczynił się też do wzrostu zainteresowania przedsiębiorstw zielarskich produkcją ekstraktów kosmetycznych. Mimo, że przemysł kosmetyczny jest niewielkim odbiorcą produktów zielarskich, to ostatnio wielu producentów ekstraktów dużo uwagi poświęca pracom nad nowymi preparatami, mogącymi mieć zastosowanie w kosmetyce. W centrum uwagi są obecnie roślinne substancje aktywne do produkcji immunokosmetyków.
Od szeregu już lat na rynku pojawiają się różne nowe formy żywności, w tym głównie produkty określane jako suplementy diety. Jednymi z ważniejszych składników funkcjonalnych tych preparatów, obok witamin i substancji mineralnych, są przetwory zielarskie. Stwarza to zupełnie nowe możliwości dla przemysłu zielarskiego. Powstaje nowy, ekonomicznie ważny, obszar rozwoju zielarstwa. Mając na uwadze fakt, że jest to bardzo kontrowersyjna grupa produktów zielarskich, trudno jest jednoznacznie ocenić możliwości jej rozwoju. Jedno jest jednak pewne, suplementy diety stały się trwałym elementem polskiego rynku aptecznego.
Podstawowy wpływ na poziom przetwórstwa zielarskiego ma zielarska gospodarka surowcowa. Obecnie ogólna produkcja ziół w Polsce oceniana jest na około 20-22 tys. ton rocznie. Najwyższy skup jaki zanotowano miał miejsce w roku 1986, zakupiono wtedy ponad 28 tys. ton ziół. Do najważniejszych surowców zielarskich pozyskiwanych w Polsce zalicza się: kwiat rumianku, liść mięty, korzeń kozłka i owoc ostropestu. Duże znaczenie mają też: ziele dziurawca, kwiat lipy i owoc aronii.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
