© Borgis - Postępy Fitoterapii 2/2007, s. 91-94
*Edyta Kwiatkowska
Składniki herbat w zapobieganiu chorób układu krążenia
Components of the teas in the prevention of cardiovascular diseases
Katedra Ekonomiki i Organizacji Konsumpcji, Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie
Kierownik Katedry: dr hab. Wacław Laskowski
Summary
Tea, after water is the second most popular drink in the world. In the last years we can observe a strong growth of interest an different sorts of tea. It happens because of the significant content of polyphenols showing strong antioxidant properties. They play big role in the prevention of non-communicable diseases like cardiovascular diseases which are the major reason of mortality in Poland. Researches prove that drinking of tea infusions can decrease the risk of hypertension.
Napary herbat są drugim po wodzie, najpopularniejszym napojem na świecie. Herbata jest napojem bezkalorycznym. Dokładnie nie wiadomo skąd pochodzi herbata, ale za jej ojczyznę podaje się Chiny. W Chinach herbata jest napojem narodowym i wiąże się ze specjalnym ceremoniałem parzenia. Obecnie herbatę uprawia się również poza Chinami i Japonią – w Indiach, Indonezji, Południowej Afryce, Malezji, Sri Lance i in.
Ze względu na sposób obróbki wyróżniamy herbaty:
– niefermentowane – zielone, białe,
– lekko fermentowane – czerwone i żółte,
– fermentowane – czarne.
Na polskim rynku w ostatnim czasie powstało wiele herbaciarni i sklepów oferujących szeroki asortyment herbat. Również w zakładach gastronomicznych konsumenci mogą znaleźć szeroki asortyment herbat. Popularne również stało się serwowanie naparów herbaty w postaci mrożonej.
Herbaty różnią się między sobą walorami smakowymi, zapachowymi, kolorem naparu oraz właściwościami przeciwutleniającymi. Głównie właściwości przeciwutleniające decydują o dużej wartości zdrowotnej naparów z herbaty i cieszą się dużym zainteresowaniem badaczy.
Związki polifenolowe oraz związki garbnikowe występują w herbatach w ilości od 13 do 30% w przeliczeniu na suchą masę. Związki te kształtują aromat, nadają charakterystyczny gorzkawy smak, ale przede wszystkim wykazują silne właściwości przeciwutleniające.
Polifenole mogą oddziaływać na kilka sposobów (1):
– jako substancje redukujące,
– jako związki blokujące wolne rodniki,
– tworząc kompleksy z metalami katalizującymi reakcje utleniania (polifenole mogą wiązać metale przejściowe, takie jak Cu i Fe),
– zapobiegając reakcjom powodowanym przez pojedynczy aktywny atom tlenu,
– hamując aktywność enzymów utleniających, np. lipooksygenaz,
– zmiatając wolne rodniki, np. alkilowy, ponadtlenkowy, hydroksylowy, azotowy.
Związki polifenolowe łatwo oddają wodór grupy hydroksylowej, ulegają utlenianiu i działają jako przeciwutleniacz (ryc. 1).
Ryc. 1. Schemat reakcji blokowania rodników nadtlenowych przez kwercetynę (2).
Redukują one nadtlenki i wodorotlenki oraz unieczynniają wolne rodniki (ryc. 2).
Ryc. 2. Schemat blokowania wolnych rodników przez kwercetynę (2).
Polifenole reagując z wolnymi rodnikami przerywają fazę propagacji w reakcji łańcuchowej. Poprzez grupy funkcyjne flawonoidy mogą tworzyć kompleksy z metalami. Hamują one w ten sposób zdolność metali ciężkich do katalizowania reakcji utleniania i proces powstawania wolnych rodników (ryc. 3).
Ryc. 3. Schemat tworzenia kompleksów kwercetyny z metalami (2).
Badania wskazują, że herbata może odgrywać istotną rolę w zapobieganiu miażdżycy.
Związki polifenolowe występujące w herbacie, tj. katechiny i jej pochodne, przeciwdziałają powstawaniu blaszek miażdżycowych w ścianach naczyń krwionośnych, poprzez hamowanie utleniania LDL. Porównanie działania przeciwutleniającego różnych herbat wykazało, że najsilniej działa herbata czerwona, następnie zielona i czarna (3). W badaniach in vitro stwierdzono, że herbata zielona ma 6-krotnie wyższą aktywność przeciwutleniającą w porównaniu do herbaty czarnej (4).
Badania in vivo wskazują, że aktywność przeciwutleniająca we krwi, bezpośrednio po wypiciu herbaty czarnej i zielonej jest porównywalna, a najwyższą aktywność obserwowano po 30-50 minutach od spożycia. Epigallokatechina (EGCG), przeciwutleniacz znajdujący się w herbacie zielonej, jest conajmniej 100 razy bardziej aktywna niż witamina C i 25 razy bardziej aktywna niż witamina E pod względem ochrony komórek i DNA.
Omawiany przeciwutleniacz działał dwa razy silniej przeciwutleniająco niż resveratrol znajdujący się w czerwonym winie. Swoiste korzyści wynikające z picia herbaty zielonej przejawiają się w zmniejszeniu nadciśnienia poprzez hamowanie angiotensyny II, obniżeniu poziomu glukozy i cholesterolu we krwi (5).
Badacze amerykańscy wykazali, że picie zarówno herbaty czarnej, jak i zielonej wydłuża czas przeżycia osób po zawale serca. W badaniach, przeprowadzonych z udziałem 1 900 osób po zawale serca w wieku 60 lat wykazano, że wypijanie 19 lub więcej filiżanek herbaty w ciągu tygodnia zmniejszało ryzyko zgonu w następnych 3-4 latach o 44%, natomiast umiarkowane picie herbaty (mniej niż 14 filiżanek herbaty tygodniowo) zmniejszało ryzyko zgonu o 28% (6).
Badania prowadzone na młodych szczurach, którym podawano herbatę zieloną i czarną oraz wodne wyciągi z herbat, wykazały obniżenie poziomu glukozy i triglicerydów w surowicy krwi. Herbata zielona obniżała poziom glukozy o 23% i triglicerydów o 33%, a herbata czarna obniżała poziom glukozy o 23%, triglicerydów o 25%. A zatem obie herbaty w jednakowym stopniu obniżały u zwierząt poziom glukozy, przy czym herbata zielona zdecydowanie silniej obniżała poziom triglicerydów w porównaniu do herbaty czarnej. Z kolei herbata czarna silniej wpływała na aktywność dysmutazy ponadtlenkowej (wzrost o 117,6%) niż herbata zielona (wzrost o 90,8%). Badania dowiodły, że zarówno herbata zielona, jak i czarna, obniżały ryzyko chorób sercowo-naczyniowych (7).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Oszmiański J.: Polifenole jako naturalne przeciwutleniacze w żywności. Przem. Spoż. 1995, Nr 3, 94. 2. Yanishlieva-Maslarova N.V.: Groupe Polyphenols. Biol. Pharm. Bull. 1984, 12, 470. 3. Kolanowski W.: Herbata – korzystny składnik diety. Żywn. Żyw. Zdr. 1997, Nr 4, 353. 4. Matyska E.: Antyoksydacyjne właściwości zielonej i czarnej herbaty. J. Clin. Nutr, 1996, 50, 28. 5. Webb T.: Green tea experiments in lab. clinic yield mixed results. J. Nat. Cancer Inst. 2000, 92, 1038. 6. Green tea health news: behind green teas´s faint color and mild taste, lie powerful health benefits. Am. Fitness 2004, Nr 1-2. 7. Vinson J.A.: Flavonoids in food as in vitro and in vivo antioxidant. Adv. Exp. Med. Biol. 1998, 439, 151. 8. Imai K., Nakachi K.: Papers-cross sectional study of effects of drinking green tea on cardiovascular and liver diseases. BMJ 1995, 310, 693. 9. Remont L., Gozzelino M.T., Fraichi M.P.:Dietary flavonoids reduce lipid peroxidation rats fed polyunsaturated or monounsaturated fat diets. J. Nutr. 1998, 128, 1495. 10. Duthie G.G., Duthie S.J., Kyle J.A.: Plant polyphenols in cancer and heart disease: implications as nutritional antioxidants. Nutr. Res. Rev. 2000, 13, 79. 11. Nakagawa T., Yokozawa T., Teresawa K. i wsp.: Protective activity of green tea against free radical and glucose mediated protein damage. J. Agr. Food Chem. 2002, 50, 2418.
