– korzeń lukrecji FP V, Ph. Eur.,
– sok z lukrecji FP III, DAB 8.
Preparaty przeczyszczające
Preparaty przeczyszczające pochodzenia roślinnego oparte są w większości na antrazwiązkach aloesu, kruszyny, rzewienia i senesu. Przykłady wykorzystania tych surowców w różnych postaciach i zestawach poniżej.
Radix Rhei. Korzeń rzewienia zawiera 2 grupy substancji biologicznie czynnych – garbniki i antrazwiązki. Działanie ich jest antagonistyczne, a osiągnięty efekt zależy od wielkości zastosowanej dawki. W małych dawkach zaznacza się działanie zapierające wywołane przez garbniki, a w większych – działanie przeczyszczające wywołane przez antrachinony.
Spośród innych preparatów sporządzonych na bazie korzenia rzewienia należy wymienić Pulvis Magnesiae cum Rhei (produkt Aflopa Łódź) i nalewki. Te ostatnie zawdzięczają efekt terapeutyczny skojarzonemu działaniu antrazwiązków, goryczy i olejków.
Dwa kolejne preparaty „Alax” i „Altra” produkują Poznańskie Zakłady Zielarskie „Herbapol”.
Alax. Skład: Aloe, Extractum Rhei sicc., Extractum Belladonnae sicc., Radix Glycyrhizae plv. Następuje wzmożenie ruchów perystaltycznych jelit i przesunięcie zalegających mas kałowych. Alkaloidy tropanowe pokrzyku obniżają napięcie mięśni gładkich jelit, co umożliwia bezbolesne wypróżnienie następujące w 8-12 h po podaniu preparatu.
Altra. Skład: Extractum Frangulae sicc., Extractum Faecis sicc.
Substancjami czynnymi w preparacie są antrazwiązki (frangulina i glikofrangulina) zawarte w wyciągu z kruszyny. Mechanizm działania leku jest identyczny, jak preparatu Alax. Działanie następuje w 8-10 h od chwili podania.
Boldaloin („Herbapol” Wrocław). Skład: Alcaloida Boldo omnia, Extractum Aloe sicc.
Cholesol („Herbapol” Wrocław). Skład: Cortex frangulea, Herba Equiseti, Fractus Rosae, Herba Rutae, Fructus Coriandri, Fructus Juniperi, Inflorescentia Helichrysi, Intractum Taraxaci.
Normogran (Warszawskie Zakłady Zielarskie „Herbapol”).
Skład: Fucus, Herba Hyperici, Radix
Glycyrrhizae, Radix Althaeae, Anthodium Millefolii, Extractum Frangulae sicc., Folium Menthae piperitae. Preparat swe działanie zawdzięcza składnikom o różnym mechanizmie działania. Mannit i pochodne kwasu alginowego (plechy morszczynu) działają jako osmotyczne środki przeczyszczające.
Działanie przeczyszczające powodują również antrazwiązki Cortex Frangulae. Pobudzają splot warstwy mięśniowej jelita, zwiększają tonus jelit oraz wzmagają ich ruchy perystaltyczne.
W gastroenterologii, jako środki przeczyszczające, zastosowanie znalazły również substancje śluzowe, zwłaszcza uzyskiwane z nasion Plantago psyllium, jak również innych surowców roślinnych, np. z glonów i porostów (Carragen, Focus vesiculosus). Podane doustnie absorbują wodę i zatrzymują ją w jelitach, przez co rozluźniają masy kałowe.
Wchodzą w skład preparatów takich, jak: „Plantagolax” („Herbapol” Wrocław), „Sylax”, „Agiocur” (Madaus) i „Syllamalt” (Walace).
We wzdęciach szczególne znaczenie lecznicze mają przetwory roślinne. Surowce, które mogą tutaj znaleźć zastosowanie, określane są jako carminativa (carminare = oczyszczać). Jako środki wiatropędne obok „antycholinergika” stosowane są także surowce przyprawowe jak: kminek, koper, mięta, melisa, anyż, rumianek, imbir, i kardamon.
„Digestosan” wytwarzany przez „Herbapol” Łódź składa się z: Herba Cnici benedicti, Folium Menzanthidis, Folium Menthae piperiae, Fructus Carvi, Herba Millefolii. Działa tonizująco na czynności wydzielnicze żołądka, jelita cienkiego, trzustki i wątroby, „digestosan” działa równocześnie rozkurczająco i wiatropędnie.
Preparat tabletkowy „Flatex” (PZZ „Herbapol” w Poznaniu) o składzie: Fructus Foeniculi, Fructus Carvi, Folium Menthae piperitae i Radix Gentianae działa spazmolitycznie i wiatropędnie dzięki zawartości olejków i goryczy. Wymieniony lek jest szczególnie zalecany jako środek przeciwko dyspepsji i dysfunkcji układu trawiennego.
Oprócz wymienionych preparatów działaniem wiatropędnym odznaczają się takie preparaty jak: mieszanki ziołowe „Normosan” i „Normogran” oraz syrop „Rhelax”.
Z innych środków wiatropędnych należy wymienić wyciąg z liści i kory wiecznie zielonego krzewu lub drzewa Haronga madagascariensis. Jak nazwa wskazuje roślina pochodzi z Madagaskaru, gdzie znalazła zastosowanie w zaburzeniach trawiennych. Sekrecję gruczołów trawiennych wzmaga także olejek czosnkowy. Działa on jednocześnie wiatropędnie i przeciwbakteryjnie.
Zespół jelita drażliwego
Zespół jelia drażliwego (colon irritabile) stanowi czynnościową, powodującą różne zaburzenia motoryki (perystaltyki) jelita grubego (ok. 60% wszystkich chorób brzusznych). Charakteryzuje się naprzemiennymi biegunkami lub zaparciami przebiegającymi z bólami i wzdęciami brzucha. Jeśli chodzi o stolce to cechuje tę chorobę nagłe parcie i uczucie niepełnego oddania kału. Przy bólach w jamie brzusznej narasta ilość stolców, a wszystkie opisane dolegliwości następują po obfitym wypróżnieniu. Do rozpoznania choroby potrzebne są powyższe objawy, brak zmian w badaniu przedmiotowym i badaniach rtg, poza przyspieszoną perystaltyką. Również badania laboratoryjne nie wykazują odchyleń.
W zespole jelita drażliwego polecane są preparaty ziołowe o działaniu uspokajającym, wpływającym tonizująco na układ nerwowy, przeciwbólowe, rozkurczowe. Zaleca się stosowanie: Intractum Valerianae (po 20-30 kropli 3-4 x dziennie), Bellergot (po 1-2 drażetek 2-3 x dziennie), Bellergot retard (po 1 drażetce 1-2 x dziennie), Nervosan (odwar z łyżki ziół na szklankę wody, pić po 1 szklance rano na czczo i wieczorem przed snem).
Zasada leczenia polega na wyeliminowaniu czynników wywołujących schorzenie. Zaleca się pożywienie bogate w substancje balastowe i niewzdymające. Szczególnie dobrze sprawdziły się otręby pszenne, leki spazmolityczne, szczególnie atropina, jak również olejek miętowy i zarzewka cuchnąca (Asa foetida).
Roślinne środki przeciwbiegunkowe
Mówiąc o schorzeniach przewodu pokarmowego nie należy zapominać o częstych i niebezpiecznych, szczególnie u dzieci i osób starszych, biegunkach. Przyczyny biegunek są różne w zależności od kraju, z reguły są to zachorowania wirusowe lub bakteryjne. Niebezpieczeństwo biegunek polega na odwodnieniu organizmu.
Spośród leków zalecane są środki absorbujące i ściągające, ponadto pektyny i środki śluzowe jak również w bolesnych parciach – środki rozkurczające. Opium jest dozwolone tylko w przypadku gdy zawodzą inne środki przeciwbiegunkowe.
Do środków absorbujących dużą liczbę organicznych związków, włącznie z toksynami bakteryjnymi, należy węgiel leczniczy (Carbo activatus) pochodzenia roślinnego. Węgiel leczniczy może być stosowany jedynie przez krótki okres ze względu na niepożądane pochłanianie m.in. enzymów trawiennych i witamin.
Rola środków śluzowych i ściągających w likwidowaniu biegunek jest niebanalna. Stąd często zalecane pektyny oraz śluzy siemienia lnianego i bulwy storczyka (Salep tubor), a spośród środków ściągających surowce garbnikowe jak czarna herbata, suszone jagody, chleb świętojański i kłącze pięciornika.
Pektyny stanowią oczyszczoną frakcję węglowodanową, uzyskiwaną z białych części owocni cytrusowych lub z wytłoczyn jabłek przez ekstrakcję rozcieńczonymi kwasami. Oczyszczone pektyny o śluzowatym smaku zachowują się jak typowe hydrokoloidy, tworząc w wodzie lepkie, opalizujące roztwory koloidalne. Również śluz ze storczyka samiczego i siemię lniane pęcznieją, wchłaniając wodę i ułatwiając formowanie stolca.
Salep tuber pochodzi z różnych gatunków storczyków (zwłaszcza Orchis mascula, Orchis militaris, Platanthera bifolia i Anacamphis pyramidalis).
Czarna herbata, Theae folium, to sfermentowane i wysuszone młode liście uprawianych w plantacjach krzewów herbacianych (Camellia sinensis). Garbniki czarnej herbaty są słabo scharakteryzowane chemicznie: są to produky kondensacji katechin i galokatechin.
Chleb świętojański, Ceratoniae fructus, stanowią wysuszone owoce szarańczynu strąkowego (Caratonia siliqua). Jadalne łuski zawierają obok cukru inwertowanego, pektyny, śluz i garbniki, głównie typu katechinowego.
Czarne jagody, Myrtilli fructus, to dojrzałe, suszone, pomarszczone, kuliste, ciemnogranatowe jagody Vaccinium myrtillus. Czarne jagody zawierające 5-10% garbników, glikozy flawonowe i kwasy roślinne uchodzą za stary domowy środek przeciwko biegunkom.
Rzadziej wykorzystywane są suszone kłącza pięciornika (Rhizoma tormentillae). Surowiec zawiera około 20% garbników katechinowych oraz galotaniny.
Roślinne leki przeciwhemoroidalne
Rozpoznajemy chorobę oglądaniem bezpośrednim i palpacyjnie. Lezenie zachowawcze poza troską o higienę odbytu (kąpiele, nasiadówki) to dieta, regulująca wypróżnianie i szczególne znaczenie posiada fitoterapia („Hemorol”, „Hemorectal”, „Detralex” itp.).
W żylakach odbytu najlepsze wyniki daje stosowanie stabilizowanych wyciągów kasztanowca (Intr. Hippocastani) i do wewnątrz i do smarowania krwawnic.
Leki przeciwhemoroidalne ochraniające ściany naczyń przeznaczone do stosowania zewnętrznego to preparaty zawierające kortykosteroidy (m.in. „Hemcort-HC – maść (0,5%) i czopki (0,5%), „Ultraproct” – czopki i maść), preparaty zawierające antybiotyki („Proctosone” – czopki i maść) oraz liczne roślinne środki miejscowo znieczulające (m.in. „Aesculan” – czopki, Herbapol-Wrocław; „Aesculan” – maść, Herbapol-Poznań; „Neo-Aesculan” – żel, Herbapol-Poznań).
Choroby wątroby
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Brand N.: Die Artischocke – eine Dekade interdiszplinarer Forschung. Ztschr. Phytother. 20, 292 (1999). 2. Dolińska G., Knapik Z.: Kliniczna ocena preparatu Boldaloin produkcji Wrocławskich ZZ Herbapol. Instytut Chorób Wewnętrznych AM we Wrocławiu, Archiwum, IRiPZ, Wrocław 1974. 3. Dzieniszewski J., Gabryelewicz A.: Choroby trzustki. PZWL, Warszawa 1991. 4. Farmakopea Polska V. Suplement I 1995. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne. Warszawa 1995. 5. Hasik J. i wsp.: Ocena kliniczna preparatu Sylicynar stosowanego w hiperlipoproteinemii i przewlekłych chorobach wątroby. Herba Polonica 35, Nr 2-3, 123 (1989). 6. Hasik J. i wsp.: Ocena kliniczna Sylicynaru w przewlekłym zapaleniu trzustki. Herba Polonica 37, Nr 3-4, 157 (1991). 7. Hasik J.: Skuteczność Sylimarolu w chorobach wątroby. Herba Polonica 42, Nr 2, 127 (1996). 8. Hasik J. i wsp.: Dietetyka. Wyd. III. PZWL Warszawa 1999. 9. Indeks Leków 1999. Środki farmaceutyczne i materiały medyczne zarejestrowane w Polsce. Wydawnictwo. JWC, Piotrków Trybunalski 1999. 10. Kunz E.: Die Wirksubstanz Silymarin in der Behandlung von Lebererkrankungen (mit Addendum). Falk Foundation e.v. Freiburg i Br. 1994, 1995 (mit Addendum). 11. Lutomski J., Alkiewicz J.: Leki roślinne w profilaktyce i terapii. Wyd II poprawione. PZWL Warszawa 1993. 12. Murray W.J.: Herbal Medications for Gastrointestinal Problems. [W:] Miller L.G., Murray W.J.: Herbal Medicinals. A. Clinician´s Guide Pharmaceutical Products Press, New York – London (1998). 13. Ożarowski A. i wsp.: Leksykon Leków Naturalnych. Agencja Wydawnicza Comes, Lidia i Andrzej Skarżyńscy, Warszawa 1993. 14. Pharmindex. Kompendium. Medi Media International Sp. z o.o. Warszawa 1999. 15. Rote Liste 1998, ECV Editio Cantor, Aulendorf/Wurtt. 1998. 16. Schulz V., Hansel R.: Rationale Phytotherapie Ratgeber für die ärztliche Praxis. Springer-Verlag Berlin, Heidelberg, New York 1996. 17. Sewing K.F.: Würzburger Gespräche über die Kneipp Therapie Pharmakologie pflanzlicher Laxantien. Seb. Kneipp Zentr. Inst., Bad Worishoffen 1976 u D.A.Z. 122, 209 (1982).
