Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19
Czytelnia Medyczna » Postępy Fitoterapii » 2/2000 » Właściwości farmakologiczne standaryzowanego wyciągu z kory wierzby (Cortex salicis)

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
Zamów prenumeratę czasopisma!
Księgarnia Borgis / dział medyczny
© Borgis - Postępy Fitoterapii 2/2000, s. 23-30
Alina Zielonka, Igor Łoniewski, Leonidas Samochowiec, Stefania Juźwiak
Właściwości farmakologiczne standaryzowanego wyciągu z kory wierzby (Cortex salicis)
Pharmacological properties of the standardized extract of Cortex salicis
Katedra Farmakologii i Toksykologii Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie
Summary
In experimental investigations was shown that standardized, ethanol/water extract of Cortex Salicis (10-13% of salicin) has antiphlogistc, antiinflamatory and antiagregative activity, comparable with high doses of acetylsalicylic acid. It was also observed that this extract is free of gastrotoxicity. It was concluded that Cortex Salicis extract can be considered as the valuable alternative remedy for patients, in whom application of acetylsalicylic acid is contraindicated.
Key words: kora wierzby, wierzba, cortex salicis, salicylowy, schorzenia gorączkowe, ból głowy, reumatyzm, fito.



Leczenie schorzeń zapalnych za pomocą wyciągów roślinnych zawierających salicylany było znane już w antycznej medycynie greckiej. Dioskorides w swoim nauczaniu o lekach zalecał korę wierzby jako środek przeciwko zmianom zapalnym stawów. W średniowieczu była ona stosowana jako środek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy. W roku 1829 wyodrębniono z wierzby związek czynny – salicynę – wprowadzając go do lecznictwa w miejsce chininy. W roku 1935 dokonano syntezy kwasu salicylowego. Pod koniec XIX wieku stosowano z powodzeniem salicynę w dawkach 1-6 g na dobę w leczeniu reumatycznego zapalenia stawów, dny i innych przewlekłych schorzeń reumatycznych stawów (6). Po II Wojnie Światowej Mayer zaobserwował pozytywne wyniki leczenia sproszkowaną korą wierzby w dawce 3-6 g na dobę takich stanów chorobowych jak „lumbago”, reumatyczne zapalenie mięśni i przewlekłe zapalenie wielostawowe. Odkrycie kwasu acetylosalicylowego zepchnęło jednak w niepamięć korę wierzby.
W opracowaniu Komisji E niemieckiego Federalnego Urzędu Zdrowia, opartym o przeprowadzone badania naukowe i wydanym w roku 1984 Kompendium określony został następujący zakres zastosowania terapeutycznego kory wierzby: schorzenia gorączkowe, reumatyczne, bóle głowy. Komisja E przyjęła, że kora wierzby powinna zawierać przynajmniej 1% salicyny (16).
Salicyna jest prolekiem, który w wyniku enzymatycznej hydrolizy w jelicie jest przekształcana w dobrze wchłaniającą się saligeninę. Po wchłonięciu saligenina zostaje utleniona do kwasu salicylowego o poznanym już dobrze działaniu farmakologicznym (18, 19).
Obok związków kwasu salicylowego kora wierzby zawiera inne glikozydy, pochodne kwasu cynamonowego, kwas elagowy, flawonoidy oraz garbniki z grupy katechin (od 8 do 20%). Przyjmuje się, że wszystkie te związki wpływają na ujawnienie właściwości leczniczych kory wierzby. Korze wierzby przypisuje się zatem działanie przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe (15,16).
Powszechnie stosowane w celu zmniejszenia tych objawów, niesteroidowe leki przeciwzapalne (a wśród nich najpopularniejsza „aspiryna”) mają również przyczynowe działanie lecznicze udowodnione i wykorzystywane w wielu dziedzinach medycyny, m.in. w kardiologii, reumatologii, okulistyce, położnictwie i neurologii (2, 3, 4).
Zastosowanie tych leków jest jednak często ograniczone możliwością występowania działań niepożądanych. Dlatego trwają poszukiwania leków o podobnym profilu działania ale pozbawionych niektórych przynajmniej obciążających oddziaływań, takich jak, np. uszkadzanie błony śluzowej przewodu pokarmowego (13, 27, 29).
Cel pracy
Celem pracy była porównawcza ocena właściwości farmakologicznych standaryzowanego wyciągu z kory wierzby (ES) w odniesieniu do kwasu acetylosalicylowego (ASA) oraz odpowiedź na pytanie czy wyciąg ten może zostać uznany za bardziej bezpieczny i stanowić alternatywę dla leczenia kwasem acetylosalicylowym.
Materiał i metodyka
Do badań używano standaryzowany wyciąg wodno-alkoholowy z kory wierzby (Salix purpurea) zawierający 10-13% salicyny.
Badanie działania przeciwbólowego wyciągu z kory wierzby (ES)
Materiał: 210 myszy, samców, o masie ciała od 24 do 41 g, podzielono losowo na 7 grup po 30 zwierząt.
Metoda: Próba gorącej płytki według Woolfe i MacDonald, w modyfikacji Al Rashod (6, 27). Podczas próby umieszczano mysz na płytce o temperaturze 60°C i mierzono czas (w sekundach) do wystąpienia reakcji nocyceptywnej. Ucieczce myszy zapobiegło umieszczenie płytki pod szklanym cylindrem o średnicy 13 cm i wysokości 16 cm. Za reakcję nocyceptywną przyjęto lizanie tylnych łap.
Każdą mysz badano dwukrotnie:
– przed podaniem leku (T0);
– 30 minut po podaniu leku (T30).
Grupom 1-3 podawano dożołądkowo wodny roztwór kwasu acetylosalicylowego (ASA) w dawce 100, 300 albo 600 mg/kg, zaś w grupach 4-6 wyciąg z kory wierzby (ES) w dawkach 60, 100 albo 120 mg/kg. Grupie kontrolnej (bez leku) podawano wodę destylowaną.
Analiza statystyczna: Istotność różnic między czasem T0 a T30 oceniano w każdej grupie za pomocą testu – t-Studenta dla wyników sparowanych między grupami a grupą kontrolną testem – t-Studenta wyników niesparowanych. Za poziom istotności statystycznej przyjęto p = 0,05.
Badanie działania przeciwzapalnego wyciągu z kory wierzby (ES)
Materiał: 70 szczurów, samców, rasy Wistar, o masie ciała od 350 do 610 g, podzielono losowo na 7 grup po 10 zwierząt.
Metoda: W doświadczeniu wywoływano obrzęk karragenowy tylnej łapy według Winter i wsp. (28).
Grupom 1-3 podawano sondą żołądkową wodny roztwór kwasu acetylosalicylowego (ASA) w dawkach 100, 300 lub 600 mg/kg, zaś grupom 4-6 roztwór wodny wyciąg z kory wierzby (ES) w dawkach 60, 100 lub 120 mg/kg. Grupa 7 otrzymywała wodę destylowaną. Po godzinie od podania leku wstrzykiwano każdemu zwierzęciu podskórnie w powierzchnię podeszwową prawej tylnej łapy 0,1 ml 1% wodnego roztworu karragenu.
Objętość prawej tylnej łapy każdego szczura mierzono za pomocą polyzmometru trzykrotnie:
a. natychmiast po podaniu roztworu karragenu (V0),
b. godzinę po podaniu roztworu karragenu (V1),
c. 3 godziny po podaniu roztworu karragenu (V2).
Zmiany objętości prawej tylnej łapy zwierząt grup badanych porównano z odpowiednim przyrostem objętości w grupie kontrolnej.
Procentowy wskaźnik zahamowania przyrostu objętości po podaniu leku obliczano według wzoru:
Hamowanie (%) = 100 - --V1 lub V2 lek – V0 lek
Hamowanie (%) = 100 - ----------------------------------- x 100
Hamowanie (%) = 100 - --V1 lub V2 kontr – V0 kontr
Analiza statystyczna: Istotność różnic objętości tylnej łapy szczura 3 godziny po podaniu roztworu karragenu (V2) między grupami badanymi a grupą kontrolną oceniano za pomocą testu t-Studenta dla wyników niesparowanych. Jako poziom istotności przyjęto p < 0,05. Obliczono również wskaźniki procentowe zahamowania przyrostu objętości: od V0 do V2, oraz od V1 do V2.
Dwa naczynia cylindryczne o średnicy 25 mm i wysokości 60 mm, tworzące układ naczyń połączonych wypełniono rtęcią. W jednym z nich zamontowano śrubę mikrometryczną połączoną z ruchomą iglicą. Zetknięcie iglicy z powierzchnią rtęci powoduje zamknięcie obwodu elektrycznego oraz zadziałanie sygnalizatora świetlnego i akustycznego.
Wartość pomiaru zapisywano, po czym wkładano prawą tylną łapę szczura do naczynia, zanurzając ją w rtęci do głębokości oznaczonej na łapie tuszem (w okolicy łokcia) i przy pomocy pokrętła przy śrubie mikrometrycznej rozwierano obwód poprzez podniesienie iglicy ponad powierzchnię rtęci (sygnalizator wyłączony), po czym ponownie, powoli, zwierano obwód i zapisywano wartość pomiaru. Różnica wartości obu pomiarów odpowiada objętości wkładanej łapy.
Analiza statystyczna: niesparowany t-test.
Badanie działania przeciwgorączkowego wyciągu z kory wierzby (ES)
Materiał: 70 szczurów samców, rasy Wistar, o masie ciała od 230 do 330 g, podzielono losowo na 7 grup.
Metoda: Gorączkę u szczurów wywoływano według Daukas i wsp. (6, 7) wstrzyknięciem podskórnym w okolicę grzbietową 15% zawiesiny drożdży piekarskich w dawce 10 ml/kg. Metoda ta stosowana jest do oceny skuteczności działania przeciwgorączkowego leków. Po 20 godzinach sondą żołądkową podawano grupom 1-3 roztwór wodny kwasu acetylosalicylowego (ASA) w dawkach 100, 300 albo 600 mg/kg, zaś grupom 4-6 roztwór wodny wyciągu z kory wierzby (ES) w dawkach 60, 100 albo 120 mg/kg. Grupa 7 (kontrolna) otrzymywała wodę.
Temperaturę w odbycie zwierząt mierzono za pomocą termometru rtęciowego wsuniętego na głębokość 5 cm, sześciokrotnie:
– natychmiast po wstrzyknięciu drożdży,
– 20 godzin później (przed podaniem leku),
– następnie po 21, 22, 23 i 24 godzinach od podania drożdży tj. 1, 2, 3, 4 godziny po podaniu leku.
Analiza statystyczna: niesparowany t-test
Porównawcza ocena wpływu kwasu acetylosalicylowego i wyciągu z kory wierzby na stan błony śluzowej żołądka i jelit
Materiał: 70 myszy białych, samców, o masie ciała od 35 do 52 g, podzielono losowo na 7 grup.
Metoda: Na 12 godzin przed doświadczeniem zwierzęta pozbawiono karmy, pozostawiając wodę ad libitum. Za pomocą sondy żołądkowej grupom 1-3 podawano wodny roztwór kwasu acetylosalicylowego (ASA) w dawkach 100, 300 albo 600 mg/kg, zaś grupom 4- 6 roztwór wodny wyciągu z kory wierzby w dawkach 60, 100 albo 120 mg/kg. Grupie 7 nie podawano leków. Po 5 godzinach zwierzęta uśmiercano, żołądek otwierano wzdłuż krzywizny większej, płukano 0,9% roztworem chlorku sodu i oceniano makroskopowo stan błony śluzowej według pięciostopniowej skali Bonnycastle (1, 11).
0° – stan prawidłowy,
1° – powierzchniowe wybroczyny krwawe,
2° – głębsze wybroczyny i pojedyncze owrzodze nia,
3° – wybroczyny i owrzodzenia,
4° – perforacja.
Badanie wpływu kwasu acetylosalicylowego i wyciągu z kory wierzby na ośrodkowy układ nerwowy
Materiał 106 szczurów rasy Wistar, samców, o masie ciała od 250 do 350 g.
Próba spontanicznej aktywności ruchowej (13, 26).
Metoda: Każde zwierzę, potraktowane jak wyżej, umieszczano na czułej płycie aparatu do mierzenia aktywności ruchowej (Activity-Meter typ AM-1, producent IBN PAN, Polska), pod nieprzezroczystym kloszem. Po 1 i 2 godzinach od podania leku mierzono aktywność ruchową zwierząt poprzez zaliczanie wskazań miernika rejestrującego zmianę pola elektromagnetycznego przez poruszającego się szczura.
Badanie wpływu wyciągu z kory wierzby (ES) na agregację płytek krwi
Materiał i metoda: Krew od pięciu zdrowych osób pobrano do probówek zawierających 3,2% roztwór cytrynianu sodu, w stosunku 8:1 (krew:cytrynian), odwirowywano przez 15 min. przy 120 x g celem uzyskania osocza bogatopłytkowego (PRP). Po wirowaniu przez 15 min. przy 1100 x g otrzymywano osocze ubogopłytkowe (PPP). Próbki osocza przenoszono do probówek kwarcowych.
Do osocza bogatopłytkowego dodawano ASA lub ES, następnie inkubowano w agregometrze przez 15 min. w temp. 37°C. Agregację mierzono według Born za pomocą agregometru ELVI 840. Czynnikiem wywołującym agregację był ADP w stężeniu końcowym 1 µM. Stopień agregacji ustalono w stosunku do agregacji maksymalnej (10, 24).
Analiza statystyczna: Parametryczny test t-Studenta.
Badanie ostrej toksyczności wyciągu z kory wierzby (ES)
Doświadczenie przeprowadzono na szczurach rasy Wistar, według Deichmann i Le Blanc (1). Zastosowano następujące dawki: 3,2; 4,7; 7,1; 10,7; 16,0 i 24,0 g/kg. Każdą dawkę podawano dwóm szczurom. Stan zwierząt sprawdzano po 1 i 2 dobach.
Wyniki
Działanie przeciwbólowe wyciągu z kory wierzby (ES) (tab. 1, 2a, 2b).
1. Wyciąg z kory wierzby (ES) wykazuje działanie przeciwbólowe w każdej z podanych dawek (60, 100, 120 mg/kg m.c.).
2. Kwas acetylosalicylowy (ASA) wykazuje działanie przeciwbólowe tylko w dawce 600 mg/kg m.c.
Tabela 1. Działanie przeciwbólowe.
GrupyT0T30P
Grupa kontrolna30,4 ? 13,5 (30)22,7 ? 9,9 (30)0,0034
ASA w dawce 100 mg/kg p.o.36,9 ? 22,9 (30)52,0 ? 46,9 (30)0,034
ASA w dawce 300 mg/kg p.o.21,5 ? 9,9 (30)33,9 ? 18,8 (30)0,0004
ASA w dawce 600 mg/kg p.o.22,4 ? 12,8 (30)40,6 ? 21,4 (30)<0,0001
ES w dawce 60 mg/kg p.o.36,5 ? 19,2 (30)67,2 ? 51,5 (30)0,0003
ES w dawce 100 mg/kg p.o.27,7 ? 12,3 (30)37,6 ? 17,8 (30)0,0003
ES w dawce 120 mg/kg p.o.23,4 ? 8,1 (30)38,0 ? 14,5 (30)<0,0001
T0 – czas reakcji nocyceptywnej przed podaniem leku; T30 – czas reakcji nocyceptywnej 30 min. po podaniu leku; ASA – kwas acetylosalicylowy; ES – wyciąg z kory wierzby; (n) – ilość zwierząt w grupie
Tabela 2a. Działanie przeciwbólowe – różnice średnich czasów wystąpienia reakcji nocyceptywnej przed podaniem leków (T0) pomiędzy grupami badanymi a grupą kontrolną – niesparowany t-test.
GrupaŚrednie różniceWartość P
ASA100+ 6,47000,1878
ASA300- 8,89330,0051
ASA600- 8,04330,0212
ES60+ 6,09000,1606
ES100- 2,73630,4154
ES120- 7,08000,0170
ASA – kwas acetylosalicylowy; ES – wyciąg z kory wierzby
Tabela 2b. Działanie przeciwbólowe – różnice średnich czasów wystąpienia reakcji nocyceptywnej 30 min. po podaniu leków (T30) pomiędzy grupami badanymi a grupą kontrolną – niesparowany t-test.
GrupaŚrednie różniceWartość P
ASA100+ 29,33330,0014
ASA300+ 11,21670,0055
ASA600+ 17,90000,0001
ES60+ 44,53000,0000
ES100+ 14,94000,0002
ES120+ 15,33330,0000
ASA – kwas acetylosalicylowy; ES – wyciąg z kory wierzby

Działanie przeciwzapalne wyciągu z kory wierzby (ES) (tab. 3, 3a, b).
1. Preparat ES wykazuje działanie przeciwzapalne w dawkach 60, 100 i 120 mg/kg m.c. Najsilniejsze działanie zaobserwowano po podaniu dawki 120 mg/kg m.c.
2. Siła działania przeciwzapalnego ES w dawce 120 mg/kg odpowiada działaniu ASA w dawce 600 mg/kg m.c. Różnice są statystycznie znamienne.
Tabela 3. Działanie przeciwzapalne (obrzęk karragenowy) – objętość łapy szczura mierzona w ml, 4 godz. po podaniu ASA oraz ES (średnia ? SD).
GrupyM + SDp
Grupa kontrolna3,34 ? 0,23 (10)-
ASA w dawce 100 mg/kg p.o.3,21 ? 0,52 (10)0,479
ASA w dawce 300 mg/kg p.o.3,18 ? 0,32 (10)0,2155
ASA w dawce 600 mg/kg p.o.2,93 ? 0,20 (10)0,0005
Grupa kontrolna3,34 ? 0,23 (10)-
ES w dawce 60 mg/kg p.o.3,04 ? 0,32 (10)0,027
ES w dawce 100 mg/kg p.o.3,03 ? 0,23 (10)0,0075
ES w dawce 120 mg/kg p.o.2,91 ? 0,39 (10)0,0076
ASA – kwas acetylosalicylowy; ES – wyciąg z kory wierzby
Tabela 3a. Działanie przeciwzapalne (obrzęk karragenowy) – hamowanie przyrostu objętości łapy szczura po 4 i 1 godzinie od podania leków.
GrupaV2 - V0 (ml)Hamowanie (%)
Grupa kontrolna0,540%
ASA1000,4124%
ASA3000,3830%
ASA6000,1376%
ES600,2456%
ES1000,2358%
ES1200,1179%
ASA – kwas acetylosalicylowy; ES – wyciąg z kory wierzby; V0 – objętość łapy szczura mierzona po 1 godzinie od podania leków; V2 – objętość łapy szczura mierzona po 4 godzinach od podania leków
Tabela 3b. Działanie przeciwzapalne (obrzęk karragenowy) – hamowanie przyrostu objętości łapy szczura między 4 a 2 godziną od podania leków.
GrupaV2 - V1 (ml)Hamowanie (%)
Grupa kontrolna0,480%
ASA1000,3527%
ASA3000,3234%
ASA6000,0786%
ES600,1863%
ES1000,1765%
ES1200,0589%
ASA – kwas acetylosalicylowy; ES – wyciąg z kory wierzby; V1 – objętość łapy szczura mierzona po 2 godzinach od podania leków; V2 – objętość łapy szczura mierzona po 4 godzinach od podania leków

Działanie przeciwgorączkowe wyciągu z kory wierzby (ES) (tab. 4).
1. ES w dawkach 100 i 120 mg/kg m.c. wykazuje działanie przeciwgorączkowe, natomiast po podaniu dawki 60 mg/kg nie zaobserwowano takiego działania.
2. ASA w dawce 600 mg/kg wykazuje działanie przeciwgorączkowe wcześniej niż w dawkach 100 i 300 mg/kg m.c.
3. ES wykazuje najsilniejsze działanie przeciwgorączkowe w dawce 120 mg/kg, jednak słabsze niż ASA w dawce 600 mg/kg m.c.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

29 zł

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

69 zł

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

129 zł

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Bonnycastle D.D.: Evaluation of Drug Activities Pharmacometrics t. II. Academic Press, London and New York, 1964. 2. Brook P.M., Day R.O.: N. Engl. J. Med.1991, 324, 1716. 3. Buckingham R.B.: Bull. Rheum. Dis. 1977/78a, 28, 960. 4. Buckingham R.B.: Bull. Rheum. Dis. 1977/78b, 28, 966. 5. Carson J.L. et al.: Arch. Intern. med. 1987, 147, 1054. 6. Dauksas V. et al.: Arzneim.-Forsch. Drug Res.,1993, 43/I, 44. 7. Dauksas V. et al.: Arzneim.-Forsch. drug res.,1995 45/II, 11. 8. Dixon A.St., Graber J.: I. Einteilung Eular-Bull.,1978, 7, Nr 4. 9. Feng L. et al.: J. Clin. Invest.,1995, 95, 1669. 10. Görög P., Kovacs I.B.: J. Pharm. Pharmac. 1970, 22, 86. 11. Insel P.A.: Analgesic-Anttipyretics and Antiinflammatory Agents; Drugs employed in the Treatment of Rheumatoid Arthritis and Gout. In: The Pharmacological Basis of Therapeutics. Hrsg. A. Goodman, Gilman T.W., Rath A.S., Nies P., Taylor. 8th edition, 1990, Pergamon Press. 12. Isaacs J.D. et al.: Lancet 1992, 340, 748. 13. Janssen P.A. et al.: Psychopharmacologia Berlin, 1960, 1, 389. 14. Julkunen-Titto R., Meier B.: The enzymatic decomposition of salicin and its derivatives obteined from salicaceae species. J. Nat. prod. 55, 1204-1212 (1992). 15. Kohlmünzer S.: Substancje naturalne i surowce farmakognostyczne. [W:] Farmakognozja. (Red.) Kamińska M., Wiśniewska E., 1985, PZWL. 16. Kommission E.: Monographie Salicis cortex (Weidenrinde) Bundesanzeiger, 1984 Nr 228. 17. Korolkiewicz Z.: Post. Nauk Med., 1995, 8, 40. 18. Meier B., Schweiz. Apotheker Zeitung Nr 25 1988, 126 Jg., 725. 19. Meier B., Liebi M.: Zeitschr. F. Phytotherapie, 1990, 11, 50. 20. Patrignani P. et al.: J. Pharmacol. Exp. Ther, 1992, 271, 1705. 21. Pentz R. et al.: Zeitschr. F. Phytotherapie, 1989, 10, 92. 22. Reffer C. et al.: Arthritis Rheum, 1991, 34, 524. 23. Schneider E.: Zeitschr. F. Phytotherapie 1987, 8, 35. 24. Schumacher W. et al.: Thrombosis and Hoemostasis, 1993, 69, 509. 25. Soll A. et al.: Ann. Intern. Med., 1991, 114, 307. 26. Svensson T.H., Theime G.: Psychophatmacologia, 1969, 14, 157. 27. Valencia E. et al.: Planta Med., 1994, 60, 395. 28. Winter C.A, et al.: Proc. Soc. Exp. Biol. Med., 1962, 3, 544. 29. Windholtz M., Budavari S.: Monographs. [W:] The Merck Index (Ed.) Windholtz M., Merck and Co., Inc. 1983, 40.
Postępy Fitoterapii 2/2000
Strona internetowa czasopisma Postępy Fitoterapii
Powrót na górę strony

Pozostałe artykuły z numeru 2/2000: