© Borgis - Postępy Fitoterapii 3/2000, s. 11-14
Anna Kędzia
Działanie Citroseptu* na bakterie beztlenowe występujące w zakażeniach dróg oddechowych
Citrosept activity on anaerobic bacteria isolated from respiratory tract infections
Zakład Mikrobiologii Jamy Ustnej Akademii Medycznej w Gdańsku
Summary
A total of 141 strains of anaerobic bacteria isolated from patients with infections of respiratory tract were tested. The susceptibility of anaerobic bacteria to the grapefruit seed extract (Citrosept, Cintamani) was determined by means of plate dilution technique in Brucella agar supplemented with 5% sheep blood. The inoculum used was 106 CFU per spot (Steers replicators). Plates were incubated for 48 h at 37°C in anaerobic jars in atmosphere 10% CO2, 10% H2 and 80% N2, in presence of palladium catalyst and indicator Eh. The MIC was interpreted as the lowest concentration of Citrosept inhibiting the growth of bacteria.
The results indicated, strains of Gram-negative anaerobes from genera Fusobacterium, Porphyromonas, Prevotella and Veillonella were the most sensitive. The MICs for 97-100% of these strains were in ranges <= 0,07-2,5 mg/ml. Among Gram-positive anaerobic bacteria the strains from genera of Peptostreptococcus, Propionibacterium and Actinomyces (MIC <= 0,07-2,5 mg/ml) were the most sensitive, and from genera of Eubacterium were less sensitive to Citrosept (MIC 2,5 mg/ml).
Od najdawniejszych czasów z ziół i owoców przygotowywano leki na wszelkie schorzenia. Jednym z dowodów jest papirus datowany na ok. 1550 r. p.n.e., rozszyfrowany w XIX w. przez niemieckiego egiptologa Georgea Ebersa, który zawiera przepisy dotyczące sporządzania leków, tj. mikstury, wywary i olejki, z roślin i owoców. Także, pochodzący z wyspy Kos, Hipokrates (460-477 p.n.e.) pozostawił wiele informacji na temat leczniczych właściwości różnych części roślin, w tym korzeni, kwiatów, liści i owoców. Owoce były szeroko stosowane w starochińskiej medycynie ludowej. Li Shizhen w dziele, które ukazało się w Chinach w 1597 r. n.e. pt.: "Bencao gangmu", zebrał tradycyjną wiedzę o chińskich środkach leczniczych, w tym o działaniu owoców i roślin.
Obecnie leki roślinne odgrywają znaczną rolę w profilaktyce i leczeniu różnych schorzeń. Wiele z nich dzięki zawartości substancji przeciwdrobnoustrojowych stosowanych jest w zakażeniach rozmaitych narządów. Znalazły one też zastosowanie w leczeniu infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych (1, 2). Do najskuteczniejszych preparatów działających przeciwdrobnoustrojowo należą takie, które zawierają olejki eteryczne. Przykładem olejku o dużej skuteczności działania jest olejek z drzewa herbacianego, otrzymywany z liści australijskiej rośliny Melaleuca alternifolia. Alkiewicz i wsp. (1, 2) wykazali działanie bakteriostatyczne i bakteriobójcze tego olejku na szczepy z rodzaju Staphylococcus, Streptococcus, Corynebacterium (zakres MIC 0,25-2,5 mg/ml i MBC 1-5 mg/ml), Acinetobacter, Haemophilus, Enterobacter, Neisseria, Xanthomonas i Escherichia (MIC 0,1-5 mg/ml i MBC 1-7,5 mg/ml). Wyniki badań innych autorów potwierdzają dużą skuteczność działania olejku z drzewa herbacianego wobec różnych drobnoustrojów (5, 10, 20). Podobną wysoką aktywność przeciwdrobnoustrojową wykazuje olejek czosnkowy (12, 15, 16) i rumiankowy (4, 6, 10, 14, 15). Bakterie wykazują zróżnicowaną wrażliwość również na inne olejki eteryczne lub ich składniki (7, 10, 13, 17, 19). Lutomski i wsp. (18) stwierdzili też, że niektóre olejki i zawarte w nich substancje wykazują działanie przeciwzapalne i immunostymulujące.
Zainteresowanie wyciągiem z nasion grejpfruta (Citrus Paradisi) rozpoczęły się w 1980 roku. Obecnie prowadzone są w różnych krajach (Francja, Stany Zjednoczone, Kanada, Niemcy i Korea) badania nad właściwościami fizycznymi, chemicznymi i działaniem przeciwdrobnoustrojowym oraz nad możliwością zastosowania go w profilaktyce i terapii. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że nasiona grejpfruta zawierają flawonoidy i glikozydy w tym rutynozyd naringeniny, izosakurentynę, hesperydynę, kemferol, dihydrokemferol, kwercytynę, rutynozyd apigeniny, nobiletynę oraz kilka protein. Działanie przeciwbakteryjne prawdopodobnie polega na uszkodzeniu błony cytoplazmatycznej i ściany komórkowej.
Produkowany przez Cintamani ekstrakt z nasion grejpfruta o nazwie Citrosept zawiera flawony, flawonole, flawanony (19,37%), witaminę C (1 g w 100 ml preparatu) oraz wodny roztwór glicerolu otrzymany z oleju palmowego. Wskutek wysokiej zawartości flawonoidów ekstrakt charakteryzuje się bardzo gorzkim smakiem.
Brak danych w piśmiennictwie na temat działania ekstraktu z nasion grejpfruta na bakterie beztlenowe powodujące zakażenia dróg oddechowych przyczynił się do przeprowadzenia tych badań.
Materiał i metody
Drobnoustroje beztlenowe zostały wyodrębnione z materiałów obejmujących wymazy, ropę, płyny ropne i plwocinę, które pobrano od 31 pacjentów z ostrym lub przewlekłym zakażeniem dróg odechowych. Materiały po przesłaniu w warunkach beztlenowych do laboratorium były posiewane na powierzchni podłoży wzbogaconych i wybiórczych i następnie inkubowane w anaerostatach zawierających 10% CO2, 10% H2, 80% N2, katalizator palladowy i wskaźnik Eh, w temperaturze 37°C przez 7-10 dni (11). Wyhodowane drobnoustroje beztlenowe identyfikowano na podstawie schematów Virginia Anaerobe Laboratory Manual (8), Bergey´s Manual (9), z uwzględnieniem obowiązującej klasyfikacji. Brano pod uwagę cechy morfologiczne, fizjologiczne i biochemiczne (testy API 20A i inne testy), wytwarzanie z glukozy nasyconych kwasów tłuszczowych od C1 do C6 oraz kwasu bursztynowego, mlekowego i występowanie naturalnej fluorescencji kolonii (Lampa HBO 200) (3, 8, 11).
Oceniono wrażliwość na Citrosept (Cintamani) 141 szczepów bakterii beztlenowych wyodrębnionych z materiałów klinicznych należących do rodzajów: Prevotella (35 szczepów), Porphyromonas (30), Bacteroides (15), Fusobacterium (13), Veillonella (4), Peptostreptococcus (22), Actinomyces (7), Propionibacterium (13), Eubacterium (2) oraz 3 szczepów wzorcowych z gatunku Bacteroides fragilis ATCC 25285, Fusobacterium nucleatum ATCC 25585, Peptostreptococcus anaerobius ATCC 27337. Wrażliwość drobnoustrojów na ekstrakt z grejpfruta badano metodą seryjnych rozcieńczeń w agarze. Preparat rozcieńczano w jałowej wodzie destylowanej bezpośrednio przed doświadczeniem uzyskując następujące stężenia: 0,07, 0,15, 0,3, 0,6, 1,2, 2,5, 5,0 mg/ml, które dodawano do agaru Brucella z dodatkiem 5% krwi baraniej (3). Inokulum zawierało 106 CFU w 1 kropli (inokulator Steersa). Inkubację posiewów i podłoży kontrolnych, bez ekstraktu, prowadzono w temperaturze 37°C przez 48 godzin w anaerostatach w warunkach beztlenowych. Za MIC uznano takie najmniejsze rozcieńczenie Citroseptu, które hamowało wzrost szczepów bakterii beztlenowych.
Wyniki i omówienie
W tabeli 1 zebrano wyniki badań wrażliwości na wyciąg z nasion grejpfruta (Citrosept, Cintamani) 97 szczepów Gram-ujemnych bakterii beztlenowych. Szczepy pałeczek z rodzaju Prevotella i Porphyromonas wykazały podobną wrażliwość na preparat. Niskie stężenia w zakresie <= 0,07-0,3 mg/ml hamowały wzrost 17% szczepów Prevotella i 13% szczepów Porphyromonas. Dla kolejnych 28 (80%) szczepów z rodzaju Prevotella i 25 (84%) rodzaju Porphyromonas MIC wynosiło od 0,6 do 2,5 mg/ml, a dla pozostałych szczepów (po 1) 5 mg/ml. Nieco większą wrażliwością na Citrosept charakteryzowały się wrzecionowce, z których 3 (23%) szczepy były hamowane przez najniższe stężenia wynoszące <= 0,07 mg/ml, a pozostałe 10 (77%) szczepów przez stężenia w zakresie 0,3-2,5 mg/ml. Spośród wszystkich badanych Gram-ujemnych pałeczek niższą wrażliwością charakteryzowały się szczepy bakteroidów (MIC 0,3-2,5 mg/ml).
Ziarniaki Gram-ujemne z rodzaju Veillonella były wysoce wrażliwe na preparat. Stężenia wynoszące od <= 0,07 do 1,2 mg w 1 ml hamowały wzrost wszystkich badanych szczepów.
W tabeli 2 zestawiono wyniki badań wrażliwości na ekstrakt z nasion grejpfruta 44 szczepów Gram-dodatnich bakterii beztlenowych.
Ziarniaki Gram-dodatnie z rodzaju Peptostreptococcus wykazały dużą wrażliwość na testowany preparat. Spośród 22 szczepów wzrost 5 (23%) był hamowany przez niskie stężenia wynoszące <= 0,07-0,15 mg/ml. Dla pozostałych 17 (77%) szczepów MIC mieściły się w zakresie stężeń od 0,3 do 2,5 mg/ml.
Wszystkie badane Gram-dodatnie pałeczki były nieco mniej wrażliwe na preparat. Stężenia hamujące wzrost większości szczepów z rodzaju Actinomyces i Propionibacterium wynosiły od 1,2 do 2,5 mg/ml. Najmniej wrażliwe na Citrosept były pałeczki z rodzaju Eubacterium (MIC 2,5 mg/ml).
Szczepy wzorcowe wykazały następującą wrażliwość na preparat: Bacteroides fragilis ATTC 25285 1,2 mg/ml, a Fusobacterium nucleatum ATCC 25585 oraz Peptostreptococcus anaerobius ATCC 27337 2,5 mg w 1 ml.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Alkiewicz J i wsp.: Post. Aerozoloter. 1995, 3, 141. 2. Alkiewicz J. i wsp.: Post. Aerozoloter. 1998, 6, 115. 3. Baron E.J., Finegold S.M.: Bailey and Scotts Diagnostic Microbiology (8th ed.) C.M. Mosby Co., St. Louis 1990. 4. Carle R., Isaac O.: Ztsch. Phytother. 1987, 8, 67. 5. Carson C.F., Riley T.V.: J. Antimicrob. Chemother. 1995, 35, 421. 6. Cinco et al.: Int. J. Crude Drug Res. 1983, 21, 145. 7. Crociani F. et al.: Proc. 27th Int. Symposium Essent. Oils, Vienna, Austria 1996, 1. 8. Holdeman L.V. et al.: Anaerobe Laboratory Manual (4th ed.) V.P.I. Blacksburg, Virginia 1977. 9. Holt J.G.: Bergey´s Manual of Determination Bacteriology (9th ed.) Williams and Wilkins ed., Baltimore 1993. 10. Kalemba D.: Post. Mikrobiol. 1998, 38, 185. 11. Kałowski M., Kędzia A.: Nieprzetrwalnikujące drobnoustroje beztlenowe. W: Diagnostyka mikrobiologiczna w medycynie (red. W. Kędzia) PZWL, Warszawa 1990. 12. Kędzia A.: Post. Fitoter. 2000, 1, 28. 13. Kędzia B. i wsp.: Herba Pol. 1990, 36, 155. 14. Kędzia B.: Herba Pol. 1991, 37, 29. 15. Lutomski J.: Components and biological properties of some allium species. Poznań, Inst. Med. Plants, 1987. 16. Lutomski J. et al.: Dtsch. Apoth. Ztg. 1988, 128, 29, 37. 17. Lutomski J. i wsp.: Herba Pol. 1991, 37, 163. 18. Lutomski J., Kędzia B.: Post. Fitoter. 200, 1, 32. 19. Olechnowicz-Stępień W. i wsp.: Herba Pol. 1981, 27, 273. 20. Walsh L.J., Longstaff J.: Periodontol., 1987, 8, 11.
