© Borgis - Postępy Fitoterapii 4/2000, s. 13-17
Jan Niedworok1, Aleksandra Oleszczak1, Robert Starzec2
Badania nad zastosowaniem wyciągu z tarczycy bajkalskiej w leczeniu chorób przyzębia
Studies on the use of Scutellaria baicaliensis G extract in the treatment of paradontopathies
1Zakład Farmakologii INP Wojskowej Akademii Medycznej
2Klinika Chirurgii Szczękowej Wojskowej Akademii Medycznej
Summary
The aim o f the studies was to investigate the effectiueness o f baicaline a purified extract of Scutellaria baicaliensis G in the treatment of paradontopathies. The examinations comprised 110 patients with super ficial and deep paradontopathies, a control group with paradotopathies treated traditionally and a group of patients with healthy paradontium. The history o f the patient was taken, objectiue examination carried out and the degree of paradontium destruction eualuated with the use of Russel´s index in all these subjects. Protein concentration in salwa with Lowry at all method, concentration of thiobarbituric acid reacting substances with Bugel and Aust´s method and also composition and amount o f bacteria were examinned. 0,5% baicalin gel was applied locally for 4 weeks. In 72% of patients with superficial and deep paradontopathies after baicalin gel application disappearance ofpain, bleedings and improuement of local state were found. In 6% oniy slight improvement was gained due to hygienic neglects. Significant decrease of protein concentration in salwa, thiobarbituric acid reacting substance and also compositional change and amount decrease of bacteria and fungi were obserued simultaneousiy.
Wstęp
Przewlekłe, nienowotworowe procesy chorobowe ograniczone do tkanek dziąsła lub też obejmujące także pozostałe tkanki przyzębia zazwyczaj nazywane są chorobami przyzębia (paradontopatiami). Stanowią one jeden z ważniejszych problemów współczesnej stomatologii, a ze względu na częste występowanie i ich skutki, są one zaliczane do chorób społecznych. Pojawiają się nawet już
u 3-letnich dzieci, a u ludzi dorosłych zwykle w wieku 35-45 lat; jedynie 4% obserwowanych osobników ma zdrowe tkanki przyzębia. Zgodnie z zaleceniem WHO z lat siedemdziesiątych choroby przyzębia podzielono na:
a) zapalenie dziąseł z zapaleniem zmienionych brodawek lub dziąseł brzeżnych, z krwawieniami w czasie zgłębnikowania i zabiegów higienicznych,
b) destrukcyjne zmiany przyzębia z powiększonymi kieszonkami przyzębnymi, ruchomością zębów, zapalenie dziąseł z postępującym zanikiem dziąseł prowadzącymi do odsłonięcia cementu korzeniowego.
Na powstanie tego schorzenia wpływ mają zarówno czynniki miejscowe, takie jak płytka nazębna, czynniki bakteryjne, kamień nazębny, ilość i skład śliny, złe uzupełnienie protetyczne, wady anatomiczne oraz choroby ogólnoustrojowe spośród, których na uwagę zasługują: cukrzyca, awitaminoza A, C i D, nadciśnienie, leki stosowane w padaczce, zatrucia metalami ciężkimi i czynniki genetyczne.
Zapalenie dziąseł może trwać latami i może być odwracalne lub przejść w zapalenie przyzębia. Zarówno zapalenie dziąseł, jak i przyzębia jest zależne od aktywności bakterii płytki nazębnej i reakcji obronnych gospodarza (6, 7, 8, 12). Do podstawowych czynników wywierających istotny wpływ na powstawanie i przebieg chorób przyzębia należy obecność licznych bakterii w jamie ustnej. Drobnoustroje znajdują w jamie ustnej szczególnie dobre warunki do rozwoju, to jest odpowiednią wilgoć i temperaturę, dobre warunki odżywcze oraz kwasowość.
W l ml śliny stwierdza się obecność 20 do 400 milionów drobnoustrojów, głównie bakterii saprofitycznych, ale także chorobotwórcze, jak paciorkowce, gronkowce, pałeczki okrężnicy, a nawet pałeczki odmieńca oraz grzyby (6). Ich obecność stwarza duże zagrożenie powstania zapalenia błony śluzowej jamy ustnej poprzez ich bezpośrednie oddziaływanie za pomocą wydzielania swoich egzotoksyn (hialuronidaza, kolagenaza i inne) i pośrednio poprzez aktywację fagocytozy przez krwinki białe oraz uwalnianie cytokin zapaleniotwórczych (IL -1, IL-2 i inne), prostaglandyn typu PGE-2 (mediatora pobudzających zapalenia ponadto osteoklasty do resorbcji kości) (6, 7).
Jednym z naturalnych mechanizmów obrony miejscowej przeciw drobnoustrojom w jamie ustnej jest ślina mechanicznie opłukująca błonę śluzową, działająca jednocześnie przeciwbakteryjnie i ochronnie na błonę śluzową za pomocą w niej zawartym związkom białkowo-węglowodanowym, jak mucyna, enzymy, immunoglobulinę A, lizozym, laktoferynę i inne (17).
Leczenie schorzeń przyzębia jest w zasadzie miejscowe. Stosuje się przede wszystkim środki:
przeciwzapalne, uśmierzające ból, posiadające działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe oraz właściwości ściągające. Konieczne jest usunięcie złogów nazębnych oraz ścisłe przestrzeganie higieny jamy ustnej. W wyjątkowych wypadkach kiedy dołączają się objawy ogólnoustrojowe zaleca się środki przeciwgorączkowe i antybiotyki (5). Niektóre z wyliczonych wymogów spełniają mieszanki ziołowe.
Wybór wyciągu z tarczycy bajkalskiej (Scutellaria baicaliensis Georgia) do badań podyktowany był jej właściwościami farmakologicznymi spełniającymi wszystkie wymienione powyżej cechy, spośród których na szczególną uwagę zasługuje jego działanie przeciwbakteryjne (3, 9, 18), przeciwgrzybicze (3, 9), przeciwwirusowe (15), przeciwbólowe i przeciwzapalne oparte na hamowaniu mediatorów zapalenia (interleukiny IL-1 b), leukotrienów, prostaglandyn) oraz na pobudzaniu aktywności fibroblastów (2, 7, 10, 13) oraz niezwykle mała toksyczność (16).
Cel pracy
Celem pracy były badania nad skutecznością bajkaliny otrzymanej z wyciągu z korzenia tarczycy bajkalskiej w leczeniu chorób przyzębia.
Materiał i metody
Badania przeprowadzono u 110 osób podzielonych na:
a) grupę badaną - 80 osób w wieku od 20 do 50 lat, średnio 42 lata, w tym 47 kobiet i 33 mężczyzn. U 60 osób (40 kobiet i 20 mężczyzn) stwierdzono paradontopatię powierzchowną, zaś u 20 osób (7 kobiet i 13 mężczyzn) paradontopatię głębokie,
b) grupę porównawczą - 20 osób w wieku 25-55 lat, średnio 45 lat, w tym 12 kobiet i 8 mężczyzn, z różnym zaawansowaniem chorób przyzębia (15 osób z paradontopatiami powierzchownymi i 5 osób z paradontopatiami głębokimi). Do grupy porównawczej zaliczono chorych leczonych zwyczajowo (sachol), którzy nie wyrazili zgody na leczenie doświadczalne,
c) dodatkową grupę porównawczą stanowiły osoby w wieku 25-50 lat, średnio 40 lat, w tym 8 kobiet i 2 mężczyzn nie zgłaszających dolegliwości ze strony przyzębia. Osoby te przebyły pojedyncze incydenty zapalne dziąseł.
Metody
U wszystkich chorych przeprowadzono wywiad, badanie przedmiotowe oraz ocenę uzębienia (liczba zębów, ubytki, obecność złogów). Oceniano stan przyzębia (zabarwienie, konsystencja powierzchni dziąseł, wielkość brodawek, krwawienia podczas zgłębnikowania kieszonek dziąsłowych, głębokość kieszonek, podłoże przyczepu łącznotkankowego); oceniano także stan śluzówkowo-dziąsłowy. W ocenie stopnia destrukcji przyzębia posłużono się wskaźnikiem Russela w skali 6-stopniowej, zaś stopień higieny jamy ustnej oceniano w 4-stopniowej skali wskaźnika Sobolewskiego.
Badania laboratoryjne obejmowały: morfologię krwi obwodowej, stężenie białek w ślinie metodą Lowry i wsp. (14). Stężenie substancji reagujących z kwasem barbiturowym w ślinie określono metodą Bugla i Austa (l), jako wskaźnik peroksydacji lipidów błon komórkowych, wywołanych rodnikami ponadtlenowymi. Wykonano również badanie bakteriologiczne wymazu z kieszonek dziąsłowych i badania radiologiczne.
U chorych grupy badanej (a) i grupy porównawczej (c) stosowano 0,5% żel zawierający wyciąg z tarczycy bajkalskiej - z plantacji Kurowice - Polska - o 80% zawartości bajkaliny, dwa razy dziennie po wcześniejszym umyciu zębów, przez okres 4 tygodni.
Skład żelu: Carbapol 940 1,6; Bajkalina 0,5; Woda destylowana 95,0; 10% roztwór NaOH ok. 5,0 do żelifikacji (pH - 6,4-6,6).
Wyniki badań
Po czterotygodniowym stosowaniu żelu w grupie badanej u 42 osób z paradontopatiami powierzchownymi stwierdzono istotną poprawę stanu klinicznego przyzębia, zmianę barwy na bladoróżową, zwiększenie napięcia dziąsła oraz wyraźne zmniejszenie się głębokości kieszonek, u pozostałych osób poprawa była mniejsza. U chorych z paradontopatiami głębokimi, u 15 osób stwierdzono wyraźną poprawę stanu klinicznego, śluzówki dziąsła nie były przekrwione, nie stwierdzano krwawień podczas sondowania kieszonek.
U 5 osób uzyskano po tym okresie leczenia tylko niewielką poprawę. Mniejsze efekty lecznicze w obu grupach były związane z zaniedbaniami higienicznymi jamy ustnej. W grupie porównawczej efekt leczenia był niezadowalający. W drugiej grupie porównawczej (c) nie było żadnych zmian klinicznych w przyzębiu.
Stan uzębienia osób badanych:
- tylko u 50% osób badanych było pełne uzębienie,
- u 18% braki sięgały 1-5 zębów,
- u 15% 5 do 10 zębów,
- u 17% powyżej 10 zębów.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Buegi J.A., Aust S.D.: Microsomal lipid peroxidation., Methods Enzym., 1978, 52:302-310. 2. Chung C.E et al.: Pharmacological effects of methanolic extract from the root of Scutelaria baicalensis and its flavonoids on human gingival fibroblast., Planta Med., 1995, 61:150153. 3. Franzblau S. G., Cross C.: Comparative m uitro antimicrobiol activity ofChinese medical herbs., J. Ethnopharm, 1986, 15:279-288. 4. Gao D. et al.: Protective effects ofbaicalein against celi damage by reactive oxygen species., Chemie. Pharmaceut. Buli., 1998, 46:1383-1387. 5. Chomyszyn-Gajewska M.: Tetracykliny w chorobach przyzębia. Jańczuk Z.: Periodontologia współczesna. Wyd. Med. Tour Press Intern. Sp., Warszawa, 1998, 144-147. 6. Jańczuk Z., Banach J.: Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia., Wyd. Lek. PZWL, 1998. 7. Kimura Y. et al.: Effects of baicalein isoleted from roots of Scutellaria baicaliensis Georgia on interleukin l P and tumor necrosis factor a induced tissuetype plasminogen activator and plasminogen activator inhibitor l production in cultured human umbilical vein endothelial cells. Phytoterapy Research, 1997, 11:363-367. 8. Konopka T.: Rola czynnika genetyczno-immunologicznego w etiopatogenezie progresywnych zapaleń przyzębia. Jańczuk Z.: Periodontologia współczesna. Wyd. Med. Tour Press Intern. Sp., Warszawa, 1998, 78-88. 9. Kubo M. et al.: Studies on Scutellaria radix. II: The antibacterial substance. Planta Med. 1981, 43:194-201. 10. Kubo M. et al.: Studies on Scutellaria radix. VII Antiarthritic and antiinflammatory action of methanolic extract and flavonoid components from Scutellariae radix. Chem. Pharmaceut. Buli., 1984, 32:2724-2729. 11. Lamer-Zarawska E. et al.: Cultivation of Scutelaria baicaliensis in Poland, chemical and biological investigation of the drug (Radix Scutelaria) 2 nd Int. Symp. Maratea, 1997. 12. Landi L. i wsp.: Mechanizmy gospodarza w chorobach przyzębia. Jańczuk Z.: Periodontologia współczesna. Wyd. Med. Tour Press Inter. Sp., Warszawa, 1998, 66-77. 13. Lin C.C., Shich D.E.: The antiinflammatory activity of Scutelaria rivularis extracts and its activity components baicalin, baicalein and vogonin. Am. J. Clin. Med., 1995, 23:26. 14. Lowry L.H. et al.: Protein measurement with fholin phenol reagent. J. Biol. Chem. 1951, 193:265-275. 15. Nagai T. et al.: In uiuo antiinfluenza virus activity of plant flavonoids from Scutellaria baicaliensis leaves possesing inhibitory activity for influenza virus sialidase. Antiviral Research, 1992, 19:207-217. 16. Niedworok J.: Dane niepublikowane. 17. Płocica I. i wsp.: Wykorzystanie wyników badań biochemicznych śliny mieszanej chorych z zapaleniem przyzębia z zastosowaniem statystycznej analizy ROC. Jańczuk Z.: Periodontologia współczesna. Wyd. Med. Tour Press. Inter. Sp., Warszawa, 1998, 101-115. 18. Tsao TE et al.: Effect of chinese and western antimicrobiol agents on selected orał bacteriaJ. Dent. Res., 1982, 61:1103-1106.
