Monografia - starannie wydana przez Wydawnictwo Medyczne Borgis - przybliża czytelnikom złożone zagadnienia ziołolecznictwa, przeżywającego w ostatnich dziesięcioleciach prawdziwy renesans w świecie.

Warto przypomnieć, że ziołolecznictwo sięga swymi początkami odległych w czasie cywilizacji, gdyż pierwszy zielnik roślin o znaczeniu leczniczym miał sporządzić przed z górą pięcioma tysiącami lat cesarz chiński Chen-Nung, opisując w nim działanie lecznicze wszystkich roślin swojego wielkiego cesarstwa (W. Szumowski). Zawsze urzeka mnie historia naparstnicy - znanej już przez Azteków - wprowadzonej do lecznictwa w XVIII wieku przez Williama Witheringa, której mechanizm działania na serce objaśnił szerzej w XIX wieku Ludwik Traube rodem z Raciborza. Pamiętam zdanie wypowiedziane przez jednego z luminarzy XX-wiecznej medycyny, iż „dla samej naparstnicy i umiejętności jej stosowania warto być lekarzem". Przy okazji przypominam także znany portret Mikołaja Kopernika z konwalią w dłoni. Tym symbolem medycyny to przecież nieznana w Jego czasach KONWALATOKSYNA, aktywny związek wspomnianej rośliny, mający dotąd zastosowanie w lecznictwie.

W książce „Ziołolecznictwo w chorobach wewnętrznych" J. Hasik i J. Lutomski omawiają ponad 500 roślin oraz ich różnorodne kompozycje i mieszanki, działające często synergistycznie, mające sprawdzone korzystne działanie farmakodynamiczne, uzasadniające stosowanie w lecznictwie. Autorzy w szerokim zakresie, przy tym w sposób przejrzysty, omawiają ziołolecznictwo w chorobach przewodu pokarmowego, chorobach serca i naczyń, chorobach układu oddechowego, w zaburzeniach układu moczowego, w schorzeniach reumatycznych, a także w niektórych dolegliwościach w zakresie „Psyche", w których leki roślinne są wskazane ze względu na ich działanie uspokajające, nasenne i antydepresyjne.

Należy podkreślić, że autorzy omawiają ziołolecznictwo w ścisłym powiązaniu z najnowszymi osiągnięciami medycyny światowej, nie traktując fitoterapii jako jedynej metody leczenia. Często ma ona bowiem charakter jedynie metody wspomagającej leczenie podstawowe - prowadzone środkami syntetycznymi lub metodami operacyjnymi. Włączenie w tych stanach do programu leczenia związków ziołowych łagodzi dokuczliwości choroby. Nie można jednocześnie pominąć faktu, iż w wielu przypadkach ziołolecznictwo stanowi główną metodę leczenia. Dużą zasługą autorów jest umiejętność „pogodzenia" współczesności z wielowiekową empirią. Przykładem może być choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy (Helicobacter pylori) leczona antybiotykami, gdzie jednoczesna fitoterapia przynosi ulgę w dolegliwościach dyspeptycznych. Także choroba wieńcowa serca, w której hipoteza etiologii bakteryjnej (Chlamydia pneumoniae) zdaje się stwarzać uzasadnioną podstawę do antybiotykoterapii, usprawiedliwia tradycyjne stosowanie preparatów czosnkowych, mających nie tylko działanie bakteriobójcze, ale także normalizujące gospodarkę lipidową ustroju.