© Borgis - Postępy Fitoterapii 2-3/2001, s. 15-17
Jerzy Lutomski
Maca – żywność energetyzująca czy lek?
Maca – energizing food or medicine?
Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu
Summary
Lepidium meyenii named populary „Maca” is presented on the list of FAO as a agent with a high nutritial value.
Author describes the enegrizing role of mentioned Andean food, refering the contents of aminoacids, occuring in the proteins of Lepidium meyenii.
The root of „Maca” nourishs and acts on the whole orga-nism, restorting the homeostasis without use of medicine.
„Maca” is a documented example for using of edible plants for the nutritial and preventive aims.
Poprawa samopoczucia, umożliwienie nasilenia aktywności psychofizycznej, czy walka z następstwami przewlekłego stresu, to częste oczekiwania coraz liczniejszych grup konsumentów. Zaspokojenie tych oczekiwań ułatwia m.in. odpowiednio skomponowana dieta. Żywność, której spożycie może wpływać na poprawę samopoczucia, wydajności pracy umysłowej i fizycznej, przyczynia się do podniesienia ogólnego komfortu życia. Stanowi ona nową wyodrębnioną grupę tzw. „żywności funkcjonalnej”, wykazującej korzystny wpływ na zdrowie, ponad ten, który wynika z obecności składników odżywczych tradycyjnie uznanych za niezbędne.
Liczne nowe asortymenty żywności energetyzującej są obecnie w fazie projektowania. Mają one służyć m.in. wzbogacaniu produktów spożywczych ogólnego stosowania i komponowaniu specjalnych odżywek powodujących korzyści prewencyjno-zdrowotne.
TRADYCYJNE ANDYJSKIE POŻYWIENIE
Do grupy środków o charakterze żywności energetyzującej należy „maca” – surowiec o szczególnych właściwościach odżywczych i adaptogennych. „Maca” – Lepidium meyenii Walpers jest jadalnym korzeniem rośliny rosnącej na stromych nieużytkach szczytów Andów, w Peru w strefie Puna na wysokości 3800-4500 metrów.
Rdzenni mieszkańcy Peru spożywali „macę” jeszcze przed czasami Inków. Organizacja ds. Żywności i Rolnictwa (FAO) na Międzynarodowej Konferencji w Rzymie w 1991 r. zachęcała aby Peruwiańczycy wrócili do konsumpcji tradycyjnego naturalnego andyjskiego pożywienia ze względu na negatywne skutki spożywania żywności przetworzonej i napojów wysokocukrowych. „Maca” znalazła się w wykazie FAO jako środek rozwiązujący problemy odżywcze (1). Kilka lat później władze FAO ogłosiły potrzebę popularyzacji i zalecenia świadomej konsumpcji tej rośliny przez ludzkość.
„Maca” zawiera aminokwasy, węglowodany, kompleks mikro- i makroelementów, witaminy oraz inne związki naturalne. Korzeń i przetwory z niego otrzymane są traktowane zarówno jako klasyczny zdrowy produkt spożywczy, jak i funkcjonalny dodatek dietetyczny.
Część nadziemna „macy” ma zaledwie kilkanaście centymetrów długości, 12-20 muszelkowatych liści, a w porze kwitnienia małe, białe kwiatki. Część podziemna to bulwiasty korzeń w kształcie gruszki. Zarówno liście jak i korzeń stanowią źródło wartościowego pożywienia miejscowej ludności (2-12).
Mieszkańcy Peru traktują „macę” jak żywność. Spożywają ją zatem w postaci świeżego surowca, wytwarzają mączkę z wysuszonego korzenia, stosując ją do przygotowywania codziennych potraw i wypieków. Dla Indian „maca” była i jest wartościowym pokarmem. Suszone słodkie korzenie o delikatnym korzennym smaku, mogą być przechowywane przez lata. Suche korzenie, są głównie zaparzane mlekiem lub wodą dla osiągnięcia smacznej aromatycznej papki. Można również przyrządzić popularny, słodki, aromatyczny, sfermentowany napój („maca chicha”), który jest często mieszany z mocnym alkoholem dla przyrządzenia „coctel de maca”.
Każda z części tej rośliny (m.in. liście) jest wykorzystywana w konsumpcji. Część liściasta rośliny jest zbliżona do rzeżuchy – europejskiej zieleniny, która jest serwowana w postaci sałatek. Obydwie rośliny należą do tej samej rodziny Brassicaceae (poprzednio Cruciferae) i łączy je m.in. obecność tych samych substancji zwanych glukozynolatami, odgrywających pozytywną rolę w diecie człowieka (13). Glukozynolaty są wtórnymi metabolitami roślinnymi, które przez długi czas były przedmiotem badań toksykologicznych i farmakologicznych (l.c.). Do rodziny tej zalicza się wiele ważnych surowców: nasiona oleiste rzepaku, nasiona gorczycy, uprawy paszowe i warzywa: kapustę, brokuły, brukselkę i inne popularne nazywane kapustnymi.
Korzeń Lepidium meyenii Walpers w kraju swego pochodzenia czyli Peru jest zaliczany do ważnych produktów spożywczych. Z punktu widzenia żywieniowego i zdrowotnego – skład i wartość odżywcza korzenia Lepidium mają bardzo istotne znaczenie.
SKŁADNIKI ODŻYWCZE
Składniki odżywcze występujące w „macy” są bardzo interesujące w porównaniu z innymi korzeniami stanowiącymi produkty spożywcze, jak marchew, ziemniaki czy rzepa. Można je porównywać z nasionami pszenic, kukurydzy, ryżu, soi czy soczewicy.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Walker M.: Effects of Peruvian Maca. Towsend Letter for doctors and patients – November 1998, nr 11, p.18-22. 2. Brako L., Zarucchi J.L. (1993): Catalogue of the flowering plants and gymnosperms of Peru. (L Peru). 3. CIP. „Lost Crops: The Lesser-known Andean Root and Tuber Crops”. http:l/www.cipotato.org/rojectslnrm/c&cartcgr/artc.htm. 4. Facciola S. (1990): Cornucopia – a Source Book of Edible Plants. Kampong Publications. 5. Kunkel G.: Plants for Human Consumption (L Edible PI). 6. Macbride J.F., et al., eds. 1936-1971; new ser. 1980. Flora of Peru. (F Peru). 7. Matricorean C. & Quezada M. (1985): Gatalogo de la flora vascular de Chile. (L Chile). 8. Popenoe H., et al. (1989): Lost Crops of the Incas, National Academy Press, Washington. 9. Toledo J., et al. (1998): Genetic variability of Lepidium meyenii and other Andean Lepidium species (Brassicaceae) assessed by molecular markers. Ann. Bot. 82: 523-30. 10. Uphof J.C. (1959): Dictionary of Economic Plants, Weinheim. 11. Usher G. (1974): Dictionary of Plants Used by Man, Constabte (IS8N0094570202). 12. Wiersema J.H. & León B. (1999): World Economic Plants: a Standard Reference. (World Econ PI). 13. Hrynčiřik K., Velišek J.: Bioaktywne składniki roślin kapustnych – glukozynolaty. Przemysł Spożywczy Nr 1, 20, 2001. 14. Henrich M.: Ethnopharmazie und Ethnobotanik. Eine Einführung. Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft mbH, Stuttgart 2001.
