© Borgis - Postępy Fitoterapii 2-3/2001, s. 25-27
Jerzy Lutomski
„Klarin” – na lepsze widzenie
Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich
Przeprowadzone niedawno amerykańskie badania ankietowe w zakresie aktualnych dolegliwości zdrowotnych mieszkańców USA wykazały, że pierwsze miejsce wśród nich przed chorobami nowotworowymi i miażdżycą zajmują zaburzenia wzroku. Są one często wynikiem postępu cywilizacyjnego, jaki towarzyszy nam na co dzień, poprzez wizualne środki komunikacji i masową komputeryzację. Przemęczenie oczu, zaburzenia mikrokrążenia siatkówkowego i naczyniowego, pogorszenie ostrości widzenia o zmroku to m.in. efekty wielogodzinnej pracy przy komputerze i niewolniczego śledzenia ekranu telewizyjnego. Krytyczne przeciążenia, które ludzie młodzi i zdrowi znoszą bez trudu u osób starszych lub chorych mogą prowadzić do katastrofy. Według Hofeckera (24) po siedemdziesiątce wytrzymałość organizmu spada mniej więcej o połowę i może także wynikać z niedoboru substancji odżywczych. W pewnym stopniu jest ono podobne do tzw. zmęczenia wiosennego. Należy wówczas dostarczyć organizmowi niezbędnych składników pokarmowych, które zawarte są w sokach warzywnych i owocowych.
Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu dietetycznemu poznański FARMAPOL wyprodukował środek spożywczy, specjalnego przeznaczenia żywieniowego, na bazie owoców borówki czernicy (Vaccinium myrtillus L.).
NIEZWYKŁE SPOSTRZEŻENIA LOTNIKÓW
Vaccinium jest stosowana jako środek spożywczy w postaci soku lub jako owoc ze względu na wysoką wartość odżywczą. W lecznictwie tradycjonalnym była stosowana w terapii szkorbutu, infekcjach moczowych, cukrzycy i w upławach pochwowych. W ostatnich dekadach ubiegłego wieku, kilka składników tego owocu zyskało duże zainteresowanie ze względu na ich wpływ na naczynia krwionośne i znaczenie w oftalmologii (29).
Nowe zainteresowania aktywnością biologiczną owoców borówki czernicy pochodzą z empirycznych doświadczeń pilotów RAF-u podczas II wojny światowej (31). Lotnicy RAF-u, którzy konsumowali w ramach przydziałowego prowiantu dżem z czarnych jagód cieszyli się lepszym wzrokiem o zmroku niż ich wrogowie. Badania chemiczne (7) i farmakologiczne (6, 11, 13, 27, 33, 36) przeprowadzone w ostatnich 20 latach z różnymi frakcjami borówki czernicy pozwoliły stwierdzić, że dzięki obecności antocyjanów surowiec ten odgrywać może pozytywną rolę w oftalmologii i chorobach pochodzenia naczyniowego (16, 21, 22, 25, 40). Bogate w antocyjany owoce Vaccinium myrtillus stanowią źródło surowcowe do otrzymywania standaryzowanych wyciągów poprawiających kruchość naczyń włosowatych i normalizujących niektóre dolegliwości wzroku.
WŁAŚCIWOŚCI BIOLOGICZNE
Z owoców i liści V. myrtillus zostało wyodrębnionych szereg związków, należących do różnych grup chemicznych: flawonoidów, witamin, cukrów, pektyn, kwasów organicznych, irydoidów i terpenów (5, 18, 23). W jagodach występują różne polifenole, jak antocyjany odpowiedzialne za kolor owoców, pochodne kwasów cynamonowego i benzoesowego oraz glikozydy flawonolowe (2, 8, 9, 19, 23).
Szczególnej uwagi warte są antocjany, których znaleziono ponad piętnaście. Ich właściwości farmakologiczne i prozdrowotne opisali w 1993 r. Australijczyk Cunio (15) a w 1996 r. autorzy włoscy Morazzoni i Bombardelli (29). Potwierdzili oni właściwości przeciwutleniające, antyagregacyjne płytek krwi i aktywizowanie prostaglandyn.
W eksperymentach na zwierzętach owoce borówki czarnej i jej ekstrakty wykazały działanie osłaniające naczynia na poziomie kapilarnym, polepszając przepuszczalność śródbłonka i zmniejszając kruchliwość naczyń włosowatych.
Badania eksperymentalne nad właściwościami oftalmicznymi antocyjanów przeprowadzili w latach 60-tych autorzy francuscy. Aliferi i Sole (1) stwierdzili, że dożylne podawanie królikom mieszaniny antocyjanów (160 mg/kg) polepszało adaptację oka do widzenia w ciemnościach po zapadnięciu zmroku.
Tronche i in. (37) uważają, że polepszenie funkcji wzrokowych jest prawdopodobnie związane ze wzrostem stopnia regeneracji rodopsyny. Badania biochemiczne wykazały, że antocyjany, zarówno in vitro jak i in vivo, mogą modyfikować kilka enzymatycznych parametrów, szczególnie aktywność dehydrogenazy laktanów. Zmiany w aktywności tych enzymów prowadzą do uszkodzeń siatkówki (12, 13).
Znaczenie jagód borówki czernicy w schorzeniach związanych z osłabioną fotowrażliwością lub ze zmianami mikrokrążenia w siatkówce udowodniło szereg dalszych autorów [m.in. Jayle (25), Urso (38) i Zavarise (40)].
Frakcja antocyjanowa z czarnej jagody wykazuje specyficzną aktywność w obszarze relacji mikrokrążenie – tkanka. Znaczenie naczyń kapilarnych i otaczającej tkanki jest ostatnio podkreślane w patogenezie i ewolucji schorzeń pochodzenia mezenchymalnego (32).
ZNACZENIE PREWENCYJNE
Antocyjanom zawartym w owocach czarnej jagody przypisuje się obecnie trzy główne kierunki działania prewencyjnego:
– polepszenie mikrokrążenia,
– polepszenie wydolności żylnej kończyn dolnych (żylaki, hemoroidy),
– zmniejszenie dolegliwości wzrokowych pochodzenia funkcjonalnego (krótkowzroczność, ślepota dzienna) lub spowodowanych osłabioną fotowrażliwością w diabetycznej retinopatii.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Alifieri R. et al.: C.R. Soc. Biol. 158, 2338, 1967. 2. Baj A. et al.: J. Chromatogr. 279, 365, 1983. 3. Belleoud L. et al.: Rev. Méd. Aéro. Spat. 5, 45, 1966. 4. Belleoud L. et al.: Rev. Méd. Aéro. Spat. 6, 5, 1967. 5. Benigni R. et al.: Piante Medicinali – Chimica farmacologia e terapia, Vol. II, Inverni della Beffa, Milano 951, 1962. 6. Bonacina F.: II Farmaco 28, 428, 1973. 7. Bombardelli E.: J. Chromatography 279, 365, 1983. 8. Brenneisen R., Steinegger E.: Pharm. Acta Helv. 56, 341, 1981. 9. Brenneisen R. et al.: Pharm. Acta Helv. 56, 180, 1983. 10. Caselli L.: Arch. Med. Interna 37, 29, 1985. 11. Cavallacci G.: Min. Oftalm. 21, 339, 1979. 12. Cluzel C. et al.: Effect of Vaccinium myrtillus anthocyanosides on retinal phosphoglucomutase and glucose-6-phosphatase activities in vitro and in vivo. CR Soc. Biol. 163, 147, 1969. 13. Cluzel C. et al.: Enzymic activities of the retina and anthocyanosides extracted from Vaccinium myrtillus (lactate dehydrogenase, alpha-hyddroxybutyrate dehydrogenase, 6-phospho-gluconate dehydrogenase, glucose-6-phosphate dehydrogenase, alpha-glycerophosphate, phphooglucose ismerase). Bioch. Pharmacol. 19, 2295, 1970. 14. Coutinho D. et al.: Rev. Bras. Oftal. 34, 47, 1975. 15. Cunio L.: Vaccinium myrtillus. Aust. J. Med. Herbalism Vol. 5(4), 1993. 16. Curri S.B.: Giorn. e Min. Derm. III, 509, 1976. 17. Florini G. et al.: Modificazioni perimetriche ed adattometriche dopo ingestione di mirtillina associata a beta-carotene. Ann. Oftal. Clin. Ocul. 91, 371, 1965. 18. Friedrich H. et al.: Planta Med. 24, 90, 1973. 19. Friedrich H. et al.: Arch. Pharmaz. 3306, 611, 1973. 20. Gandolfo E.: Boll. Ocul. 69, 57, 1990. 21. Gringelli C.: Min. Cardioang. 26, 255, 1978. 22. Grismondi G.L.: Min. Glin. 33, 221, 1981. 23. Hegnauer R.: Chemotaxonom der Pflanzen. Band 8, Birkhäuser Verlag, Basel-Boston-Berlin 418, 1989. 24. Hofecker G.: Physiologie und Pathophysiologie des Alterns. Őster. Apoth. Ztg. 1987, 41, 443. 25. Jayle G.E.: Action des glucosides d´anthocyanes sur la vision scotopique et mesopique dusujet normal. Therapie 19, 171, 1964. 26. Jayle G.E. et al.: Ann. Ocul. 198, 556, 1965. 27. Lietti A.: Arzneim. Forsch. 26, 829, 1976. 28. Marcollet M. et al.: Angina protecting effect of Vaccinium myrtillus anthocyanosides aimed at the release of lactate dehydrogenase (LDH) and of its cardiac isoenzymes in the rat subjected to a swimming test. CR Soc. Biol. 163, 1786, 1970. 29. Morazzoni P. et al.: Vaccinium myrtillus L. Fitoterapia 1996, vol. 67, nr 1, 3. 30. Murray M.T.: The healing power of herbs. Ed. Prima Publishing. California. 1992. 31. N.N.: Dunkeln besser sehen. Der Apotheker 35, 2, 1985. 32. Perossini M.: Ann. Oftalm. Clin. Ocul. 113, 1173, 1987. 33. Pourrat H.: Chim. Ther. 2, 33, 1967. 34. Rouher F. et al.: Ann. Med. Accidents Traffic, 3-4, 1965. 35. Scharrer A. et al.: Klin. Mbl. Augenheilk. 178, 386, 1981. 36. Terasse J.: Presse Med. 72, 397, 1964. 37. Tronche P. et al.: C.R. Soc. Biol. 161, 2473, 1967. 38. Urso G.: Ann. Oftal. Ocul. 93, 931, 1967. 39. Virno M. et al.: Boll. Ocul. 65, 1, 1986. 40. Zavarise G.: Ann. Oftalm. Clin. Ocul. 94, 209, 1968.
