© Borgis - Postępy Fitoterapii 3/2004, s. 115-118
Barbara Ostrowska, Zofia Rzemykowska, Bogdan Kędzia
Ocena właściwości uspokajających wybranych wyciągów roślinnych
Estimation of sedative properties of the selected plant extracts
Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu
Dyrektor Instytutu: doc. dr hab. n. med. Przemysław M. Mrozikiewicz
Summary
Among the obtained dry extracts of Passiflora incarnata L., Lavandula angustifolia Mill. and Hypericum perforatum L. the extract of Hyperici herba had the highest content of studied compounds (flavonoids and hydroxycinnamic derivatives). Sedative properties of the above dry extracts were investigated using the following pharmacological tests: spontaneous activity, physical endurance and influence on the thiopental sleep. Passiflorae extract had the strongest whereas Hyperici extract had the weakest sedative activity.
Sedatywne działanie na ośrodkowy układ nerwowy surowców leczniczych nie jest wynikiem działania jednej substancji. Niemniej jednak w przypadku męczennicy C-glikozydy flawonoidowe uważa się za substancje wiodące (10), a olejek eteryczny w przypadku lawendy (2, 6). Ponadto, przypuszcza się, że kwas rozmarynowy i chlorogenowy odpowiadają za działanie uspokajające niektórych surowców roślinnych (3).
Według danych piśmiennictwa (5, 12,14,15) ziele dziurawca, obok obszernie udokumentowanego działania przeciwdepresyjnego, rzadkiego typu aktywności farmakologicznej wśród surowców roślinnych, wykazuje również działanie uspokajające. Przypuszcza się, że jest to związane z obecnością związków biflawonoidowych (1, 11).
Celem pracy było porównanie działania uspokajającego suchego wyciągu z ziela dziurawca Hypericum perforatum L. z wyciągami suchymi ze znanych z tego typu aktywności surowców roślinnych, a mianowicie z ziela męczennicy cielistej Passiflora incarnata L. (2, 5, 9, 10, 16) i kwiatu lawendy wąskolistnej Lavandula angustifolia Mill. (2, 4, 6, 9).
MATERIAŁ I METODY
Przygotowanie wyciągów
Surowce (wysuszone i rozdrobnione) pochodziły z obrotu handlowego. Ziele dziurawca zwyczajnego Hypericum perforatum L. i ziele męczennicy cielistej Passiflora incarnata L. ekstrahowano w baterii perkolatorów 60% wodnym roztworem etanolu w temperaturze pokojowej. Wyciągi płynne zagęszczono pod zmniejszonym ciśnieniem i suszono w suszarce próżniowej, bądź rozpyłowo w urządzeniu Mini Spray Dreyer (firmy Büchi), stosując temperaturę wlotu 120°C i wylotu 90°C.
Natomiast kwiaty lawendy wąskolistnej Lavandula angustifolia Mill. poddano destylacji z parą wodną. W tym celu do 250 g kwiatów lawendy dodano 750 ml wody i destylowano z parą wodną, uzyskując 2.000 ml destylatu i 250 ml wyciągu wodnego. Z destylatu wyekstrahowano olejek eterem naftowym. Po osuszeniu bezwodnym siarczanem sodu, oddestylowaniu eteru i wysuszeniu w eksykatorze nad chlorkiem wapnia, otrzymano 2,63 g olejku eterycznego (wydajność 1,1%). Do pozostałego surowca dodano 1.300 ml wody i ekstrahowano dalej pod chłodnicą zwrotną przez 2,5 godziny. Połączone wyciągi wodne przesączono, a surowiec wyciśnięto w prasie. Następnie wyciąg zagęszczono pod zmniejszonym ciśnieniem, przemywając metanolem i wysuszono w suszarce próżniowej w temperaturze nieprzekraczającej 40°C. Otrzymano 74 g (wydajność 29,6%) wyciągu suchego, który do dalszych badań fitochemicznych i farmakologicznych połączono z oddestylowanym olejkiem.
Badania fitochemiczne
Oznaczanie zawartości flawonoidów w Passiflorae incarnatae extractum siccum przeprowadzono według spektrofotometrycznej metody Farmakopei Europejskiej – Suplement 2002 w przeliczeniu na witeksynę, w pozostałych wyciągach metodą FP V w przeliczeniu na hyperozyd.
Oznaczanie zawartości sumy kwasów hydroksycynamonowych w przeliczeniu na kwas rozmarynowy przeprowadzono spektrofotometryczną metodą opartą na reakcji Arnowa, wzorując się na monografii dla Herba Melissae zawartej w Farmakopei Europejskiej – Suplement 2002.
Oznaczanie zawartości sumy hyperycyny i pseudohyperycyny w wyciągu z ziela dziurawca przeprowadzono metodą HPLC i zmodyfikowaną metodą spektrofotometryczną oznaczania diantronów w przeliczeniu na hyperycynę opisaną w Deutsche Arzneimittel-Codex (DAC 1986).
Badania farmakologiczne
Działanie uspokajające badanych wyciągów prowadzono przy użyciu następujących testów farmakologicznych: ruchliwości spontanicznej, wytrzymałości fizycznej i wpływu na sen tiopentalowy. Wyciągi z ziela męczennicy i kwiatu lawendy podawano w dawce 10 mg/kg mc., natomiast wyciąg z ziela dziurawca w dawce 64 mg/kg, co wynikało z 10-krotnych maksymalnych dawek tych wyciągów, jakie podawane są ludziom.
Do określania ruchliwości spontanicznej zastosowano metodę według Boissier i Simon z użyciem do tego celu aktynometru (Activity-Meter type AM-1, produkcji polskiej) (7). Używano myszy rasy Swiss o masie ciała 30-35 g. Rejestrowano liczbę zetknięć zwierząt z podłogą urządzenia, przed i po 30 min po podaniu dożołądkowym badanych wyciągów zawieszonych w wodzie destylowanej. Ruchliwość każdego z 6 zwierząt rejestrowano osobno. Na tej podstawie obliczano w procentach stopień obniżenia ruchliwości spontanicznej myszy.
Do określania wytrzymałości fizycznej myszy rasy Swiss o masie 30-35 g użyto Rota-rod Test (8), za pomocą którego określano czas utrzymywania się zwierząt na walcu obracającym się z szybkością 15 obr./min. Czas utrzymywania się myszy na walcu mierzono przed i po 30 min po podaniu badanych wyciągów zawieszonych w wodzie destylowanej. Na tej podstawie oceniano w procentach wzrost wytrzymałości fizycznej myszy.
Określanie wpływu wyciągów na sen tiopentalowy prowadzono według metodyki opisanej przez Rumpa i Kleinroka (13). Szczurom rasy Wistar o masie ciała 200-250 g podawano dożołądkowo badane wyciągi zawieszone w wodzie destylowanej, a po upływie 30 min dootrzewnowo tiopental T (Thiopental, firmy Biochemie, Austria) w dawce 20 mg/kg mc. Następnie określano czas trwania snu zwierząt w sekundach w porównaniu z długością snu zwierząt, które otrzymały tiopental.
WYNIKI
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Berghöfer R., Hölzl J.: Biflavonoids in Hypericum perforatum. Part 1. Isolation of I3-, II8-biapigenin. Planta Med. 1987, 53, 216. 2.Borkowski B.: Roślinne środki farmaceutyczne stosowane w dolegliwościach układu nerwowego. Farm. Pol. 1997, 53, 781. 3.Borkowski B., i wsp.: Porównawcze badania działania kwasów rozmarynowego i chlorogenowego na ośrodkowy układ nerwowy. Herba Pol. 1999, 45, 192. 4.Dombrowicz E., i wsp.: Fenolokwasy w krajowych roślinach leczniczych. Cz. I. Badanie kwiatów lawendy. Farm. Pol. 1990, 46, 405. 5.ESCOP: Monographs on the medical uses of plant drugs. European Scientific Cooperative on Phytotherapy. Fascicule 1, 1996. 6.Hänsel R., et al.: Hagers Handbuch der Pharmazeutischen Praxis. Springer Verlag, Berlin-Heidelberg-New York 1993. 7.Itoh T., et al.: Effects of Panax ginseng root on the vertical and horizontal activities and on brain monoamine-related substances in mice. Planta Med. 1989, 55, 429. 8.Kinnard W. J., Kar C.J.: A preliminary procedure for the evaluation of central nervous system depressants. J. Pharmacol. Exp. Ther. 1957, 121, 354. 9.Lutomski J.: Ziołowe środki w terapii uspokajającej. Farm. Pol. 2000, 56, 863. 10.Meier B.: Passiflorae herba – pharmazeutische Qualität. Ztschr. Phytother. 1995, 16, 90. 11.Newall C.A., et al.: Herbal medicines. The Pharmaceutical Press, London 1996. 12.Okpanyi S.N., Weischer M.L.: Tierexperimentelle Untersuchungen zur psychotropen Wirksamkeit eines Hypericum-Extrakts. Arzneim.-Forsch./Drug Res. 1987, 37, 10. 13.Rump S., Kleinrok Z. (Red.): Farmakometria. PZWL, Warszawa 1982, s. 161. 14.Schulz H., et al.: Comparison of the sedative properties of single doses of various plant extracts in comparison with a benzodiazepine. Foc. Altern. Compl. Ther. 1999, 4, 129. 15.Schulz H., et al.: The quantitative EEG as a screening instrument to identify sedative effects of single doses of plant extracts in comparison with diazepam. Phytomedicine 1998, 5, 449. 16.Speroni E., Minghetti A.: Neuropharmacological activity of extracts from Passiflora incarnata. Planta Med. 1988, 54, 488.
