Sekcja Fitoterapii Polskiego Towarzystwa Lekarskiego została powołana uchwałą Zarządu Głównego tego Towarzystwa w dniu 27 listopada 1998 roku, a zatem dzisiaj obchodzimy szóstą rocznicę jej powstania.

Sekcja Fitoterapii powstała dzięki inicjatywie i zaangażowaniu przedstawicieli środowiska medycznego i zielarskiego, którzy widzieli potrzebę utworzenia organizacji jednoczącej specjalistów różnych dziedzin przychylnie nastawionych do terapii lekiem roślinnym. W tym miejscu należy wspomnieć o dużym poparciu dla utworzenia Sekcji, jakie organizatorzy otrzymali ze strony prezesa PTL – prof. dr hab. Jerzego Woy-Wojciechowskiego, wielkiego zwolennika leku roślinnego.

Pierwsze posiedzenie Sekcji Fitoterapii PTL odbyło się w dniu 28 stycznia 1999 roku w Instytucie Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu na wniosek członków założycieli Sekcji: prof. dr. hab. med. Jana Hasika, prof. dr. hab. farm. Jerzego Lutomskiego i dr. farm. Jerzego Jambora. Na posiedzeniu tym dokonano przyjęcia statutu, wyboru zarządu i rady naukowej oraz nakreślenia programu działania nowo powstałej Sekcji Fitoterapii. Prezesem Sekcji wybrano prof. dr. hab. med. Jana Hasika. Siedzibą Sekcji został Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu.

Sekcja postawiła sobie za cel wspieranie badań naukowych w dziedzinie fitoterapii oraz gromadzenie doświadczalnej wiedzy lekarskiej związanej ze stosowaniem leków roślinnych w terapii. Poza tym Sekcja postanowiła współuczestniczyć w edukacji fitoterapeutycznej, ze szczególnym uwzględnieniem podnoszenia wiedzy lekarzy i farmaceutów. Postawiła sobie za cel rzeczowe informowanie opinii publicznej o korzyściach i ograniczeniach zastosowania leków roślinnych, informację środowiska fachowców o nowych wynikach badawczych i osiągnięciach w dziedzinie fitoterapii oraz wspieranie międzynarodowej współpracy naukowej z zakresu fitoterapii.

Członkami zwyczajnymi Sekcji Fitoterapii PTL mogą być lekarze, farmaceuci i naukowcy zajmujący się fitoterapią a także w szczególnych przypadkach osoby, które poprzez swoją działalność szczególnie związane są z terapią lekami roślinnymi.

Ziołolecznictwo nie jest jeszcze, jak się wydaje, z dostateczną uwagą traktowane przez lekarzy, a także przez część farmaceutów. Można spotkać się z opinią, że to dział medycyny alternatywnej. Tymczasem ta dziedzina lecznictwa uczyniła, szczególnie w ostatnich latach, ogromny postęp. Dlatego Sekcja Fitoterapii PTL postawiła sobie za cel zmianę atmosfery wokół roślin leczniczych, przede wszystkim wśród lekarzy.

Ziołolecznictwo, albo jak od dłuższego już czasu mówimy – fitoterapia, uznane zostało za część równoprawną medycyny oficjalnej lub akademickiej. Przede wszystkim dlatego, że ta dyscyplina ma dobrze udokumentowane badania analityczne, biologiczne, farmakologiczne i kliniczne w zakresie surowców i leków roślinnych. Problem polega na tym, że w ślad za ogromnym postępem nauki nie nadążyła edukacja lekarzy. Stąd od samego początku Sekcja współuczestniczy w szkoleniu lekarzy i farmaceutów w zakresie fitoterapii. Szczególnie chodzi nam o lekarzy rodzinnych.

Sekcja Fitoterapii stawia sobie także za zadanie dostarczanie fachowcom informacji o najnowszych wynikach badawczych oraz wymianę doświadczeń i wspieranie współpracy między różnymi ośrodkami naukowymi i profesjonalistami, zarówno w kraju, jak i za granicą. Temu celowi służy właśnie organizowanie zjazdów, sympozjów i konferencji naukowych. Ważne jest także rzeczowe informowanie opinii publicznej o korzyściach i ograniczeniach w stosowaniu leków roślinnych. Podjęliśmy m.in. dyskusję z nieuzasadnionym dezawuowaniem znanych roślin leczniczych przez wielkonakładową prasę. Artykuł polemiczny w tej sprawie, przedstawiający działanie lecznicze roślin we właściwym świetle, autorstwa obecnego prezesa Sekcji Fitoterapii prof. dr. hab. med. Jerzego Alkiewicza, ukazał się np. w wydawanym przez Sekcję kwartalniku „Postępy Fitoterapii” (2003, nr 10). Sekcja skierowała też do wielu redakcji czasopism listy wyjaśniające pozycję leku roślinnego we współczesnej terapii.

Skoro jednak dystans lekarzy do fitoterapii bierze się z niedostatecznej wiedzy, to jak można tę przeszkodę pokonać, biorąc pod uwagę przeciążony program nauki na wyższych uczelniach medycznych. Można zapytać, czy inicjatywy Sekcji Fitoterapii, zmierzające do uzupełnienia programu kształcenia lekarzy i farmaceutów o wykłady na temat zagadnień związanych z fitoterapią, odniosły skutek?

Wydaje się, że nie do końca za niedostatki informacji o ziołolecznictwie można obarczać przeciążony program studiów. Ministerstwo Zdrowia nie przedstawiło przekonujących argumentów na poparcie tej tezy. Nie przeprowadzono rzetelnej analizy programu nauczania przyszłych lekarzy i farmaceutów pod kątem przydatności fitoterapii w lecznictwie. Nie dostrzeżono również korzyści dla pacjenta.

Mówimy o tym z ubolewaniem, ponieważ od 5 lat Sekcja Fitoterapii PTL bezskutecznie o to w Ministerstwie Zdrowia zabiega. Korekta systemu nauczania lekarzy i farmaceutów na rzecz fitoterapii, nawet niewielka, odsuwana jest nieodmiennie na czas bliżej niokreślony. Obecnie, o ile studenci farmacji mają od samego początku kontakt z wiedzą na temat surowców zielarskich (botanika, farmakognozja, chemia leków), to dla studentów medycyny ta informacja jest bardzo ograniczona i dotyczy tylko wyższych lat studiów (farmakologia i okazjonalnie przy omawianiu leczenia niektórych chorób). Nie ma w programie studiów medycznych wykładów związanych z fitoterapią.

Okazuje się jednak, że zajęcia dla studentów medycyny dotyczące leku roślinnego można prowadzić fakultatywnie. Wystarcza na to zgoda senatu danej uczelni. Z możliwości tej skorzystały już niektóre Katedry Farmakognozji AM, między innymi w Gdańsku, Poznaniu i Krakowie.