Radioterapia śródoperacyjna w przypadku raka piersi przeprowadzana jest podczas operacji oszczędzających ten narząd ( breast conserving therapy – BCT), dzięki czemu zmniejsza się ryzyko wznowy miejscowej, które w przeciwnym wypadku jest wysokie i wynosi 20-25 % [1, 2, 3].

W ostatnim dziesięcioleciu podejmowano próby skróconej radioterapii radykalnej części piersi, obejmującej obszar po guzie z marginesem tkanek zdrowych ( Partial Breast Irradiation – PBI). Ten sposób leczenia budzi wprawdzie liczne kontrowersje, cieszy się jednak szczególnym zainteresowaniem onkologów i stanowi przedmiot intensywnych badań. Wyróżnia się kilka sposobów napromieniania części gruczołu piersiowego, między innymi radioterapię śródoperacyjną ( Targeted Intra Operative Radiotherapy – TARGIT) [1, 4, 5]. Wykonuje się ją urządzeniem do napromieniania, generującym wiązkę promieni Roentgena o niskiej energii, a po usunięciu guza zakłada sferyczny aplikator. Napromienianie trwa od kilkunastu do około trzydziestu minut, dawka promieniowania wynosi 5-20 Gy, w odległości 1 cm i 0,2 cm od brzegu loży po guzie. Cały proces leczenia, zarówno jego część operacyjna jak i radioterapia, są przeprowadzane w znieczuleniu ogólnym [1, 2, 3, 4, 5].

Celem pracy jest przedstawienie doświadczeń i problemów, związanych z wykonaniem znieczulenia ogólnego u chorych poddawanych oszczędzającej operacji piersi z radioterapią śródoperacyjną typu TARGIT.

Analizie poddano grupę chorych leczonych z powodu raka piersi, spełniających kryteria stanu fizycznego ASA I i II, zakwalifikowanych do BCT i TARGIT. U wszystkich stosowano profilaktykę przeciwzakrzepową i podawano antybiotyk. W dniu zabiegu każdej chorej podawano w premedykacji doustnie 7,5 mg midazolamu (Sopodorm, Polfa Rzeszów, Polska), a także środki zapobiegające pooperacyjnym nudnościom i wymiotom. Leki parasympatykolityczne stosowano w zależności od potrzeb. W zależności od stosowanej metody znieczulenia chorych podzielono na cztery grupy badane. W grupie I stosowano znieczulenie całkowicie dożylne z użyciem propofolu (Diprivan, AstraZeneca, GB) i remifentanylu (Ultiva, GlaxoSmithKline, GB). Dawki wprowadzające remifentanylu wynosiły 0,4 mg kg^-1 min^-1, a podtrzymujące – 0,1-0,8 mg kg^-1 min^-1, dawki podtrzymujące propofolu – 0,5-6 mg kg^-1 h^-1. W grupie II zastosowano podobne znieczulenie, przy czym zamiast remifentanylu podawano fentanyl (Fentanyl, Polfa W-wa, Polska) metodą dawek jednorazowych 5 mg kg^-1. U chorych grupy III indukcję znieczulenia wykonywano za pomocą tiopentalu (Thiopental, Sandoz, Austria) 3-5 mg kg^-1 oraz fentanylu 5 mg kg^-1, a do znieczulenia podtrzymującego użyto sewofluranu (Sevorane, Abbott Laboratories, GB). W grupie IV metoda znieczulenia była porównywalna do znieczulenia w grupie III, jedyna różnica polegała na zastosowaniu w indukcji etomidatu (Etomidate-Lipuro, Braun, Niemcy) 0,1-0,3 mg kg^-1. Wybór środka zwiotczającego pozostawiano do uznania anestezjologa z wyjątkiem grupy I, w której stosowano atrakurium (Tracrium, GlaxoSmithKline, GB) we wlewie dożylnym. Wziewnie podawano mieszaninę O₂ i N₂O utrzymując F_IO₂=0,44.

Przez cały okres zabiegu monitorowano SAP/DAP, HR, EKG, SpO₂, E_TCO₂, V_T, f, ciśnienia w drogach oddechowych, a także stężenie gazów w mieszaninie oddechowej.

Po wykonaniu BCT i usunięciu węzłów chłonnych z dołu pachowego, jeśli marginesy guza były wolne od nacieku nowotworowego zakładano aplikator do loży po guzie. Tuż przed rozpoczęciem radioterapii spłycano znieczulenie i dokładnie kontrolowano sprawność układów oddechowego i monitorującego. Nadzór nad chorymi w czasie trwania TARGIT prowadzono z sąsiedniego pomieszczenia. Jakość znieczulenia w tym czasie oceniano na podstawie aktualnych wartości SAP/DAP, HR i objawów klinicznych. Rejestrowano także czas radioterapii. Po zakończonym zabiegu szacowano koszty samego znieczulenia.

Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej posługując się testem nieparametrycznym Wilcoxona, a także Kruskala-Wallisa. Jako istotne przyjęto wartości p<0,05.