© Borgis - Postępy Fitoterapii 2/2008, s. 115-124
*Bogdan Kędzia
Skład chemiczny i adaptogenne działanie pszczelego pyłku kwiatowego. Cz. II. Działanie adaptogenne
CHEMICAL COMPOSITION AND ADAPTOGENIC ACTIVITY OF HONEYBEE-COLLECTED POLLEN. PART I. ADAPTOGENIC ACTIVITY
Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu
Dyrektor Instytutu: dr hab. n. med. Przemysław M. Mrozikiewicz
Summary
The honeybee-collected pollen in form of pollen load and extracts from this product shows the adaptogenic activity, enhancing the physical, mental and immunological resistance of men. The adaptogenic activity of honeybee-collected pollen is showed by reducing of brain hypoxia, protecting against ionizing radiation, acting against stress and tumor.
The strong adaptogenic activity exhibits pollen load in natural or powdered form (tablets, capsules). The aqueous and ethanol extracts from honeybee-collected pollen exhibit usually lower adaptogenic activity. For the enhancing of physical and immunological resistance are applicated the higher doses of pollen load (10-40 g daily) and for enhancing of mental condition the lower doses of this product (1-3 g) during 2-6 weeks.
Wprowadzenie
Pojęcie substancji adaptogennych pojawiło się w 1947 roku, kiedy to Brekhman (1) takim mianem określił Dibazol (2-benzylo-benzimidazol), lek podwyższający nieswoiste siły obronne organizmu. Substancje te charakteryzowały się przede wszystkim działaniem przystosowawczym. Podwyższały one odporność organizmu przeciw szkodliwym czynnikom fizycznym, chemicznym i biologicznym.
W tym kontekście uwzględnia się podwyższanie sprawności fizycznej w niekorzystnych warunkach środowiska, na przykład znacznego obciążenia wysiłkiem, wpływu wysokiej lub niskiej temperatury, hałasu, wibracji, promieniowania jonizującego, braku tlenu, a także działania toksycznego rozpuszczalników organicznych, alkoholu, nikotyny, szkodliwych metali i leków.
Drugim obszarem działania substancji adaptogennych jest podwyższanie sprawności funkcji mózgowych, takich jak pamięć, uczenie się, myślenie i zdolność koncentracji, to znaczy pobudzania procesów mózgowych w sferze psychiki i odczuwania bodźców. Działanie to obejmuje także stan wywołany przez różne czynniki stresogenne, zwane sygnałami stresowymi, szczególnie przez napięcie psychiczne.
Działanie substancji adaptogennych wiąże się ponadto z ich wpływem na układ immunologiczny. Powodują one mianowicie wzrost odporności organizmu na zakażenia wywołane przez drobnoustroje, szczególnie bakterie i wirusy. Stąd często działanie substancji adaptogennych wiąże się z ich właściwościami immunostymulującymi.
A zatem można przyjąć, że działanie substancji adaptogennych polega na podwyższaniu odporności organizmu przeciwko szkodliwym czynnikom otaczającego nas środowiska, w tym odporności fizycznej, psychicznej i immunologicznej (1-3).
Pyłek kwiatowy jest znaną substancją adaptogenną (2, 4). Celem niniejszego opracowania było przedstawienie właściwości adaptogennnych tego produktu na przykładzie badań klinicznych. Oparto się na publikacjach dotyczących podwyższania odporności fizycznej organizmu przez pyłek kwiatowy, w tym działania zmniejszającego niedotlenienie mózgu i ochraniającego przed promieniowaniem jonizującym. Uwzględniono także odporność psychiczną wraz z działaniem przeciwstresowym oraz odporność immunologiczną, generowaną przez pyłek kwiatowy, łącznie z jego działaniem przeciwnowotworowym.
Podwyższanie odporności fizycznej
Podwyższanie odporności fizycznej organizmu pod wpływem pyłku kwiatowego przedstawiono na przykładzie 4 publikacji, które obejmowały sportowców, alpinistów, żołnierzy działających w warunkach subtropikalnych oraz zwierzęta doświadczalne poddane ćwiczeniom biegowym i niedotlenieniu mózgu.
Steben i Boudreaux (5) w badaniach z udziałem chłopców szkoły średniej, specjalizujących się w biegach ulicznych, użyli wyciągu z pyłku kwiatowego w postaci kapsułek o masie 365 mg. Chłopcy zostali podzieleni losowo na 2 grupy, po 6 osób każda, z których jedna otrzymywała przez 2 tygodnie rano przed posiłkiem 4 kapsułki wspomnianego preparatu (jednorazowo 1,46 g wyciągu z pyłku kwiatowego) (grupa badana), druga po 4 kapsułki placebo (grupa kontrolna).
Wyniki badań przedstawione w tabeli 1 wskazują, że prędkość biegaczy na dystansie 3 km oraz wskaźniki krwi (poziom potasu, zawartość hemoglobiny i hematokryt), określane przed doświadczeniem, były bardzo podobne do tych, jakie uzyskano po 2 tygodniach przyjmowania preparatu pyłkowego i nie różniły się w odniesieniu do kontrolnej grupy biegaczy przyjmujących placebo.
Tabela 1. Prędkość oraz wskaźniki krwi biegaczy przyjmujących wyciąg z pyłku kwiatowego (wg 5).
| Prędkość oraz wskaźniki krwi | Grupy biegaczy |
| badana (n=6)1 | kontrolna (n=6) |
Przed doświadczeniem
Prędkość (m/s)
Potas (mEq/l)
Hemoglobina (mmol/l)
Hematokryt (%) |
4,70
4,15
13,23
38,82 |
4,65
4,25
13,68
38,70 |
Po dwóch tygodniach doświadczenia
Prędkość (m/s)
Potas (mEq/l)
Hemoglobina (mmol/l)
Hematokryt (%) |
5,07
4,15
13,78
39,70 |
4,92
4,05
13,62
39,35 |
| 1Biegacze otrzymywali przez 2 tygodnie rano przed posiłkiem 4 kapsułki z wyciągiem z pyłku kwiatowego (jednorazowo 1,46 mg preparatu) |
Drożdż i Gwizdek (6) badaniami objęli 30 wyczynowych alpinistów podczas obozu treningowo-kondycyjnego, trwającego 15 dni. Byli nimi mężczyźni w wieku 22-27 lat, podzieleni na grupę otrzymującą granulat zawierający 78% pyłku kwiatowego w ilości 45 g/dobę (35 g pyłku kwiatowego) (grupa badana licząca 20 osób) i grupę, która nie otrzymywała tego preparatu (grupa kontrolna licząca 10 osób). Obie grupy wykonywały analogiczne zajęcia treningowe oraz przebywały w takich samych warunkach socjalno-bytowych. W okresie doświadczenia osoby obu grup nie miały ze sobą kontaktu. Czas trwania zajęć wynosił 10-14 godz. na dobę.
Jako podstawę przydatności pyłku kwiatowego w charakterze odżywki regeneracyjnej przy dużym wysiłku fizycznym przyjęto badania ogólnolekarskie: ocenę masy ciała, obrazu morfologicznego krwi, OB oraz moczu, przed rozpoczęciem zajęć treningowych i po 3 dniach od ich zakończenia.
Z przeprowadzonych badań i obserwacji klinicznych wynika, że alpiniści otrzymujący pyłek kwiatowy przez cały okres zgrupowania byli w lepszej kondycji fizycznej. Nie stwierdzono u nich spadku masy ciała, co miało miejsce u osób grupy kontrolnej.
Po 15 dniach zażywania pyłku kwiatowego w grupie badanej stwierdzono, w porównaniu do wartości wyjściowych, statystycznie znamienny wzrost hematokrytu, hemoglobiny, średniej zawartości hemoglobiny w krwinkach czerwonych oraz liczby krwinek czerwonych i białych we krwi obwodowej (tabela 2). Natomiast w grupie kontrolnej wszystkie te wartości w porównaniu do stanu sprzed doświadczenia uległy wyraźnemu obniżeniu.
Tabela 2. Morfologiczny obraz krwi alpinistów przyjmujących granulat z pyłku kwiatowego (wg 6).
| Wskaźniki krwi | Grupy alpinistów |
| badana (n=20)* | kontrolna (n=10) |
Przed doświadczeniem
Hematokryt (%)
Hemoglobina (g/dl)
Krwinki czerwone (106/?l)
MCHC (g/dl)
Krwinki białe (103/?l) |
43,7
14,55
4,59
32,96
5,66 |
43,7
14,37
4,56
32,82
5,63 |
Po 15 dniach doświadczenia
Hematokryt (%)
Hemoglobina (g/dl)
Krwinki czerwone (106/?l)
MCHC (g/dl)***
Krwinki białe (103/?l) |
45,5**
16,00**
4,92**
35,20**
6,17** |
43,3
13,26
3,98
30,83
5,53 |
* Alpiniści otrzymywali przez 15 dni 45 g granulatu z pyłku kwiatowego (35 g pyłku kwiatowego na dobę)
** Wzrost wskaźników krwi istotnie znamienny statystycznie
*** Średnia zawartość hemoglobiny w krwinkach czerwonych |
Podobne wyniki otrzymano w przypadku obrazu morfologicznego białych krwinek (tabela 3). U alpinistów przyjmujących pyłek kwiatowy nastąpił statystycznie znamienny wzrost liczby form pałeczkowatych, eozynofili, bazofili, limfocytów i monocytów. W grupie kontrolnej obserwowano tendencję spadkową wyżej wymienionych form krwinek białych.
Tabela 3. Morfologiczny obraz krwinek białych alpinistów przyjmujących granulat z pyłku kwiatowego (wg 6).
| Rodzaj krwinek białych (%) | Grupy alpinistów |
| badana (n=20)* | kontrolna (n=10) |
Przed doświadczeniem
Młode
Pałeczkowate
Segmentowe
Eozynofile
Bazofile
Limfocyty
Monocyty |
0,8
0,6
64,5
1,6
0,1
32,1
0,4 |
0,4
0,9
59,6
3,1
0,3
33,1
2,6 |
Po 15 dniach doświadczenia
Młode
Pałeczkowate
Segmentowe
Eozynofile
Bazofile
Limfocyty
Monocyty |
0,2
1,9**
43,8
3,2**
0,2**
49,7**
1,0** |
0,0
1,3**
61,5
2,2
0,2
33,9
1,2 |
*Alpiniści otrzymywali przez 15 dni 45 g granulatu z pyłku kwiatowego (35 g pyłku kwiatowego na dobę)
**Wzrost liczby krwinek białych znamienny statystycznie |
Poza tym w grupie badanej zaobserwowano obniżenie szybkości opadania krwinek czerwonych (OB). Różnic w składzie moczu w obu grupach nie stwierdzono. Nie odnotowano także żadnego przypadku uczulenia na pyłek kwiatowy.
Dąbrowski (7) badał wpływ preparatu z pyłku kwiatowego o nazwie Cernitin (szwedzkiej firmy AB Cernelle) na przystosowanie fizyczne i psychiczne żołnierzy do warunków subtropikalnych. Preparat Cernitin w postaci tabletek zawierał 60 mg frakcji wodnej z pyłku kwiatowego oraz 9 mg frakcji lipidowej z tego produktu pszczelego. W badaniach uczestniczyło 50 żołnierzy (kierowców pojazdów mechanicznych) Polskiej Jednostki Specjalnej ONZ udającej się na Bliski Wschód w wieku 20-23 lat, średniej masie ciała 66,3 kg i średnim wzroście 170,9 cm. Zostali oni podzieleni na 2 grupy po 25 osób każda. Wszyscy uczestnicy doświadczenia żyli w podobnych warunkach, odżywiali się w taki sam sposób i w podobny sposób wypoczywali.
Żołnierze grupy badanej po śniadaniu i po obiedzie przyjmowali po 2 tabletki preparatu Cernitin. Natomiast żołnierze grupy kontrolnej nie otrzymywali tego preparatu. Wstępne badania były przeprowadzone w kraju na 2 tygodnie przed wyjazdem na misję. Badania kontrolne prowadzono na Bliskim Wschodzie po 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 16 i 20 tygodniach trwania doświadczenia.
Dla oceny sprawności fizycznej wykonywano następujące testy: siłę uścisku dłoni, zwinność biegu pomiędzy tyczkami, szybkość w biegach na 100 i 1000 m oraz długość skoku w dal. Testy fizjologiczne obejmowały jazdę na rowerze wysiłkowym z obciążeniem 2 watów/kg masy ciała, na przestrzeni 6 min. przy szybkości 60 obrotów/min. Przed testem, w trakcie jego trwania i po zakończeniu testu wykonywano EKG, mierzono ciśnienie tętnicze krwi skurczowe i rozkurczowe, wyrzutową pojemność serca, zużycie tlenu oraz poziom w surowicy krwi: kwasu mlekowego i pirogronowego, fosfokinazy kreatyninowej, aminotransferazy asparaginianowej i dehydrogenazy kwasu mlekowego. W ramach oceny psychologicznej wykonywano testy odnośnie szybkości i dokładności obserwacji, aktywności motorycznej, szybkości i sprawności umysłowej oraz stanu samopoczucia.
Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że w ciągu całego okresu badań żołnierze znajdujący się w warunkach subtropikalnych odznaczali się lepszą sprawnością fizyczną, aktywnością fizjologiczną i stanem psychofizycznym, przy czym największą zdolność przystosowawczą do nowych warunków manifestowali oni pomiędzy 2 a 4 tygodniem pobytu na Bliskim Wschodzie. Najlepiej świadczą o tym wyniki badań dotyczące wytrzymałości biegowej (ryc. 1), długości skoku w dal (ryc. 2), poziomu kwasu mlekowego w surowicy krwi (ryc. 3) i zdolności koncentracji uwagi (ryc. 4).
Ryc. 1. Wpływ przyjmowania preparatu z pyłku kwiatowego na wytrzymałość biegową żołnierzy adaptujących się do warunków subtropikalnych (wg 7).
Ryc. 2. Wpływ przyjmowania preparatu z pyłku kwiatowego na długość skoku żołnierzy adaptujących się do warunków subtropikalnych (wg 7).
Ryc. 3. Wpływ przyjmowania preparatu z pyłku kwiatowego na poziom kwasu mlekowego w surowicy krwi żołnierzy adaptujących się do warunków subtropikalnych (wg 7).
Ryc. 4. Wpływ przyjmowania preparatu z pyłku kwiatowego na zdolność koncentracji uwagi u żołnierzy adaptujących się do warunków subtropikalnych (wg 7).
Wszystkie pozostałe parametry, wymienione powyżej, także były bardziej korzystne u żołnierzy przyjmujących preparat pyłkowy Cernitin w porównaniu do żołnierzy, którzy nie otrzymywali tego preparatu, co świadczy o ich szybszej aklimatyzacji do warunków subtropikalnych.
Tichonow i wsp. (8) przedstawili z kolei dane dotyczące wpływu preparatu złożonego z pyłku kwiatowego i kwasu bursztynowego pod nazwą Pollentar na szczury obciążone wysiłkiem. W doświadczeniu użyto 40 samców szczurów białych o masie ciała 200-220 g. Kapsułki Pollentar w dawce 25 mg/kg m.c. podawano dożołądkowo raz dziennie przez okres 15 dni. Dla celów porównawczych użyto szczurów kontrolnych. Wszystkie zwierzęta przez 2 tygodnie przed doświadczeniem przyzwyczajano do wzmożonego wysiłku na bieżni ruchomej. Następnie szczury badane (po podaniu preparatu Pollentar) i kontrolne, poddawano biegowi na bieżni ruchomej przez 10 min. przy szybkości 42 m/min. Po doświadczeniu w surowicy krwi oraz w homogenacie z wątroby i mięśni szczurów określano wskaźniki biochemiczne związane z wysiłkiem.
Analiza wskaźników biochemicznych (tabela 4) dowodzi, że obciążenie zwierząt doświadczalnych wysiłkiem prowadzi do większej aktywacji glukozy, na co wskazuje obniżenie poziomu mleczanu w surowicy krwi, a także do lepszego zabezpieczenia rezerw energetycznych w postaci glikogenu w wątrobie i mięśniach, w obecności preparatu Pollentar, w porównaniu do szczurów, które nie otrzymywały tego preparatu. Wskazuje na to również lepszy układ przeciwutleniający u zwierząt otrzymujących preparat Pollentar niż u zwierząt kontrolnych, o czym świadczy niższy poziom lipidów ogólnych i aldehydu dimalonowego oraz wyższy poziom glutationu zredukowanego.
Tabela 4. Wpływ preparatu pyłkowego Pollentar na wskaźniki biochemiczne surowicy krwi oraz homogenatu wątroby i mięśni szczurów obciążonych wysiłkiem (wg 8).
| Wskaźniki biochemiczne | Zwierzęta obciążone wysiłkiem |
| kontrola (n=20) | Pollentar (n=20) |
Surowica krwi
Pirogronian (mmol/l)
Mleczan (mmol/l)
Glukoza (mmol/l)
Dehydrogenaza mleczanowa m(mmol/l)
Białko ogólne (mg/g)
Lipidy ogólne (g/l) | 0,77
7,94
5,42
6,32
60,20
4,63 | 0,68
2,10*
5,65
6,68*
60,80
2,04* |
Homogenat wątroby
Aldehyd dimalonowy (mmol/l)
Glutation zredukowany (mmol/l)
Glikogen (mg/g) | 127,5
4,10
57,7 | 104,2*
6,50*
114,7* |
Homogenat mięśni
Glikogen (mg/g) |
15,50 |
22,9* |
| *Zmiany statystycznie znamienne (p<0,05) |
Na podstawie otrzymanych wyników autorzy omawianej pracy (8) obliczyli, że pod wpływem kapsułek Pollentar w dawce 25 mg/kg, następuje statystycznie znamienne podwyższenie stanu wytrzymałości zwierząt o 90-110% w porównaniu z grupą kontrolną.
Zmniejszanie niedotlenienia mózgu
Tichonow i wsp. (8) opisali także korzystne działanie preparatu Pollentar w przypadku niedotlenienia mózgu u zwierząt doświadczalnych. Doświadczenie prowadzono na 60 samcach szczurów białych o masie 200-250 g. Pierwsza grupa zwierząt otrzymywała zapobiegawczo przez 14 dni dożołądkowo preparat Pollentar w dawce 25 mg/kg. Wcześniej ustalono, że dawka ta wywierała działanie adaptogenne. Druga grupa zwierząt otrzymywała tą samą drogą i przez ten sam okres czasu Piracetam – lek o działaniu ochraniającym mózg. Zwierzęta grupy kontrolnej otrzymywały w tym samym czasie równoważną ilość wody destylowanej. Ogólne niedotlenienie mózgu wywoływano u szczurów pod narkozą nembutalową, podwiązując im obie arterie krwionośne wspólne. W tych warunkach ukrwienie mózgu pochodziło tylko z arterii kręgowych. Podając nadal wymienione preparaty obserwowano następnie długość życia zwierząt.
Analiza otrzymanych wyników wskazuje (ryc. 5), że w grupie kontrolnej (nie otrzymującej żadnego preparatu) po 7 dniach przeżyło 27% zwierząt, w grupie otrzymującej Piracetam – 38% zwierząt i w grupie otrzymującej Pollentar – 55% zwierząt doświadczalnych. Świadczy to o wyraźnym przeciwniedotlenieniowym działaniu pyłku kwiatowego.
Ryc. 5. Wpływ preparatu pyłkowego Pollentar na przeżywanie szczurów z ogólnym niedotlenieniem mózgu (wg 8).
W podsumowaniu badań dotyczących wpływu pyłku kwiatowego na odporność fizyczną ludzi i zwierząt można stwierdzić, że produkt ten wyraźnie podwyższał kondycję fizyczną i siły odpornościowe alpinistów, znacznie przyspieszał aklimatyzację żołnierzy do warunków subtropikalnych, podwyższał wydolność fizyczną szczurów obciążonych wysiłkiem (bieganiem na bieżni ruchomej) i zwiększał przeżycie szczurów z niedotlenieniem mózgu. Tylko jedno doświadczenie, z przytoczonych powyżej, zakończyło się niepowodzeniem, a mianowicie próba zwiększenia sił fizycznych u biegaczy ulicznych. Prawdopodobnie przyczyny braku efektów u tych biegaczy należy szukać w jakości przyjmowanego przez nich preparatu. Autorzy publikacji podają (5), że sportowcy otrzymywali wyciąg z pyłku kwiatowego w postaci kapsułek w ilości 1,46 g dziennie. Nie znamy bliższych danych na temat tego wyciągu, jednak niezależnie od tego, czy był to wyciąg wodny, czy alkoholowy, nie odpowiadał on jakościowo składowi chemicznemu pełnego obnóża pszczelego. Dlatego najpewniej nie uzyskano oczekiwanego efektu zwiększającego siły fizyczne, co potwierdzają wskaźniki morfologiczne i biochemiczne krwi badanych sportowców.
W związku z powyższym można stwierdzić, że obnóże pszczele oraz uzyskane z niego preparaty, odzwierciedlające skład chemiczny tego produktu, z powodzeniem nadają się do podwyższania odporności fizycznej organizmu człowieka.
Ochrona przed promieniowaniem jonizującym
Hernuss i wsp. (9) przeprowadzili badania kliniczne, które miały wyjaśnić, czy podawanie pyłku kwiatowego kobietom chorym z powodu nowotworu szyjki macicy, może ograniczyć u nich skutki radioterapii. Badania przeprowadzono na 25 pacjentkach Kliniki Uniwersyteckiej w Wiedniu, z nowotworem szyjki macicy w III stadium rozwoju, które poddawano terapii promieniowaniem jonizującym (radem-226 i kobaltem-60). Do grupy badanej zaliczono 15 pacjentek, którym przed rozpoczęciem naświetlań, w trakcie terapii i po jej zakończeniu, podawano 3 razy dziennie po 20 g obnóża pszczelego. Pacjentki grupy kontrolnej, w liczbie 10, nie otrzymywały w trakcie naświetlań pyłku kwiatowego. Jako kryterium oceny przyjęto obraz krwi, enzymów i białek surowicy krwi oraz subiektywne odczucia pacjentek naświetlanych energią jonizującą, leczonych i nieleczonych w tym czasie za pomocą obnóża pszczelego.
Przeprowadzone badania wykazały, że pyłek kwiatowy u naświetlanych pacjentek zwiększał liczbę krwinek czerwonych, poziom hemoglobiny i witaminy E oraz zmniejszał poziom cholesterolu w surowicy krwi w porównaniu do kobiet nie korzystających z takiej terapii. Liczba krwinek białych co prawda w trakcie kuracji obniżała się, jednak w mniejszym stopniu niż u kobiet, które nie otrzymywały pyłku kwiatowego (tabela 5).
Tabela 5. Wpływ podawania pyłku kwiatowego na wskaźniki krwi u pacjentek poddawanych radioterapii nowotworu szyjki macicy (wg 9).
| Wskaźniki krwi | Grupa badana (n=15) | Grupa kontrolna (n=10) |
| przed leczeniem | po leczeniu | przed leczeniem | po leczeniu |
Krwinki czerwone (106/?l)
Hemoglobina (g/dl)
Krwinki białe (103/?l)
Witamina C (mg/dl)
Witamina E (mg/dl)
Cholesterol (mg/dl) | 3,63
7,06
6,47
1,03
0,94
279,0 | 3,79
7,41
4,18
0,86
1,28
239,5 | 3,99
6,62
6,14
1,25
0,66
245,8 | 3,52
6,59
3,72
0,62
0,22
284,8 |
Zauważono, że terapia pyłkiem kwiatowym podwyższała u pacjentek naświetlanych energią jonizującą poziom białka całkowitego, albumin i γ-globulin w porównaniu do pacjentek nie otrzymujących pyłku kwiatowego (tabela 6).
Tabela 6. Wpływ podawania pyłku kwiatowego na poziom białek w surowicy krwi pacjentek poddawanych radioterapii nowotworu szyjki macicy (wg 9).
| Białka w surowicy krwi | Grupa badana (n=15) | Grupa kontrolna (n=10) |
| przed leczeniem | po leczeniu | przed leczeniem | po leczeniu |
Białko całkowite (g/dl)
Albuminy (mg/dl)
a-Globuliny (mg/dl)
b-Globuliny (mg/dl)
g-Globuliny (mg/dl) | 6,93
4,31
17,80
17,60
18,00 | 7,82
5,14
16,33
15,27
23,87 | 8,49
4,57
14,50
11,60
23,00 | 7,67
4,28
18,90
15,00
19,70 |
Ponadto pyłek kwiatowy wpływał na subiektywną ocenę działań ubocznych radioterapii u pacjentek z nowotworami szyjki macicy. Prawie trzykrotnie rzadziej cierpiały one z powodu zapalenia pęcherza moczowego i odbytnicy, obniżenia samopoczucia, zaburzeń snu, braku apetytu i mdłości, niż chore nie otrzymujące pyłku kwiatowego (tabela 7).
Tabela 7. Wpływ podawania pyłku kwiatowego na subiektywną ocenę działań ubocznych radioterapii u pacjentek z nowotworami szyjki macicy (wg 9).
| Objawy uboczne | Grupa badana (n=15) | Grupa kontrolna (n=10) |
| liczba | procent | liczba | procent |
Zapalenie pęcherza moczowego
Zapalenie odbytnicy
Obniżenie samopoczucia
Zaburzenia snu
Brak apetytu
Mdłości
Średnia | 2
1
4
2
1
3
2,2 | 13,3
6,6
26,6
13,3
6,6
19,9
14,7 | 3
2
7
3
4
4
3,8 | 30,0
20,0
70,0
30,0
40,0
40,0
38,0 |
Wyniki badań przedstawione powyżej świadczą o korzystnym ochronnym wpływie pyłku kwiatowego na pacjentki chore z powodu nowotworu szyjki macicy, poddawane z tego powodu radioterapii. Objawia się to lepszymi parametrami krwi, większą zawartością białek, w tym odpowiedzialnych za obronę immunologiczną organizmu oraz łagodzeniem skutków ubocznych radioterapii.
Potwierdzają to wyniki doświadczeń wykonanych przez badaczy chińskich na myszach (10). Zwierzęta naświetlane promieniowaniem γ w dawce 700-800 radów znacznie lepiej przeżywały eksperyment (83,3%) jeżeli przedtem karmione były paszą z dodatkiem pyłku kwiatowego, w porównaniu do myszy karmionych samą paszą (23,3%).
Podwyższanie sprawności psychicznej
Zagadnienie to zostanie omówione na podstawie 3 publikacji opartych na badaniach klinicznych pyłku kwiatowego z udziałem osób cierpiących z powodu schorzeń psychicznych i osób starszych.
Badacz hiszpański Paret (11) rozpoczął stosowanie pyłku kwiatowego już w 1971 roku. Ponieważ podawanie samego pyłku kwiatowego nie dawało wyraźnych efektów, postanowił łączyć go z podstawową terapią psychiatryczną. Na przestrzeni 3 lat na dużym materiale badawczym otrzymał on bardzo zachęcające wyniki. Na tej podstawie autor wytypował 3 grupy chorych, które najlepiej reagowały na leczenie pyłkiem kwiatowym, a mianowicie zespoły depresyjne, przypadki wyczerpania lub astenii (wyczerpanie fizyczne i psychiczne) oraz uzależnionych od alkoholu.
W większości przypadków ciężkich zespołów depresyjnych pyłek nie może stanowić jedynego preparatu leczniczego. Jednak połączenie go z ogólnie stosowanymi lekami przeciwdepresyjnymi pozwala na szybsze przywrócenie stanu zdrowia i to stosunkowo niewielkimi dawkami pyłku kwiatowego. Autor przypisuje to zjawisko swoistym właściwościom tego produktu pszczelego. Psychiatrom znany jest czynnik zależności farmakologicznej u chorych z zespołami depresyjnymi. Pod wpływem stosowania leków ich stan się poprawia, jednak zwykle kiedy zbyt skraca się, lub zbyt wydłuża podawanie leków przeciwdepresyjnych, stan depresji powraca. Pyłek kwiatowy okazał się w wielu przypadkach środkiem podtrzymującym chorego w normalnym stanie zdrowia bez konieczności uciekania się do środków przeciwdepresyjnych, nawet w dawkach podtrzymujących.
W związku z powyższym autor przytacza jeden dość interesujący przykład. Pacjent w wieku 61 lat od 17 lat przyjmujący wysokie dawki Tofranilu (100-150 mg dziennie), łącznie z innymi środkami uspokajającymi i korygującymi uboczne działanie tych leków, po rozpoczęciu przyjmowania małych dawek pyłku kwiatowego (2,5 g dziennie), mógł stopniowo zmniejszać, a następnie całkowicie wyeliminować lek przeciwdepresyjny. Co ważne, przyjmowanie okresowo tylko niewielkich ilości pyłku kwiatowego, przez wiele lat nie spowodowało nawrotu choroby.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Brekhman II. Man and biologically active substances. The effect of drugs, diet and pollution on health. Pergamon Press Ltd, Oxford 1980. 2. Samochowiec L. Kompendium fitoterapii. Volumed, Wrocław 1995. 3. White LB, Foster S. Księga zdrowia. Ziołowa apteka domowa. Wyd. Publicat SA, Poznań 2008. 4. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Właściwości biologiczne i działanie lecznicze pyłku kwiatowego zbieranego przez pszczoły. Post Fitoter 2005; Nr 3-4:103-8. 5. Steben RE, Boudreaux P. The effect of pollen and protein extracts on selected blood factors and performance of athletes. J Sports Med Phys Fitness 1978; 18:221-6. 6. Drożdż E, Gwizdek E. Pyłek kwiatowy jako odżywka regeneracyjna. V Międzynar Symp Apiter. Zagadnienia wybrane. Wyd Pol Zw Pszczel, Kraków-Kamianna 1986; 24-7. 7. Dąbrowski I. Effect of Cernitin and hydrolysed protein on adaptation to physical effort in subtropical conditions. Herba Pol 1984; 30:43-51. 8. Tichonow AI, Sodzawiczny K, Tichonow SA i wsp. Pyłek kwiatowy – Obnóże pszczele w farmacji i medycynie. Wyd Apipol-Farma, Kraków 2008. 9. Hernuss P, Müller-Tyl E, Salzer H i wsp. Pollen-diät als Adjuvans der Strahlentherapie gynäkologischer Karzinome. Strahlenterapie 1975; 150:500-6. 10. Wang W, Hu J, Cheng J. Biological effect of pollen from beehives radioprotective effect on hematopoietic tissues of irradiated mice. XXXI Int Apicult Congr Apimondia Warsaw 1987; 176. 11. Paret L. Primenenie pylcy w psichiatrii. W: Produkty pczełowodstwa – piszcza, zdorowie, krasota (red V Harnaj). Izd Apimondia. Bucharest 1988; 89-91. 12. Teleszun OP, Drobjazina IS, Tonakowa GW i wsp. Słożnyje lipidy cwietocznoj pylcy w profilaktikie naruszenij obmiena wieszczestw. Apiterapia i pczełowodstwo. Wyd Alna Litera, Wilnjus 1993; 49-56. 13. Potocka-Płazek K, Michalska G, Skalska A i wsp. V Międzynar Symp Apiter, Kraków 1985; 51. 14. Jakóbisiak M. Główne komponenty i zasadnicze cechy odpowiedzi immunologicznej. W: Immunologia (red. J Gołąb i wsp.) Wyd Nauk PWN, Warszawa 2004; 1-6. 15. Michalczenkow WA, Krasoczko PA, Makarow JI i wsp. Apistimulin-A. Pczełowodstwo 2004; Nr 2:53-4. 16. Malmström S, Cederlöf R. Pollen as a prophylactic against the common cold. Herba Pol 1983; 29:229-35. 17. Grochowski J. Wpływ długotrwałego podawania pyłku pszczelego na przebieg wszczepialnej białaczki mysiej L-1210. Dokumentacja naukowa. Regionalne Zrzeszenie Apipol, Kraków 1986. 18. Furusawa E, Chou S.C., Hirazumi A i wsp. Antitumour potential of pollen extract on Lewis lung carcinoma implanted intraperitoneally in syngenic mice. Phytother Res 1995; 9, 255-9. 19. Yang X, Guo D, Znang J i wsp. Characterization and antitumor activity of pollen polysaccharide. Int Immunopharmacol 2007; 7:427-34.
