© Borgis - Postępy Fitoterapii 2/2008, s. 127-129
Profesor dr hab. n. farm. Piotr Gorecki (1928-2008) Droga naukowa
Prof. dr hab. n. farm. Piotr Klaus (Mikołaj) Gorecki urodził się w dniu 1 sierpnia 1928 roku w Opawie (Czechy) w rodzinie inteligenckiej. Jego ojciec Walter Gorecki był farmaceutą i właścicielem apteki, matka Luiza Gorecka pochodziła z domu Heinemann. Naukę w szkole podstawowej rozpoczął w 1934 roku w Pilszczu w powiecie Głubczyce, a następnie kontynuował ją w gimnazjum i liceum w Koźlu, gdzie w 1948 roku złożył egzamin dojrzałości. W tym samym roku rozpoczął studia na wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Poznańskiego. W 1952 roku uzyskuje tytuł magistra farmacji.
Drogę naukową Prof. Piotr Gorecki rozpoczął 1 października 1952 roku w Katedrze Technologii Chemicznej Środków Leczniczych Akademii Medycznej w Poznaniu w charakterze asystenta. W 1953 roku awansuje na stanowisko starszego asystenta, a w 1955 roku na stanowisko adiunkta. Tytuł doktora farmacji uzyskuje w dniu 3 października 1961 roku na podstawie pracy pt. „Uboczne alkaloidy słomy makowej”. W dniu 3 listopada 1967 roku otrzymuje tytuł docenta nauk farmaceutycznych w zakresie technologii środków leczniczych na podstawie rozprawy habilitacyjnej pt. „Badania nad homologami narkotyny i narceiny”. W tym samym roku zostaje wykładowcą na wydziale Farmaceutycznym AM w Poznaniu.
Od 1 września 1969 roku rozpoczyna pracę w Instytucie Roślin i Przetworów Zielarskich (wówczas Instytut Przemysłu Zielarskiego) w Poznaniu, jako samodzielny pracownik naukowo-badawczy na stanowisku Zastępcy Dyrektora ds. Chemiczno-Farmakologicznych. W dniu 12 kwietnia 1973 r. Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu powołuje go na stanowisko docenta w Instytucie Roślin i Przetworów Zielarskich.
Następnie Rada Państwa uchwałą z dnia 13 czerwca 1979 roku nadała dr hab. P. Goreckiemu tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego nauk farmaceutycznych, a Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu powołał go w dniu 1 listopada 1979 r. na stanowisko profesora nadzwyczajnego w tymże Instytucie. Tytuł profesora zwyczajnego otrzymał w dniu 17 września 1990 r. W tym samym roku zostaje powołany na stanowisko profesora zwyczajnego w Instytucie Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu.
Od początku swojej drogi naukowej prof. Piotr Gorecki zajmował się związkami naturalnymi, głównie alkaloidami ziela maku lekarskiego ( Papaver somniferum) i ługów pokrystalizacyjnych, powstających na drodze przemysłowej w trakcie otrzymywania morfiny z tego surowca. Interesowały go również modyfikacje stosowanych metod wytwarzania alkaloidów morfinowych w kontekście podwyższenia wydajności procesów chemicznych i rozszerzenia asortymentu wyodrębnionych alkaloidów dla celów leczniczych.
Następnym etapem jego dociekań naukowych stały się przekształcenia chemiczne wyodrębnionych alkaloidów słomy makowej, głównie narkotoliny, dla której opracował pierwszy opatentowany sposób izolacji. Wykorzystując narkotolinę jako alkaloid wyjściowy, zsyntetyzował następnie cały szereg nowych połączeń homologowych innego alkaloidu morfinowego – narkotyny. W miarę dalszych przekształceń chemicznych uzyskał kolejne połączenia alkaloidowe typu narceiny i readyny. Prace nad alkaloidami słomy makowej stanowią znaczący, oryginalny dorobek prof. P. Goreckiego i są cytowane w piśmiennictwie krajowym i zagranicznym, a także w monografii specjalistycznej, takiej jak The Alkaloids (opracowanej przez A.H.F. Manske), co świadczy o wysokim poziomie i wartości tych badań.
Kolejnym polem zainteresowań naukowych prof. P. Goreckiego, już po rozpoczęciu przez niego pracy w Instytucie, stały się alkaloidy aporfinowe występujące w surowcach stosowanych do wytwarzania preparatów leczniczych w przemyśle zielarskim, a mianowicie Glaucium flavum i Peumus boldus, a także zawarte w roślinach z rodzaju Aristolochia. Wyodrębnione z półproduktów przemysłowych alkaloidy: glaucyna, boldyna, N-metylolaurotetanina i izokorydyna, zostały wykorzystane do otrzymywania homologów i analogów kwasów aristolochiowych. Otrzymane przez prof. P. Goreckiego nowe związki wykazały oryginalną aktywność farmakologiczną, podobną do naturalnych kwasów aristolochiowych.
W ramach tematyki alkaloidowej prof. P. Gorecki wykonał także szereg badań związanych z półsyntezą związków o strukturze tropanowej. Zsyntetyzowane trzy pochodne tropiny otrzymane z przemysłowych ługów produkcyjnych, wykazywały interesującą aktywność farmakologiczną i mikrobiologiczną.
Następnie do badań nad półsyntezą związków naturalnych włączył prof. P. Gorecki również flawonoidy i kumaryny. Początkowo zajął się rutozydem, w aspekcie uzyskania łatwiej przyswajalnych pochodnych tego związku, co zaowocowało otrzymaniem 0-etylorutozydu, z możliwością wdrożenia opracowanej metody jego półsyntezy i izolacji z mieszaniny reakcyjnej do praktyki przemysłowej.
W dalszej kolejności prof. P. Gorecki zajął się kumarynami występującymi w korze kasztanowca, surowcu będącym źródłem przemysłowej produkcji eskuliny. W trakcie badań nad ługami poprodukcyjnymi wydzielił on frakcję sterydową oraz uzyskał dodatkowe ilości eskuliny, a także znaczne ilości mało przydatnej farmakologicznie fraksyny, z której na drodze półsyntezy udało się otrzymać izofraksydynę, związek o silnych właściwościach choleretycznych.
Do oryginalnych i twórczych osiągnięć prof. P. Goreckiego z tego okresu należy półsynteza farmakologicznie aktywnej skopoletyny z łatwo dostępnej cychoryny, t.j. pochodnej kumaryny wydzielonej z kłączy podróżnika ( Cichorium intybus). Ponadto opracował on metodę otrzymywania związku kumarynowego eskuletyny z materiału roślinnego i półsyntetyczne przekształcenie tej substancji do dinikotynianu eskuletyny, leku silnie rozszerzającego naczynia wieńcowe.
Wypada również przypomnieć badania zespołowe prof. P. Goreckiego nad udowodnieniem aktywności terapeutycznej kompleksu sylimarynowego z ostropestu ( Silybum marianum) oraz karczochów ( Cynara scolymus) w odniesieniu do tkanki wątrobowej.
Poza główną tematyką półsyntezy organicznej prof. P. Gorecki zajmował się w swoich badaniach szczególnie w ostatnim okresie działalności naukowej, opracowaniem i modyfikacją procesów technologicznych, standaryzacją i stabilizacją surowców zielarskich, poszukiwaniem surowców zastępczych w miejsce deficytowych, a także kontrolą fitochemiczną, farmakologiczną i mikrobiologiczną surowców i leków zielarskich. W tym kontekście wymienić należy prace dotyczące: Bergenia cordyfolia (surowiec zastępczy), Glycyrrhiza glabra (frakcja flawonoidowa), Avena sativa (badania chemiczne i biologiczne), Lycopus europaeus (związki fenolowe), Panax ginseng (hodowla tkankowa), Zingiber officinale (izolacja gingerolu), Leonurus cardiaca (działanie uspokajające), Bidens tripartitus (badania chemiczne i farmakologiczne), Orthosiphon aristatus (standaryzacja).
W ostatnich latach działalności badawczej prof. P. Gorecki prowadził dwa ważne dla rozwoju leku roślinnego granty. Jeden z nich dotyczył oceny wartości terapeutycznej roślin leczniczych, w tym także dotychczas niedokumentowanych (we współpracy z naukowcami z Republiki Korei). Drugi grant obejmował badania dotyczące opracowania leków przeciwcukrzycowych z udziałem surowców z rodziny Fabaceae.
Na dorobek publikacyjny prof. P. Goreckiego składają się: 63 prace oryginalne, 39 streszczeń zjazdowych i konferencyjnych, 17 prac przeglądowych oraz 9 monografii książkowych (w Hagers Handbuch der pharmazeutischen Praxis). Łącznie daje to 128 publikacji udokumentowanych.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł