Częstość występowania ch.P. w populacji ogólnej szacuje się na 84 do 167 przypadków na 100 000 tysięcy mieszkańców, a zachorowalność od 5 do 24 przypadków w ciągu roku (1). Tak więc w Polsce na ch.P. cierpi od 60 do 80 tysięcy osób, a corocznie należy spodziwać się do 4 do 6 tysięcy nowych zachorowań.

U 60-70% pacjentów pierwszym objawem ch.P. jest jednostronne drżenie spoczynkowe. Drżenie parkinsonowskie w przeciwieństwie do innych objawów ch.P. jak spowolnienie ruchowe i sztywność mięśniowa nie poddaje się dobrej kontroli farmakologicznej preparatami lewodopy (2). Dodatkowym i poważnym ograniczeniem stosowania preparatów lewodopy jest możliwość nasilenia komponentu posturalno-kinetycznego drżenia parkinsonowskiego (3). Całość sprawia, że chorzy z drżenną postacią ch.P. często nie mają możliwości pomocy, która poprawiałaby ich jakość życia. Leki, bowiem często są nieskuteczne, ich efekt działania może być przemijający i leczenie wzmagać może inne niż spoczynkowe rodzaje drżenia.

Szacuje się, że na drżenną postać choroby cierpi zaledwie od 10 do 15% ogółu pacjentów z ch.P., co sprawia, że prace na ten temat przeprowadzane są na małych grupach chorych (1).

Znacznie nasilone drżenie może stać się przyczyną inwalidztwa chorego, uniemożliwiając wykonywanie prostych aktywności życia codziennego. Nawet drżenie o niedużej amplitudzie upośledzające wykonywanie precyzyjnych ruchów może stać się przyczyną niemożliwości wykonywania zawodu w takich grupach jak: muzycy, artyści, chirurdzy. Drżenie parkinsonowskie może w znaczący sposób upośledzać jakość życia osób nim dotkniętych. Leczenie operacyjne (selektywna talamotomia) drżenia podejmuje się przy braku skuteczności farmakoterapii lub pojawieniu się poważnych objawów niepożądanych wynikających z takiego leczenia (4, 5).

Jak do tej pory większość badaczy skupiała swoją uwagę wyłącznie na ocenie wpływu talamotomii na motoryczne objawy ch.P., takie jak drżenie spoczynkowe, sztywność mięśniowa i objawy bradykinetyczne – pomijając całkowicie ocenę wpływu takiego leczenia na jakość życia operowanych. Jeśli dokonywano tego w nielicznych doniesieniach, to posługiwano się do przeprowadzenia takiej oceny skalami obiektywnymi, które nie oddawały rzeczywistej, czyli subiektywnej oceny (6).

Subiektywne badanie jakości życia jest jedynym, które pozwala poznać indywidualną ocenę chorego odnośnie wpływu choroby i jej leczenia na stan jego zdrowia. Ponadto badanie jakości życia stanowi zupełnie nowe podejście do oceny skuteczności leczenia i wyznaczania nowych celów postępowania z chorym, co ma szczególne znaczenie w przypadku chorób przewlekłych, jaką jest ch.P. (7).

Najczęściej stosowaną skalą oceny aktywności życia codziennego, czyli jakości życia chorych z idiopatyczną postacią ch.P., jest część II UPDRS. Aktywności życia codziennego oceniane są tu przez badającego, a zatem jest to próba obiektywnej oceny skuteczności leczenia farmakologicznego bądź operacyjnego ch.P. Poprawa jakości życia chorych wykazywana w takiej ocenie, nie zawsze oddaje rzeczywistą subiektywną poprawę lub jej brak, odczuwaną przez chorych. Dlatego niezwykle istotne znaczenie do oceny skuteczności leczenia operacyjnego ch.P. jest uwzględnienie subiektywnej oceny jakości życia chorych. Taką subiektywną skalą, która cechuje się sprawdzoną czułością, swoistością i powtarzalnością jest kwestionariusz ch.P. (8, 9). Kwestionariusz ten wypełniany jest przez samych chorych bez obecności badającego, co gwarantuje wiarygodność badania.

Kompleksowa ocena chorych z ch.P. tzn: objawów motorycznych w połączeniu z subiektywną i obiektywną oceną jakości życia po operacji pozwala dokładnie określić wpływ selektywnej talamotomii na stan kondycji fizycznej, społecznej i emocjonalnej leczonych.

Badanie objęło grupę 32 chorych z drżenną idiopatyczną postacią ch.P. W grupie tej było 21 (65,6 %) mężczyzn i 11 (34,4%) kobiet. Średni wiek zachorowania wśród operowanych chorych wynosił 53,7 lat (SD=5,97; zakres 41,2-62,3 lat). Średni czas trwania objawów ch.P. od rozpoznania do przeprowadzenia operacji wynosił 8,1 lat (SD=3,38, zakres 3,8-15,8 lat). Średni wiek chorych w momencie operacji wynosił 61,8 lat (SD=5,43; zakres 50,1-71,1 lat). Wszyscy chorzy zakwalifikowani do operacji przyjmowali preparaty lewodopy w średniej dawce dobowej 664,06 (SD=262,2; zakres 400-1400 mg). Do leczenia operacyjnego kwalifikowano pacjentów z idiopatyczną, drżenną postacią ch.P., u których leczenie farmakologiczne nie kontrolowało w zadowalający sposób drżenia. Byli to pacjenci, z co najmniej 4-5 letnim wywiadem chorobowym i wyraźną lateralizacją objawów. Kierując się obrazem klinicznym ch.P. wykonano 18 (56,2%) talamotomii lewostronnych i 14 (43,7%) talamotomii prawostronnych. U żadnego operowanego nie przeprowadzono retalamotomii. Subiektywną jakość życia chorych oceniono w oparciu o kwestionariusz ch.P., a obiektywną jakość życia w oparciu o część II UPDRS. Stopień klinicznego zaawansowania ch.P. oceniono na podstawie skali Hoehn i Yahr´a w fazie „off”. Stopień uzależnienia chorego od otoczenia oceniono na podstawie skali Schwab i England´a. Objawy motoryczne (patognomoniczne) ch.P. zarówno przeciwstronnie jak i tożstronnie do operacji oceniono w oparciu o poszczególne punkty części III UPDRS. Powikłania dopaterapii oceniono w oparciu o poszczególne punkty części IV UPDRS. Chorych w przebiegu pooperacyjnym oceniano w fazie „off” w 3, 12, i 24 miesiące po stereotaktycznej talamotomii według wyżej wymienionych testów klinicznej oceny ch.P. Dobowe przedoperacyjne dawki lewodopy zostały porównane do dobowych dawek w 24 miesiące po talamotomii. Do oceny istotności różnic pomiędzy pomiarem przedoperacyjnym i pomiarami w kolejnych miesiącach pooperacyjnej obserwacji według UPDRS i kwestionariusza ch.P. zastosowano nieparametryczny test znaków rangowych Wilcoxona dla prób zależnych. Normalność rozkładu danych w badanych grupach sprawdzono za pomocą testu Kołmogorowa-Smirnowa. Jako kryterium wiarygodności wyników przyjęto wartość prawdopodobieństwa p<0,05. Analizę danych wykonano za pomocą komputerowego pakietu statystycznego SPSS 8.0 L.